آلودگی هوای اصفهان در حال حاضر به چالش بزرگ زیستمحیطی این استان تبدیل شده است وخسارتهای جانی و مالی زیادی را تحمیل کرده است.
آلودگی هوای کلانشهر اصفهان به چالش بزرگ زیستمحیطی این استان تبدیل شده وخسارتهای جانی و مالی زیادی را تحمیل کرده است، از اینرو قرارگاه مقابله با آلودگی هوای اصفهان تشکیل شد تا راهکارهای رفع این مشکل با همکاری دستگاههای مسئول بررسی و عملیاتی شود.
بنابر اعلام کارشناسان آلودگی هوا یکی از چالشهای اساسی کلانشهرهای کشور است که در سالهای اخیر به ابرچالش شهر صنعتی اصفهان تبدیل شده است، بهطوری که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از سه میلیون نفر در اثر تنفس در شهرها جان خود را از دست میدهند.
خطر افزایش آلایندههای موجود در هوای اصفهان این روزها به دغدغهای عمومی تبدیل شده ، به گونهای که برخی بر این باورند در آیندهای نهچندان دور این چالش زیستمحیطی، اقلیم اصفهان را تحت تأثیر قرار داده و روز به روز نیز اثرات مخرب آن، گریبان شهروندان، درختان و دیگر موجودات را بیش از پیش میگیرد.
۲۷ درصد مرگ و میرهای ناشی از بیماریهای تنفسی، حدود ۱۴ درصد سکتههای مغزی و حدود ۱۶ درصد سرطانهای ریه مربوط به آلایندههای هوا است در حالی که بنا بر اظهارات مسئولان هنوز متهمان تولید این آلایندگیها مشخص نیست.
کارشناسان نبود برنامهریزی مناسب، نداشتن طرح جامع مبتنی بر مطالعات علمی، نداشتن برخورد جدی با وسایل نقلیه دودزا، نبود قانونگذاری و سیاستگذاری مناسب، نداشتن مدیریت یکپارچه، موازیکاری، نقص قانون موجود را از جمله چالشهای آلودگی هوا در کلانشهرها برشمردهاند.
سکون نسبی هوا و افزایش ارتفاع لایههای فوقانی جو به دلیل حاکمیت سامانههای پر ارتفاع، کاهش دما و افزایش فشار روی سطح زمین، رسیدن شاخصهای ترمودینامیکی به مرز پایداری و عبور از آن، وقوع وارونگی دما و مهمتر از همه ماندگاری این شرایط پایدار طی چند روز متوالی بهویژه در فصول سرد سال با توجه به موقعیت توپوگرافی شهر اصفهان و مراکز صنعتی، به افزایش پتانسیل پایداری و انباشت مواد آلاینده و افزایش شاخص کیفیت هوا کمک میکند.
با توجه به این شرایط سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان آذر ماه تاکید کرد که راهکارها و اقدامات پراکنده کاهش آلودگی هوای اصفهان باید بهصورت متمرکز اجرا و در این راستا قرارگاه مقابله با آلودگی هوای استان تشکیل شود و بهصورت هفتگی تشکیل جلسه دهد که این موضوع با همراهی دستگاههای ذیربط عملیاتی شد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به فواید تشکیل قرارگاه مقابله با آلودگی هوا گقت: استان اصفهان شرایط خاصی از نظر آلودگی هوا دارد که تحت تأثیر وضعیت اقلیمی و انسانساخت است.
منصور شیشهفروش افزود:آلودگی هوایی که در استان اصفهان مشاهده میکنید، ناشی از شرایط خاص اقلیمی است، چراکه رکود و سکون پایداری جو را در نیمه دوم سال بیشتر داریم و با سردشدن هوا پدیده این ورژن یا وارونگی دما به علت آلودگیهای ناشی از خودروهای سبک و سنگین، حملونقل و منابع ثابت و سیار موجب افزایش غلظت آلودگی میشود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: در نیمه نخست سال نیز بهعلت وجود کانونهای فرسایش بادی شرایطی برای متصاعد شدن گرد و خاک مهیا شد که از کانونهای فرسایش بادی موجود، بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار متر مربع، مطالعه شده و در مناطق بحرانی قرار دارد.
شیشهفروش اضافه میکند: ۱۴ کانون شناسایی شده است که وقتی فعال شود موجب آلودگی هوا ناشی از افزایش گرد و غبار میشود و شرایطی را ایجاد میکند که بهطور مثال در شش ماهه اول سال جاری حدود ۵۳ روز ناسالم را تجربه کردیم.
