با ظهور نسل جدیدی از گردشگران که به دنبال تجربه‌های متفاوت و هیجان‌انگیز هستند، گردشگری ماجراجویی به یکی از پربازدیدترین حوزه‌های صنعت گردشگری تبدیل شده است.
عاطفه علیان: گردشگری ماجراجویی به عنوان یکی از جدیدترین اشکال سفر، ریشه های خود را از ماجراجویان و کاوشگران قرون گذشته گرفته است. از صعود به کوه های بلند تا سفرهای دریایی به سرزمین های ناشناخته، تاریخچه ماجراجویی به قرن ها قبل برمی‌گردد. اما در دهه های اخیر، با افزایش تمایل عمومی به تجربه های متفاوت و غلبه بر محدودیت های شخصی، گردشگری ماجراجویی به صنعتی بزرگ تبدیل شده است.
گردشگری ماجراجویی در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ خورشیدی به عنوان یک مفهوم مدرن شکل گرفت. در آن زمان، مسافران بیشتر به دنبال سفرهای شخصی سازی شده بودند که چالش های بدنی و ذهنی را ترکیب می کرد. در نتیجه، فعالیت هایی نظیر کوهنوردی، صخره نوردی و ورزش های آبی به تدریج به بخشی از گردشگری تبدیل شد. امروزه، گردشگری ماجراجویی شامل فعالیت هایی نظیر پاراگلایدر، صخره‌نوردی، غواصی و حتی سفر به مناطق دورافتاده و بکر می شود.
نسل زد و تمایل به تجربه‌های هیجان‌انگیز
نسل Z، که شامل افرادی است که بین سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۱ به دنیا آمده اند، نسبت به نسل های قبل، تمایلات گردشگری متفاوتی دارند. این نسل برخلاف نسل های گذشته، نه تنها به دنبال آرامش و استراحت نیستند، بلکه به دنبال تجربه های منحصر به فرد، هیجان انگیز و ماجراجویانه هستند.
علیرضا شریفی یزدی، جامعه شناس در گفت و گو با خبرنگار بازار، با اشاره به ویژگی‌های روانشناختی و جامعه‌شناختی نسل Z که تأثیر زیادی بر نحوه سفرهای آنان دارد، می‌گوید: نسل Z در دنیای دیجیتال بزرگ شده اند و این ویژگی باعث شده که همیشه به دنبال چیزهای جدید و متفاوت باشند. شبکه های اجتماعی نظیر اینستاگرام، یوتیوب و تیک تاک نیز نقش مهمی در ترویج این تجربه های متفاوت دارند.
وی اضافه می کند: این نسل بیش از هر چیزی به تجربیات ارزش می دهد؛ داشتن یک خاطره جذاب از یک سفر ماجراجویانه، برای آنها بسیار مهم‌تر از خرید یک کالای لوکس یا گران‌قیمت است.
این جامعه شناس با تأکید بر اینکه نسل Z به مسائل زیست محیطی اهمیت زیادی می دهد، می گوید: برای این نسل، گردشگری پایدار و ماجراجویی در محیط های طبیعی جذاب تر است.
وی ادامه می دهد: یکی از دلایل علاقه مندی نسل Z به ماجراجویی، نیاز آنها به کشف مرزهای جدید در زندگی است. آنها در جهانی بزرگ شده اند که به واسطه تکنولوژی، همه‌چیز به سرعت در دسترس است. بنابراین، تنها راهی که می توانند از زندگی روزمره فراتر بروند، غلبه بر چالش های فیزیکی و ذهنی است.
او معتقد است: این نسل نیاز به هیجان و تجربه های متفاوت دارد تا بتواند هویت فردی و اجتماعی خود را بسازد. به علاوه، این چالش ها می‌تواند به آنها کمک کند که احساس هدفمندی و رضایت بیشتری از زندگی داشته باشند.
اصفهان؛ پتانسیل‌های پنهان برای گردشگری ماجراجویی
اصفهان به عنوان یکی از مهم ترین شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران، عمدتاً به دلیل آثار باستانی و معماری‌های منحصر به فرد خود شناخته می شود اما این شهر علاوه بر جذابیت های فرهنگی، دارای پتانسیل های زیادی در حوزه طبیعت و ماجراجویی است و برخی از این ویژگی ها می تواند اصفهان را به قطب گردشگری ماجراجویی تبدیل کند.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان به بازار می‌گوید: استان اصفهان دارای طبیعتی متنوع است؛ از کوه‌های زاگرس و رشته کوه‌های دنا تا بیابان‌های وسیع و دشت‌های زیبا. این تنوع جغرافیایی امکان انجام فعالیت‌های ماجراجویانه نظیر کوهنوردی، صخره‌نوردی، سافاری و حتی اسکی را فراهم می‌کند.
