این روزها با شدت یافتن آلودگی هوای اصفهان و با وجود تعطیلی مدارس این شهر، برخی از کوره‌های آجرپزی و صنایع خُرد به دور از چشم مسوولان، شبانگاهان از سوخت ارزان‌تر مازوت به جای گاز گرانقیمت استفاده می‌کنند که این امر نظارت بیشتر مسوولان را می‌طلبد.
با سرد شدن هوا و آلایندگی فزاینده شهر اصفهان و تکرار استفاده از سوخت مازوت توسط برخی صنایع، نگرانی‌های زیادی برای مردم دیار نصف چهان پیش آمده است که مبادا امسال نیز مانند زمستان سال‌های گذشته با هوای آلوده ناشی از سوخت مازوت در شهرشان مواجه باشند.
هنوز دو ماه از فصل پاییز نگذشته است که تاکنون چند بار مدارس اصفهان بدلیل شدت آلودگی هوا و ناسالم بودن شرایط، تعطیل شده است.
به گفته برخی از کارشناسان محیط زیست، عمده آلودگی هوای اصفهان نه به واسطه تردد خودروهای فرسوده و آلاینده است بلکه بدلیل مصرف سوخت مازوت به جای گاز توسط صنایع و کوره‌های آجرپذیری در اطراف این کلانشهر است.
البته توجه به آلایندگی مُفرط واحدهای آجرپزی و موضوع جابه‌جایی این واحدها به خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز شهر اصفهان، نکته جدیدی نیست و تصمیم‌گیری راجع به بیش از ۳۰۰ کوره آجرپزی و خروج آنها به خارج از این فاصله مساله‌ای است که به ۱۴ سال پیش برمی‌گردد زیرا طرح آن سال ۸۸ در شورای برنامه‌ریزی استان مطرح و مصوب شد، اما بدلیل مشخص نبودن مقصد جابه‌جایی کوره ها و نبودن سیاستگذاری مشخص، این مصوبه عملی نشد.
پس از ۱۰ سال و در بهمن ماه ۱۳۹۸، ماموریت مطالعه پهنه‌بندی استقرار واحدهای آجرپزی به گروه برنامه‌ریزی و آمایش سرزمین و بهره‌وری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان محول شد که آن سازمان با استفاده از داده‌های مکان محور، بازدید میدانی و جلسات کارشناسی، پهنه‌های پیشنهادی و سیاست‌های ساماندهی و استقرار صنعت تولید آجر و سفال را تدوین و در پایان سال ۹۹ تصویب کرد.
در این سند به بهسازی، نوسازی، انتقال و تغییر کاربری واحدهای آجرپزی اشاره شده است که در ۲ سال اخیر تعداد زیادی از آنها برای تغییر کاربری و همچنین بهسازی و نوسازی مراجعه کرده‌اند و برای اجرا شدن این سند از آذر سال گذشته تاکنون جلساتی با حضور دستگاه‌های ذیربط و صنوف تولید آجر تشکیل و راهکارهای مورد نیاز تدوین شده که به ادعای کوره‌داران و فعالان عرصه آجرپزی از ۲۰۰ جلسه برگزار شده ۶۰ جلسه آن بدون در نظر گرفتن مطالبات این صنف برگزار شده است.
مجوزی در محدوده ۵۰ کیلومتری اصفهان برای صنایع صادر نشده است
از سویی دیگر به گفته معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، از مجموع واحدهای آجرپزی فعال استان ۴۲ واحد بدون مجوز و ۱۲ واحد نیز دارای وضعیت نامشخص هستند.
حمیرا صفی قلی در باره بارگذاری جدید کوره‌های آجرپزی در منطقه بُرخوار و حوالی آن و تعطیل نشدن کوره‌های آلاینده و فاقد مجوز فعالیت یادآور شد: بخش بزرگی از خاکبرداری کوره‌های آجرپزی، غیرمجاز و مرجع پاسخگویی به این مشکل نیز سازمان صنعت، معدن و تجارت است.