حدود ۱۰۰۰ واحد صنعتی و تولیدی،۷۰۰ معدن، ۲۰۰۰ واحد سنگبری، پنج ناحیه بزرگ تولید آجر، واحدهای صنفی و شهرکهای صنعتی در استان اصفهان وجود دارد که موجب افزایش آلایندهها شده است.
او گفت : امسال ۳۰۰ هکتار نهالکاری، ۳۰۰ هکتار مراقبت آبیاری، هزار هکتار مدیریت جنگلهای دستکاشت، ۱۵ کیلومتر بادشکن غیر زنده در مناطق نائین و چوپانان، ۱۰۰ هکتار نهالکاری در منطقه فساران و ۱۰۰ هکتار در منطقه شمال گلپایگان در حال اجرا است، همچنین عملیات بذرکاری انجام شده تا بتواند کانونهای فرسایش بادی را کنترل کند.
شیشهفروش میگوید: تقریباً استان اصفهان ۱۰.۷ میلیون هکتار وسعت دارد که از این مقدار ۳.۲ میلیون هکتار بیابان است، یعنی حدود ۳۰ درصد و ۶.۳ میلیون هکتار مرتع داریم.
او با بیان اینکه میزان فرسایش آبی و بادی سالانه برابر با ۱۲ تن در هکتار شناسایی شده و ۲.۵ میلیون هکتار نیاز به مطالعات دارد که باید بیابانزدایی در آن انجام شود، ادامه داد: این موضوع نیاز به اعتبار است و از پایتخت کشور برای تأمین آن درخواست شده است.
مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان اظهار کرد : حدود هزار واحد صنعتی و تولیدی، ۷۰۰ معدن، ۲۰۰۰ واحد سنگبری، پنج ناحیه بزرگ تولید آجر، واحدهای صنفی و شهرکهای صنعتی در استان اصفهان وجود دارد که موجب افزایش آلایندهها در اصفهان شده است.
شیشهفروش افزود: ۷۰ درصد صنایع در هشت درصد مساحت استان متمرکز است، همچنین شاهد تردد بیش از یک میلیون انواع خودرو و بیش از ۶۰۰ هزار موتورسیکلت هستیم که بخش زیادی از انتشار آلایندهها را شامل میشود.
او گفت: وضعیت کیفی هوا در آبان و آذر سال جاری شرایط خاصی را ایجاد کرد و حدود ۲۱ روز هوای ناسالم برای عموم و ۲۵ روز ناسالم برای گروههای حساس را تجربه کردیم که در این راستا محدودیتهایی نیز در کارگروه اضطرار آلودگی هوا اعمال شد.
شیشهفروش اضافه کرد: کارگروه آلودگی هوا در طول سال جلسات مختلفی را تشکیل میدهد، بهطور مثال قانون هوای پاک که تصویب شد؛ محور آن محیط زیست است و نظارت بر اجرای طرحها را این سازمان انجام میدهد؛ در این قانون ابلاغ شده است که باید محیط زیست پیگیریهای لازم را برای تشکیل جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا انجام دهد.
او بیان کرد: در قانون هوای پاک که سال ۱۳۹۶ با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تصویب شد، توضیح داده شده است که آلودگی هوا انتشار یک یا چند آلاینده از جمله جامد، مایع و گاز در هوای آزاد است بهگونهای که برای سلامت عموم ضرر دارد.
شیشهفروش با اشاره به منابع آلاینده طبیعی همچون گرد و غبار و طوفان، منابع متحرک از جمله نقلیههای موتوری و منابع ثابت شامل صنایع، معادن کشاورزی، خدماتی و تجاری گفت: برای رفع این آلایندهها در طول سال جلساتی تشکیل شده و وظایفی که در ۳۴ ماده وجود دارد، در دستگاه اجرایی توسط محیطزیست نظارت و پیگیری میشود، اما مواقع اضطرار زمانی است که استمرار پایداری جو موجب افزایش میزان غلظت آلایندهها در کوتاه مدت شود و برای سلامت انسان نیز ضرر داشته باشد.
اوبا اشاره به تقسیمبندی شاخص کیفیت هوا (AQI) اظهار کرد: از عدد صفر تا ۵۰ هوای پاک به رنگ سبز، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم به رنگ زرد، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوای ناسالم برای گروههای حساس به رنگ نارنجی، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوای ناسالم برای عموم به رنگ قرمز، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوای بسیار ناسالم به رنگ بنفش و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک و به رنگ قهوهای است.
