مدیر پایگاه میراث جهانی باغ فین گفت: کاهش چشمگیر دِبی آبِ چشمه سلیمانیه حوض‌ها، فواره‌ها و چشم انداز باغ فینِ کاشان را تحت تاثیر قرار داده است و ادامه این روند، حیات این باغ جهانی با سروهای چند ۱۰۰ ساله را با تهدید جدی مواجه می کند.
رضا دهقانی بیدگلی روزِ سه شنبه افزود: هم اکنون دبی آب چشمه سلیمانیه به زیر ۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده و این هشداری ست که اگر این مشکل علت یابی و حل نشود، در یک وضعیت بحرانی قرار می گیریم و حیات باغ با مخاطره مواجه می‌شود.
وی با بیان اینکه چشمه سلیمانیه قدمت بسیار زیادی دارد و حیات باغ فین وابسته به وجود این چشمه است، یادآور شد: بر اساس اسناد تاریخی دبی این چشمه ۳۵۰ لیتر بر ثانیه بوده و در دهه هشتاد به حدود ۱۹۰ لیتر بر ثانیه رسیده است.
دهقانی بیدگلی افزود: دبی چشمه اما در سال‌های ۹۶ – ۹۷ به حدود ۸۵ لیتر بر ثانیه رسید و هم اکنون با افت بسیار شدیدتری مواجه و این میزان به زیر ۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ فین با اشاره به این موضوع که وضعیت آب چشمه سلیمانیه از نظر دبی و شاخص‌های کیفی اهمیت دارد، گفت: یکی از عناصر اصلی باغ فین را سروهای چند ۱۰۰ ساله آن تشکیل می دهند که کاهش دبی آب چشمه تاثیر زیادی بر روی وضعیت این درختان می گذارد.
وی افزود: همچنین یکی از چشم اندازهای اصلی باغ فین وجود فواره‌ها و حوض‌ها هستند و با کاهش آبدهی چشمه سلیمانیه، حوض‌ها که بخشی از عناصر باغ ایرانی محسوب می شوند تحت تاثیر قرار گرفته اند.
دهقانی بیدگلی ادامه داد: متاسفانه در سال‌های اخیر دبی آبِ چشمه سلیمانیه کاهش چشمگیری داشته است به طوری که بسیاری از فواره‌های باغ فین از کار افتاده اند و ما در آبیاری باغ فین با مشکل مواجه شده ایم.
وی اظهار داشت: کوشیده ایم این موضوع را مدیریت کنیم تا کاهش آب چشمه سلیمانیه منجر به بروز خسارت به باغ نشود از این رو استخر ذخیره آب تعبیه و آبگیری شده است که حیات درختان باغ به مخاطره نیفتد.
دهقانی بیدگلی افزود: همچنین گروهی از متخصصین منابع آب که در علمِ سنجش از راه دور و رادار تخصص دارند را مامور کرده ایم که وضعیت آب چشمه سلیمانیه را رصد کنند تا با وضیعیت فوق بحرانی مواجه نشویم.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ فین بیان داشت: فرضیاتی برای کاهش دبی چشمه سلیمانیه مطرح می شود و یکی از آن‌ها فعالیت های معدنی و احداث صنایع در بالادست چشمه است. همچنین حرکت صفحه های زمین و وجود زلزله‌های خفیف که امکان دارد باعث بسته شدن مسیر آب شده باشد، از دیگر فرضیات است.
وی افزود: ممکن است صفحات زمین در مظهر چشمه حرکت کرده و مسیر ورودی آب را مسدود کرده باشد.
دهقانی بیدگلی با بیان اینکه فرضیه دیگر احداث چاه‌هایی ست که در بالادست چشمه قرار دارند، ادامه داد: ممکن است چاه‌ها مربوط به برخی اراضی کشاورزی یا حتی املاک خصوصی باشند که در این رابطه استعلام‌هایی هم از نهادهای ذی ربط انجام شده است.
وی تاکید کرد: همه این فرضیه‌ها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفاته اند تا دلیل کاهش دبی آب چشمه مشخص شود.
دهقانی بیدگلی خاطرنشان کرد: کشور ما در سال‌های اخیر با کاهش چشمگیر نزولات جوی مواجه بوده اما آنچه ما را برای انجام این مطالعات حساس و پیگیر کرده این است که می بینیم کاهش دبی آب چشمه سلیمانیه در یک دهه اخیر اتفاق افتاده اما در این چندسال اخیر خیلی شدید شده است.
وی یادآور شد: منشا اصلی چشمه سلیمانیه کوه‌های اطراف کاشان معروف به کوه های خَنَف هستند که جزو سلسله جبال زاگرس پراکنده طبقه بندی می شوند و بخشی از رشته کوه های کرکس را هم در بر می گیرد.
دهقانی بیدگلی افزود: چشمه سلیمانیه جزو قنات‌ها طبقه بندی می شود و از آنجایی که مظهر این قنات در دل کوه‌ها قرار دارد به چشمه معروف شده است.
وی ادامه داد: ۲ معدن سنگ در اطراف مظهر اصلی چشمه قرار دارند و این معادن انفجارهایی هم دارند که امیدواریم فرضیه اینکه انفجارها دلیل کاهش دبی چشمه سلیمانیه هستند، نباشد.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ فین با اشاره به اینکه این باغ به نوعی تقسیم گاه آب برای منطقه فین است، گفت: آب چشمه سلیمانیه علاوه بر اینکه برای باغ فین حائز اهمیت، حیاتی و کلیدی است، برای مردم منطقه فین هم مهم است چرا که از همین آب برای کشاورزی استفاده و ارتزاق می کنند و گذشته از حیات باغ فین، باید به فکر مردمی که در پایین دست باغ قرار دارند هم بود.
چشمه سلیمانیه در ضلع جنوب شرقی باغ تاریخی فین کاشان قرار دارد و جزو قنوات است. تعداد چاه‌های آن از مادر چاه تا مظهر قنات به ۱۴ حلقه می‌رسد. آبدهی قنات مطابق اسناد موجود بسیار بالا و به حدود ۳۵۰ لیتر در ثانیه می‌رسد که در سال‌های اخیر کاهش یافته و حالا به زیر ۵۰ لیتر در ثانیه رسیده است.
باغ فین نیز برپایه همین عنصر حیاتی یعنی آب چشمه سلیمانیه شکل گرفته و تهدید این چشمه، می تواند حیات این باغ و چشم انداز آن را دچار مشکل کند.
این باغ از جمله باغ‌های ایرانی ست که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
آب چشمه سلیمانیه از باغ فین عبور می کند و به باغاتی که از گذشته های دور در پایین دست باغ وجود داشته است می رسد.