وی تاکید کرد: در داخل شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان در سال‌های اخیر بدلیل ممنوعیت قانونی در پنج سال گذشته هیچ مجوزی صادر نشده است.
مسوولیت آلایندگی ناشی از استفاده سوخت مازوت در شهر “سین” را کسی بر عهده نمی‌گیرد
اما احمد قربانی رییس شورای اسلامی شهر “سین” شهرستان بُرخوار از توابع استان اصفهان، ادعای دیگری راجع به این موضوع دارد.
وی با اشاره به فعالیت بیش از ۷۰ کوره آجرپزی در محدوده این شهر گفت: یکی از دلایل ایجاد کانون انتشار ریزگردها در منطقه انباشت و دپوی خاک در جوار کوره‌هاست و وزش باد، ریزگردها را همراه با آلایندگی سوخت مازوت روانه شهر سین و خانه‌های مردم می‌کند.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: کمتر مسوولی پیگیر هوای آلوده شهر سین از توابع برخوار است، زیرا این شهر بین بُرخوار و شاهین‌شهر واقع شده و مسوولیت این آلایندگی ناشی از استفاده سوخت مازوت را کسی بر عهده نمی‌گیرد و دود این مدیریت دوگانه در برخورد با مشکلات نیز به چشم مردم شهر سین می‌رود.
قربانی افزود: حدود ۷۰ کوره آجرپزی در شهر سین و ۲۰۰ کوره در حوزه شاهین‌شهر وجود دارد که در اصل یکی از نقاط مهم آلایندگی‌های زیست محیطی شهر اصفهان ناشی از این دو مرکز مازوت سوز است.
رییس شورای اسلامی شهر سین بیان داشت: مدیریت دوگانه این شهر موجب شده است که مردم منطقه با انواع بیماری‌های تنفسی، ریوی و سردرد صبحگاهی مواجه باشند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد متولیان امر نظارتی بر استفاده از سوخت‌های فسیلی و مازوت توسط کوره‌داران ندارند که با آغاز فصل سرما و با وجود هشدارها و ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت، تعطیلی مدارس و طرح زوج و فرد، همچنان آلایندگی‌ها بر سر مردم اصفهان سایه انداخته است.
استفاده شبانگاهی کوره‌های آجرپزی سین از مازوت
قربانی اضافه کرد: تعطیلی مدارس در این شرایط هیچ تاثیری در کاهش آلایندگی هوا ندارد زیرا مسوولان، نظارت درستی بر فعالیت کوره‌های آجرپزی و استفاده آنها از سوخت مازوت ندارند در حالی که یکی از کانون‌های آلایندگی ناشی از سوخت مازوت، این منطقه است.
در تحقیق میدانی خبرنگار ایرنا، یکی از اهالی شهر سین که نخواست نامی از او برده شود، گفت: مسوولان می‌گویند ما جلوی سوخت مازوت را در اصفهان گرفته ایم و هیچیک از صنایع استان از مازوت استفاده می‌کنند در حالی که برخی از کوره‌های آجرپزی، شبانه از سوخت مازوت استفاده می‌کنند.
وی افزود: این مساله را اهالی منطقه بهتر درک می‌کنند؛ زیرا حوالی ساعت ۴ الی ۵ صبح که هنوز هوا تاریک است از خانه های خود شاهد برخاستن دو غلیظ ناشی از سوخت مازوت توسط کوره‌داران هستند که تا هوا روشن نشده از این سوخت برای چَرب کردن تونل‌ها و دودکش‌های خود استفاده و با روشن شدن هوا استفاده از آن را متوقف می‌کنند.
این ساکن شهر سین یادآور شد: آلایندگی ناشی از این سوخت از صبح تا شب در هوای منطقه پراکنده است و بدون شک به سمت شهر اصفهان هم می‌رود.