شیشهفروش با بیان اینکه برای پیشگیری از کاهش انتشار آلایندهها در طول سال اقداماتی از جمله بهینهسازی سوخت پالایشگاه، تولید گازوئیل استاندارد زیر ۲۰ppm گوگرد، تولید حدود ۷.۵ میلیون لیتر بنزین یورو و ۸.۵ میلیون لیتر گازوئیل استاندارد، تدوین سند کاهش آلودگی هوا، تهیه سند ساماندهی بهسازی کورههای آجرپزی اصفهان که ۴۸ واحد شناسایی و کورههای غیرمجاز پلمب شد، قطع گاز کورههای آجر مستقر در شعاع ۵۰ کیلومتری که ۲۵۰ کوره بود، بهکارگیری اتوبوسهای یورو چهار، خط دوم قطار شهری با وجود کمبود اعتبارات در حال اجرا است، گفت: قرارداد خرید اتوبوسهای دو کابینه بسته شده و شهرداری در حال پیگیری تحویل آن است، همچنین اتمام مطالعه سهمبندی آلایندگی هوا از نمونه کارهایی بوده که در این راستا انجام شده است.
او ادامه داد: ارتقای بخشی از سامانه کاهش کیفی هوای استان، تدوین برنامه جامع زیستمحیطی برای چهار صنعت بزرگ مقیاس، نصب و راهاندازی سیستمهای پایش زیستمحیطی حداقل در هفتاد صنعت کوچک و بزرگ، نصب و راهاندازی سامانههای بر خط واحد آلایندههای بزرگ مقیاس در ۲۸ صنعت، انجام بیش از ۲۷۰۰ مورد پایش و نظارت و برخورد با دهها واحد آلاینده در این مدت، خروج کارگاههای ریختهگری از شهرهای اصفهان، نجفآباد و خمینیشهر به شهرک صنعتی بزرگ که در حال انجام است.
شیشهفروش با بیان اینکه برنامهریزی برای اجرای ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، اجرای خط متروی اصفهان-شاهینشهر و انجام مطالعات خط متروی اصفهان- بهارستان در دستور کار است، گفت: اقدامات گسترده برای نصب سیستمهای غبارگیر و کنترل آلودگی هوا در صنایع بزرگ انجام و برنامهریزی شده است تا کارگاههای آلاینده همچون طلاسازی، ریختهگری و موزائیک از محدوده شهرها خارج شوند.
مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان کرد: موضوع آلودگی هوا در سال جاری در شورای برنامهریزی نیز مطرح شد تا اقدام ویژهای انجام شود؛ تجارب استان در تشکیل قرارگاه آب موفق بوده و در این دولت اقداماتی متناسب با شرایط انجام شده است، بنابراین یک قرارگاه مقابله با اثرات آلایندگی هوا و کاهش آلودگی هوا از اواخر آذر آغاز بهکار کرده است و در کنار تمام فعالیتهای انجام شده، هفتهای یک بار جلسات این قرارگاه جلسه با حضور تمام مدیران و با بالاترین مراجع تصمیمگیری که دبیرخانه و محیطزیست است، تشکیل میشود.
او گفت: جلسه اخیر قرارگاه مقابله با آلودگی هوا با حضور معاون اجرایی رئیسجمهور تشکیل شد که اعضای آن نمایندگان محیطزیست، هواشناسی، آموزش و پرورش، پلیس راهور، نیرویانتظامی، صنعتومعدن، شهرداری، مدیریت بحران، دانشگاه علوم پزشکی، مرکز بهداشت، صنایع بزرگ همچون پالایشگاه، فولاد مبارکه، ذوبآهن، نیروگاهها، سازمان مدیریت برنامهریزی، اداره کل استاندارد، دادگستری و دستگاههای نظارتی و بخشهایی همچون جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، آب منطقهای و آب و فاضلاب و اعضای اصلی که باید در جلسه حضور پیدا کنند مسئولان صدا و سیما، راهداری و حملونقل جادهای هستند.
شیشهفروش افزود: قرارگاه مقابله با آلودگی هوا باید بتواند برای اجرای کارهای اضطراری جهت اقدامات مهم و کوتاه مدت و برنامهریزی اقدامات بلندمدت تا افق آینده در زمینه سالمسازی هوا فعالیت کند.