امیر کرم زاده اضافه می کند: اگرچه زاینده رود، با چالش های زیست محیطی مواجه است اما این رود هنوز هم پتانسیل بالایی برای ورزش های آبی مانند قایق رانی، رفتینگ و کایاک دارد. از سوی دیگر مناطق کویری اصفهان نظیر خوروبیابانک، با چشم‌ا ندازهای خاص و آرامش بخش، مکانی مناسب برای سافاری، کویرنوردی و شب‌مانی در طبیعت است.
او تاکید می‌کند: استان اصفهان دارای غارهای زیبایی مانند غار علیصدر نیست اما مکان‌های مناسبی برای غارنوردی و ماجراجویی زیرزمینی دارد.
چرا باید گردشگری ماجراجویی در اصفهان توسعه یابد؟
گردشگری ماجراجویی می‌تواند تأثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی بر شهرها و مناطق مقصد داشته باشد. اصفهان نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ با توسعه گردشگری ماجراجویی، این شهر می‌تواند به جذب گردشگرانی بپردازد که علاوه بر علاقه به تاریخ و فرهنگ، به دنبال تجربه های ماجراجویانه نیز هستند.
پژوهشگر گردشگری: با توسعه گردشگری ماجراجویی در اصفهان، نه تنها امکان رشد اقتصادی و جذب گردشگران بین‌ا لمللی فراهم می‌شود، بلکه این نوع گردشگری می تواند به گسترش فرهنگ و ایجاد فرصت های شغلی جدید در منطقه کمک کند
در گفتگویی با امیرحسین صابری، این پژوهشگر گردشگری، توضیح می دهد: یکی از مهم ترین دلایلی که گردشگری ماجراجویی باید در اصفهان توسعه یابد، تنوع جغرافیایی این منطقه است. اصفهان نه تنها به دلیل آثار تاریخی اش معروف است، بلکه می تواند مقصدی جذاب برای گردشگران طبیعت‌گرد و ماجراجو نیز باشد.
وی همچنین اشاره می کند: این نوع گردشگری می‌تواند جوانان بیشتری را به سمت اصفهان جذب کند و آنها را با فرهنگ بومی و زیبایی‌های طبیعی آن آشنا سازد. ضمن اینکه، توسعه این نوع گردشگری نیازمند سرمایه گذاری و توسعه زیرساخت ها است که خود باعث رونق اقتصادی منطقه می شود.
صابری تاکید می کند: با توسعه گردشگری ماجراجویی در اصفهان، نه تنها امکان رشد اقتصادی و جذب گردشگران بین‌ا لمللی فراهم می‌شود، بلکه این نوع گردشگری می تواند به گسترش فرهنگ و ایجاد فرصت های شغلی جدید در منطقه کمک کند. این فرصت ها شامل ایجاد اقامتگاه های بومی، آموزش راهنماهای محلی، توسعه کسب و کارهای مرتبط با ماجراجویی و حتی توسعه صنایع دستی بومی می شود.
وی می گوید: یکی از مزایای این نوع گردشگری، تمرکز بر گردشگری پایدار است که می‌تواند به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی کمک کند. این امر به ویژه برای نسل Z که به مسائل زیست محیطی اهمیت زیادی می دهد، بسیار جذاب است.
موانع توسعه گردشگری ماجراجویی در اصفهان
با وجود پتانسیل‌های زیاد اصفهان برای توسعه گردشگری ماجراجویی، این حوزه هنوز به طور کامل شکوفا نشده است. منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، با اشاره به کمبود زیرساخت‌های مناسب در گردشگری ماجراجویی به بازار می گوید: بسیاری از مناطق طبیعی اصفهان هنوز فاقد زیرساخت های لازم برای پذیرش گردشگران ماجراجو هستند. ایجاد اقامتگاه های محلی، راهنماهای حرفه‌ای و مسیرهای امن از جمله نیازهای اساسی است. از سوی دیگر، بسیاری از مردم و حتی مسئولان محلی هنوز با مفهوم گردشگری ماجراجویی آشنا نیستند. آموزش و تبلیغ این نوع گردشگری ضروری است.
شیشه‌فروش تاکید می‌کند: بحران کم آبی و مشکلات زیست محیطی نظیر خشک شدن زاینده رود و کاهش منابع آبی می تواند تهدیدی برای پایداری گردشگری ماجراجویی در این منطقه باشد. بدون مدیریت مناسب منابع و تلاش برای حفظ محیط‌زیست، توسعه گردشگری در مناطق طبیعی اصفهان با چالش‌های بزرگی روبرو خواهد شد.