پالایشگاه و نیروگاه شهید منتظری، آلاینده‌ترین واحدهای صنعتی اصفهان هستند
نماینده مردم بُرخوار، شاهین شهر و میمه در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص معتقد است: آلاینده‌ترین واحدهای صنعتی در اصفهان، پالایشگاه و نیروگاه شهید منتظری و واحدهای مشابه آن در منطقه هستند.
حسین علی حاجی دلیگانی با اشاره به اینکه نگاه مسوولان، اصلاح وضعیت و رفع آلایندگی نیست؛ بلکه بیشتر بدنبال اخذ عوارض آلایندگی هستند، افزود: ما در سال‌های اخیر شاهد مازوت‌سوزی نیروگاه‌هایی بوده‌ایم که آثار آن پس از سال‌ها هنوز پابرجاست و مسوول مربوطه نیز پاسخگو نیست.
نماینده مردم بُرخوار، شاهین شهر و میمه بیان داشت: محصولات کشاورزی بخصوص بوته‌های خربزه بدلیل آلایندگی ناشی از سوخت مازوت و باران‌های اسیدی، خشک می‌شود.
وی با تاکید به اینکه می‌توان به جای مازوت از سوخت جایگزین دیگری استفاده کرد، تصریح کرد: ما بدنبال اجرای مصوبه استانی راجع به کوره‌های آجرپزی هستیم، اما در استان هیچکس پاسخگوی این خسارت‌ها نیست؛ هرچند کوره‌های آجرپزی نسبت به قبل وضعیت خود را بهتر کرده و خط تولید خود را تغییر داده‌اند.
مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان، اواخر تابستان جاری خبر انتقال ۷۶ واحد ریخته‌گری آلاینده از حریم پنج شهر استان به شهرک صنعتی شمال اصفهان را رسانه‌ای کرد و گفت: ۷۶ واحد از صنایع ریخته‌گری آلاینده مستقر در محدوده و حریم شهرهای اصفهان، خمینی‌شهر، دولت‌آباد، فلاورجان و نجف‌آباد به منطقه صنعتی شمال اصفهان منتقل شدند که از این تعداد ۵۴ واحد در یک سال گذشته انتقال یافته‌اند.
وی معتقد است با تغییر روش فعالیت و فاصله گرفتن این واحدها از محدوده‌های شهری و مستقر شدن در محدوده‌های منطبق با ضوابط محیط زیست، روند فعالیت اینگونه واحدها نیز منطبق با ضوابط زیست محیطی تغییر می‌یابد.
تامین نشدن گاز موجب استفاده سوخت مازوت می‌شود
اما مدیرکل مدیریت بحران اصفهان بر ایند باور است که وزارت نیرو باید نیروگاه “شهید منتظری” را استانداردسازی و شرکت گاز نیز سوختِ آن را تامین کند تا تجربه دوباره مصرف مازوت را در استان نداشته باشیم زیرا تاکید مدیریت استان این است که شرکت گاز، تامین سوختِ نیروگاه شهید منتظری را پیگیری کند تا اصفهان در نیمه دوم سال که با معضل آلودگی و شرایط پایداری هوا مواجه است، مجبور به تحمل آلودگی توامان مازوت نباشد.
منصور شیشه‌فروش خاطرنشان کرد: پاییز و زمستانِ سال گذشته، اصفهان شرایط خاصی داشت و مصرف مازوت بدلیل برودت هوا و تامین نشدن گاز مورد نیاز نیروگاه شهید منتظری، آلودگی هوای این شهر را تشدید کرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: امسال دستورالعمل مصرف بهینه سوخت در راستای تامین پایدارِ گازِ آن و نیز صنایع را به شرکت گاز استان ابلاغ کردیم و از این شرکت خواسته‌ایم تا درخواست تخصیص جداگانه سهم مصرفِ گازِ صنایع بزرگ اصفهان را از شرکت ملی گاز کشور مطالبه کند؛ زیرا محصولات و فراورده‌های تولید اغلب صنایع بزرگ استان در سطح ملی است.