او با بیان اینکه ویژگی این قرارگاه، عملیاتی بودن آن است، چراکه مصوبات آن باید سریع اجرایی شود و به این علت که مصوبات شورای برنامهریزی را دارد، برای همه دستگاهها لازمالاجرا است، ادامه داد: در جلسات اولیه قرار بر این شد که سند جامع کاهش آلودگی هوا اصفهان که تهیه شده است، روی سهمبندی انتشار آلایندگیها بررسیهای دیگری انجام دهد، همچنین برای بازنگری سند یک ماه فرصت داده شد تا بتواند تمام بخشها را متناسب با عملیاتی بودن برنامهها تعیین تکلیف کند.
شیشهفروش بیان کرد: ماحصل این قرارگاه این است که هم در کوتاه مدت اقدامات سریع انجام شود و هم در بلند مدت شاهد روزهای سالم بیشتری باشیم.
او با بیان اینکه پیگیری و نظارت بر عهده محیطزیست است گفت: در قرارگاه آلودگی هوا پیگیری و نظارت بر اجرای قانون هوای پاک، انجام مطالعه سیاهه انتشار آلودگی هوا و مدلسازی آن، تدوین و پیگیری اجرای سند بهسازی و نوسازی صنایع آجر، تهیه سند برنامه کاهش آلودگی هوای اصفهان از جمله کارهایی است که باید پیگیری شود.
شیشهفروش با تاکید بر اینکه ویژگی دیگر این قرارگاه، مشارکت صنایع بزرگ برای اجرایی کردن طرحهای کاهش آلودگی هوا از جمله استانداردسازی ناوگان حملونقل عمومی است که مشارکت صنایع را میطلبد، ادامه داد: صنایع بزرگ با توجه به سهم خود در تردد ناوگان حملونقل و بار مسافر تعهداتی دارند که باید برای اجرایی کردن طرحهای اضطراری کاهش آلودگی هوا از جمله کمک به تقویت ناوگان حملونقل عمومی و نوسازی آن ناوگان حملونقل برقی موتورسیکلتها، تاکسیها و اتوبوسها اقدام کنند؛ برنامهریزیهای دیگری که درباره طرح جامع زیستمحیطی باید اجرا شود، طرح سیکل ترکیبی شدن و انتقال نیروگاه شهید منتظری خارج از محدوده و برنامههای بزرگی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
عضو کمیسیون سلامت، محیطزیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در این باره گفت: در مدیریت بحران استانداری و حوادث غیرمترقبه آلودگی هوا که با حضور سازمانهای مختلف از جمله شهرداری، استانداری، مدیریت بحران شهرداری، شرکت شهرکها، محیطزیست و انجیاوها تشکیل شده است، مسئولان دست به دست هم دادهاند تا عواملی که در آلودگی اصفهان دخیل است را مورد بررسی قرار دهند.
احمد شریعتی افزود: این مسئله ناشی از آلودگیهای حملونقلی در اصفهان یا کارخانههای فولاد، پالایشگاه و ذوبآهن است که با تشکیل این قرارگاه مشخص میشود چند درصد آلودگی به آلایندههای داخل شهری حملونقل و صنایع مربوط میشود.
عضو کمیسیون سلامت، محیطزیست و خدمات شهری شورای اسلامی ادامه داد: قرارگاه مقابله با آلودگی هوا به همین دلیل تشکیل شده و جلسات آن با جدیت در حال برگزاری است، همچنین شهرداری بر اساس تکالیفی که طبق قانون مطرح شده، کار را پیگیری کرده است تا به نتیجه برسد.
شریعتی با اشاره به جلسهای که با حضور رئیس منطقه ۶ سازمان بازرسی کل کشور و بازرس کل استان درباره چرایی طرح توسعه پالایشگاه اصفهان در شرایطی که در خصوص رفع آلودگی تلاش میکنیم، اضافه کرد: تولید نفت این پالایشگاه برای کل کشور سود دارد، اما عوارض آن فقط برای مردم اصفهان است، بنابراین طرح توسعه پالایشگاه نباید ادامه پیدا کند.
او افزود: طی جلسهای که در بنیاد نصفجهان تهران با حضور مسئولان کشوری، لشکری همچنین معاونان وزارت خانههای مختلف برگزار شد، این مسئله را عنوان کردیم و طبق تکلیفی که برعهده شهرداری قرار دارد، هر کجا لازم است باید پلمب انجام، از طرح توسعه جلوگیری، اصلاحات انجام و وسایل نقلیه برقی نیز جایگزین شود.