در گفتگو با سارا محمدی، کارشناس محیط زیست و گردشگری، او به تأثیرات زیست‌محیطی گردشگری ماجراجویی اشاره می‌کند و به بازار می گوید: هر گونه توسعه گردشگری، به ویژه گردشگری ماجراجویی که معمولاً در محیط های طبیعی انجام می شود، باید با حفظ محیط زیست و رعایت اصول پایداری همراه باشد. بدون توجه به این موارد، منابع طبیعی به سرعت تخریب خواهند شد و امکان بهره برداری پایدار از آنها از بین خواهد رفت.
کارشناس محیط زیست و گردشگری: توسعه این نوع گردشگری باید با برنامه ریزی دقیق همراه باشد و اولویت اصلی باید حفظ اکوسیستم های بکر و استفاده مسئولانه از منابع طبیعی باشد. در غیر این صورت، تاثیرات منفی گردشگری ماجراجویی بر محیط زیست می تواند غیرقابل جبران باشد
وی تأکید می‌کند: توسعه این نوع گردشگری باید با برنامه ریزی دقیق همراه باشد و اولویت اصلی باید حفظ اکوسیستم های بکر و استفاده مسئولانه از منابع طبیعی باشد. در غیر این صورت، تاثیرات منفی گردشگری ماجراجویی بر محیط زیست می تواند غیرقابل جبران باشد.
او همچنین به برخی اقدامات مثبتی که می‌تواند در این راستا انجام شود، اشاره می‌کند: استفاده از تجهیزات و تکنولوژی های دوستدار محیط زیست، توسعه اقامتگاه های پایدار و آموزش گردشگران در مورد اهمیت حفاظت از طبیعت، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش اثرات منفی این نوع گردشگری کمک کند.
مزیت‌های رقابتی اصفهان برای گردشگری ماجراجویی
یکی از مهم ترین دلایل که اصفهان می‌تواند مقصدی عالی برای گردشگری ماجراجویی باشد، موقعیت استراتژیک این شهر در مرکز ایران است. این موقعیت جغرافیایی باعث می شود که گردشگران داخلی و خارجی به راحتی به این شهر دسترسی داشته باشند. اصفهان با داشتن فرودگاه بین‌ا لمللی، خطوط ریلی و شبکه جاده ای گسترده، به یکی از قطب های گردشگری کشور تبدیل شده است.
علاوه بر این، اصفهان با تاریخچه غنی و معماری برجسته، به راحتی می تواند گردشگرانی که به دنبال ترکیبی از تجربه های ماجراجویانه و فرهنگی هستند را جذب کند. بسیاری از گردشگران نسل Z به دنبال این نوع ترکیب های منحصربه‌فرد هستند؛ یعنی سفری که هم امکان غرق شدن در فرهنگ بومی و هم تجربه هیجان انگیز طبیعت گردی را فراهم کند.
آینده گردشگری ماجراجویی در اصفهان
گردشگری ماجراجویی در اصفهان با توجه به پتانسیل های طبیعی و جغرافیایی این منطقه، آینده روشنی دارد. اصفهان نه تنها به عنوان مقصدی برای گردشگران فرهنگی و تاریخی شناخته می‌شود، بلکه با توسعه زیرساخت های مناسب و توجه به نیازهای نسل جدید، می تواند به یکی از مقاصد اصلی گردشگری ماجراجویی در ایران تبدیل شود.
نسل Z به دنبال تجربه‌هایی متفاوت و چالش‌برانگیز است و اصفهان با داشتن طبیعت متنوع و مناطق بکر، می تواند این نیاز را برآورده کند. علاوه بر این، توسعه گردشگری ماجراجویی می تواند فرصت های اقتصادی جدیدی را برای منطقه به ارمغان بیاورد و به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی کمک کند.
در نهایت، با توسعه این نوع گردشگری، اصفهان نه تنها جایگاه خود را در بین گردشگران بین المللی ارتقا می‌دهد، بلکه فرصت های بیشتری را برای جوامع محلی و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی منطقه فراهم خواهد کرد. توجه به مسائل زیست محیطی و پایدار بودن این نوع گردشگری، کلید موفقیت بلندمدت آن خواهد بود.
توسعه گردشگری ماجراجویی در اصفهان، اگر با مدیریت صحیح و حفظ منابع طبیعی انجام شود، می تواند به یکی از جذاب ترین و پویاترین بخش های صنعت گردشگری در این استان تبدیل شود و نسل های آینده نیز از آن بهره مند شوند.