نرخ گاز برای مصارف صنایع ۶ برابر شده است
در حالی مسوولان اصفهانی به صنایع منطقه توصیه می‌کنند که از سوخت گار از به جای مازوت استفاده کنند که نرخ استفاده گاز برای مصارف صنعتی در سال جاری نسبت به سال های گذشته با افزایش ۶ برابری همراه بوده است به همین دلیل تا برای واحدهای صنعتی استفاده از گاز چندان مقرون به صرفه نیست و همین امر انگیزه و احتمال استفاده از سوخت مازوت را بدلیل مقرون به صرفه بودن افزایش می‌دهد.
صنایع تا سال آینده فرصت دارند سیستم سنتی خود را اصلاح کنند
معاون عمرانی استانداری اصفهان در باره اقدامات پیشگیرانه برای کاهش آلودگی هوای استان گفت: با توجه به تعطیلی مدارس بدلیل آلودگی هوا و پس از تصویب مصوبات و اخطار لازم به ۴۸ کوره فاقد مجوز در اصفهان، دستور تعطیلی آنها صادر شده و اکنون احکام قضایی آن در حال اجراست.
زینلیان تاکید کرد: صنایعی که مجوز فعالیت داشتند اما از سیستم قدیمی و سنتی و سوخت مازوت استفاده می‌کردند تا پایان سالجاری فرصت دارند تا با اخد مجوز از دستگاه اجرایی بالادستی سیستم‌های خود را اصلاح کنند زیرا استفاده از سوخت مازوت و انتشار آلایندگی و سلامتی مردم، خط قرمز ماست.
معاون عمرانی استانداری اصفهان هشدار داد: تا سال آینده باید سیستم استفاده از سوخت صنایع به روش مدرن و طبق ضوابط محیط زیستی باشد وگرنه تعطیل خواهند شد.
استفاده از گاز گرانقیمت برای صنایع یک ضرر اما سرمایه‌گذاری است
وی بیان داشت: همچنین تعیین زمین مناسب برای انتقال صنایع آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری در دستور کار استان قرار گرفته است.
زینلیان تاکید کرد: صنایع باید به جای سوخت مازوت از گاز استفاده کنند و با توجه به افزایش نرخ گاز بطور قطع تغییر استفاده از سوخت گاز به جای مازوت یک سرمایه‌گذاری اولیه است؛ زیرا استفاده از روش‌های مدرن به جای قدیمی میزان بهره‌وری آنها را افزایش می دهد.
وی بیان داشت: این اقدام در گام نخست نیاز به سرمایه‌گذاری دارد اما بطور قطع اصلاح سیستم‌های صنایع در اولویت است.
استان اصفهان ۱۰ هزار واحد تولیدیِ صنعتی، معدنی، ۷۰۰ معدنِ فعال، ۲ هزار واحد سنگبری و پنج ناحیه بزرگ تولید آجر دارد و بیش از ۳۰۰ واحد فعال و نیمه فعال کوره آجرپزی در این خطه مشغول فعالیت هستند.
همچنین بیش از ۶۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت و بیش از یک میلیون دستگاه خودرو در این خطه تردد و در آلودگی هوای آن سهم دارند.
بخشی از آلودگی هوای اصفهان در نیمه دوم سال مربوط به مصرف گاز توسط مشترکین و نیروگاه‌هاست اما کمبود گاز مصرفی در شرایط برودت هوا در فصل پاییز و زمستان سال گذشته، مصرف مازوت را در چرخه سوخت نیروگاه شهید منتظری قرار داد و شرایط آلودگی هوای اصفهان را سخت‌تر کرد.
نیروگاه شهید محمد منتظری واقع در شمال غرب اصفهان دارای هشت واحد ۲۰۰ مگاواتی در مجموع به ظرفیت تولید یک هزار و۶۰۰ مگاوات در ساعت است.
استان اصفهان تامین‌کننده حدود ۹ درصد از برق شبکه سراسری است و نیروگاه‌های آن در تامین برق مطمئن و پایدار کشور نقش قابل توجهی دارند.
