بقعه مسعودیه اصفهان در یک سرداب قدیمی، میراثی از قبرستانی کهن با کاشی کاری‌های زیبا و چشم نواز، مدفن یکی از محدثین و دانشمندان بزرگ قرن سوم هجری است.
سردابی هیجان‌انگیز و زیبا در کنار خانقاهی کوچک با دیوارهای گلی بازسازی شده و پنجره های چوبی دست ساز امروزی چشم را نوازش می‌دهد و امتداد نگاه را به قبری داخل خانقاه هدایت می‌کند.
مزار شیخ ابومسعود احمد ابن فرات رازی از محدثین و دانشمندان بزرگ قرن سوم هجری در محدوده اطراف میدان شهدا و خیابان جامی اصفهان قرار دارد که قسمت کوچک و بجا مانده‌ای از قبرستان «آب بخشان» یا «مردبان» که در برخی منابع « آب بخشگان » نیز نوشته شده است و تا سال ۱۳۱۴ قبرستان وسیعی بوده است.
به گفته سید مصلح الدین مهدوی (کتاب مزارات اصفهان) قبرستان «آب بخشان» قدیمی‌ترین قبرستان اصفهان است که تاریخ ضبط شده دارد و قدیمی‌ترین قبر تاریخ دار آن متعلق به «شیخ ابو مسعود رازی» – ۲۵۸ ه ق – و آخرین قبر مربوط به «آقا محمد مهدی ارباب » – ۱۳۱۴ ق است.
این قبرستان در سال ۱۳۱۴ هنگام احداث میدان شهداء و خیابان‌های منتهی به آن(چهارباغ پایین، ابن سینا، فروغی، کاوه و مدرس) بطور کامل از بین رفته و به خیابان و مدرسه و درمانگاه و منازل مسکونی و مغازه تبدیل شده است.
بقعه مسعودیه، خانقاهی بوده که شیخ ابومسعود در آنجا به ارشاد و هدایت مردم می‌پرداخته است.
ابومسعود در ری متولّد شد و جهت فراگرفتن علم حدیث به مصر، دمشق، کوفه، بغداد، جزیره، شام، یمن و اصفهان سفر کرد. او معاصر احمد بن حنبل بوده و نزد او احترام بسیار داشته است.
وی سرانجام در اصفهان ساکن شده و به تربیت شاگردان و نقل حدیث پرداخت و سرانجام در شعبان سال ۲۵۸ق وفات یافت و در مقبره مردبان مدفون شد. برخی او را شیعه می‌دانند و از او تجلیل می‌کنند و برخی او را سنّی و صوفی می‌دانند.
پس از مرگ شیخ ابومسعود رازی؛ مجموعه‌ای شامل چهارسوق و حمام و باغ بسیار بزرگی در کنار مزار او ساخته شد و به «درب شیخ» شهرت یافت.
در دوره سلطان یعقوب آن قویونلو از طرف محمد ابن جلال الدین عربشاه بر آرامگاه وی بنای زیبا و مجللی ساخته شد که هم اکنون غیر از بقعه و سردر کاشیکاری، چیزی از آن باقی نمانده است.
تزیینات اصلی و کاشی‌های نفیس داخل بقعه نیز درگذر زمان از بین رفته و آثاری از آن وجود ندارد، همچنین اجزای مقبره در کشاکش مرمت و ساخت و سازها از بین رفته و حرف زیادی برای گفتن ندارد. ولی سرداب بزرگ شیخ بسیار جالب و دیدنی است. سقف آجری با حالت گنبدی شکل و دیوارهای کوتاه آن از زیبایی‌های دیگر این سرداب است.
سردر بنای مسعودیه که شاخص ترین قسمت آن است، معماری و خطاطی دوران آق قویونلوها را نشان می‌دهد و شامل کتیبه‌ای است که با کاشی مینایی مزین شده و از شکوه و زیبایی این بقعه سخن می‌گوید.
این کتیبه در دو سطر یکی به خط ثلث جلی به رنگ سفید و دیگری به خط ثلث با حروف ریز طلائی بر زمینه آبی نوشته شده است. این کتیبه در زمان یعقوب فرزند اوزون حسن آق قویونلو نوشته شده و کاتب آن کمال الدین بن شهاب یزدی و تاریخ آن ۸۹۵ هجری قمری است.
کاشی کاری‌های زیبای فیروزه‌ای منقش به آیات قرآنی و مینیاتوری در تزئین این سازه استفاده شده است.
درون این مقبره با زیباترین شکل مزین شده که بخش هایی از یک سرداب قدیمی همچنان در محل دیده می شود، به نظر بسیاری از محققین و پژوهشگرانی که درباره معماری و کاشیکاری دوران ایلخانی بررسی کرده‌اند کاشیکاری این سردر بعدها الهام بخش بسیاری از کاشی کاران اصفهان بوده است.
علاوه بر شیخ ابومسعود رازی، مدفن یکی دیگر از نامداران اصفهان به نام حافظ ابونعیم از مورخان و محدثان بزرگ نیز در این محل قرار دارد.
این بقعه تاریخی از بناهای معروف دوره تیموریان در اصفهان است که سال ۱۳۱۳ به شماره ۲۱۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده و از بهمن ماه ۱۳۹۰ تاکنون به نام خانه انقلاب اسلامی و ولایت نامگذاری شده است، این خانه بینش ولایی و هویت انقلابی را به نسل نو منتقل می‌کند و پنجره‌ای نو به افق اندیشه انقلاب اسلامی می‌گشاید.
سلسله تیموریان یا گورکانیان ایران (۹۱۱–۷۷۱ ه. ق) توسط امیر تیمور ایجاد شد. این سلسله سمرقند را به پایتختی برگزید. مملکت در آن زمان لااقل اسماً از دهلی تا دمشق و از دریاچه خوارزم (آرال) تا خلیج فارس وسعت داشت و چون فتوحات تیمور بیشتر جنبه یورش و هجوم داشت تا تسخیر واقعی غالب ممالک مفتوح زود از تصرف تیموریان خارج شد.
