دامنه کوه‌های کرکس نطنز و منطقه طرق رود به‌عنوان قطب تولید زعفران در استان اصفهان است که برای اولین بار بعد از قائنات در شهر طرق رود زعفران کاشته شد و خاک زرینش، سابقه کشت ۶۰ ساله این طلای سرخ را درون خود دارد.
خواب زمستانه زمین که می‌رود آغاز شود، لحافی از رنگ زیبای بنفش برایش مهیا می‌کنند.
زمین متبرک است، قداست دارد، احترامش می‌گذارند. آفتاب که از پشت کوه‌های بلند کرکس بالا آمد، زنان روستا چادر همت به کمربسته و به راه می‌افتند، کویر از صدای نغمه‌خوانی‌شان بیدار می‌شود و زمین رقص تنش را آغاز می‌کند و جهان غرق عطر و بوی چای زعفران مادربزرگ می‌شود.
سبدها یکی‌یکی پر می‌شوند ازگل‌های زیبا، نغمه‌خوانی پیر و جوان در دشت‌های زعفران، تلالو انوار طلایی خورشید و خنده‌های زیرکانه کودکان، هر روز تکرار می‌شود قبل از اینکه آفتاب به پهنای دشت برسد این قصه به خانه‌ها می‌رسد و شور و هیاهو می‌رود پای کرسی‌های داغ و سرسراها. دیگ‌های غذا می‌جوشد و دست‌های کارگران گل‌های زعفران را باز می‌کند تا عطر و بویش مست کند دل‌های زائر امام رضا(ع) را، می‌گفتند زعفران و دلت پر می‌کشید مشهد، اکنون ببین جای‌جای وطن گشته مشهدت.
از دامنه کوه‌های کرکس نطنز تا کویر سراسر مهربانی بادرود از قطعه‌قطعه این خاک زرین، طلای سرخ می‌بارد، عرق جبین و کمر خمیده و دست‌های رنگی و چای‌های خوش‌رنگ و خنده‌های دل‌نشین و شب‌نشینی‌های پاییزه و قصه‌های دل‌تنگی خاطرات یک زعفران کار است.
خاصیت زعفران
زعفران از زمان‌های بسیار قدیم در داروسازی و آشپزی مورداستفاده قرار می‌گرفت و با تحقیقات علمی، مزایای بی‌نظیر آن نیز به اثبات رسیده است، خواص طلای سرخ ایران‌زمین برای درمان و زیبایی به‌قدری است که لقب طلای سرخ را برازندهٔ آن کرده است.
زعفران به دلیل ترکیبات فعالش که اثرات زیادی در سیستم غدد درون‌ریز ما دارد، بسیار شناخته‌شده است، با خاصیتی عجیب، این ادویه تأثیری بسیار مفید در تحریک ترشح هورمون‌های خاصی که باعث خوشحالی ما می‌شود، دارد و باعث بهبود روحیه کلی ما خواهد شد.
نطنز قطب تولید زعفران اصفهان
شهرستان نطنز امروز به‌عنوان قطب تولید زعفران در استان اصفهان به شمار می‌رود و منطقه طرق‌رود هم عنوان مرکز زعفران نطنز است که سابقه کاشت زعفران در این منطقه به ۶۰ سال پیش برمی‌گردد که برای اولین بار بعد از قائنات این محصول در شهر طرق رود کاشته شد.
با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از کالای ایرانی، زعفران می‌تواند به‌عنوان یک کالای استراتژیک در سطح کشور ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشد و با توجه به اینکه یک گیاه مقاوم به کم‌آبی است این خودش یک مزیت به شمار می‌رود.
در این زمینه به سراغ بانوی زعفران کار نمونه شهرستان نطنز رفتیم، الهام توکلی طرقی که در حوزه زعفران از کاشت، داشت، برداشت، بسته‌بندی و فروش این محصول فعالیت دارد گفت‌وگویی انجام دادیم.
کاهش چشم‌گیر گل زعفران
الهام توکلی طرقی بانوی کشاورز طرق رودی در این زمینه به خبرنگار فارس گفت: شروع فصل برداشت زعفران آغازشده، اما متأسفانه امسال با کاهش ۹۰ درصدی گل زعفران در کل ایران و همین‌طور شهر طرق رود مواجه شدیم که عواملی چون خشک‌سالی و عدم بارندگی در سال گذشته و شرایط جوی نامطلوب، عدم تهیه پیاز مرغوب، علف‌های هرز، عدم رعایت اصولی کشت و همچنین عدم کشت زعفران توسط کشاورزان به علت دلسردی آنها از خرید محصول زعفران به قیمت واقعی بوده است.
وی افزود: نکته بعدی کاهش تولید زعفران عدم کشت آرمانی و اصولی توسط کشاورزان که باعث کاهش راندمان تولید گل زعفران شده است و البته آفات و معضلاتی چون گراز و موش و خرگوش که پیازها را از زمین خارج می‌کنند و باعث آسیب به مزارع هستند هم از عوامل مؤثر بر عملکرد زعفران بوده است.
توکلی ادامه داد: با این روند کاهش برداشت امسال شاهد دو پدیده در این حوزه خواهیم بود، اولی گرانی زعفران در بازار و بعد از گرانی، تقلب این گیاه باارزش است که بالا بودن قیمت باعث افزایش زعفران تقلبی در بازار خواهد شد.
بانوی کشاورز طرق رودی ادامه داد: ازجمله عوامل دلسردکننده در موضوع زعفران عدم‌حمایت دولت از کشاورز هنگام کاشت، داشت و برداشت است، در هنگام کاشت باید کشاورز آموزش اصولی ببیند، هنگام داشت باید برای تهیه کود و سم سختی و گرانی نکشد و هنگام برداشت بداند محصولش خرید تضمینی دارد، امام متأسفانه وجود دلالان در بازار زعفران و خرید ارزان محصول باعث می‌شود سود این محصول به جیب دلال برود.
وی گفت: باوجوداینکه امروز رقبای خارجی زعفران ایران را تهدید می‌کند، اما ایران مهد زعفران جهان است و خوشبختانه استان‌های قم و همدان در موضوع کاشت اصولی زعفران فعال‌شده و شرکت‌هایی تخصصی زعفران تأسیس که مزارع زعفران را با تیم تخصصی مدیریت و برای کشاورزان مشاوره و پشتیبانی دارند و در برداشت زعفران راندمان عالی از خود بجای گذاشته که این موضوع در حوزه زعفران خبری خوش محسوب می‌شود.
ضرورت خرید حمایتی زعفران توسط دولت
وی گفت: در خصوص خرید حمایتی زعفران توسط دولت درخواست ایجاد پایگاه‌های حمایتی در منطقه راداریم و همین‌طور اختصاص تسهیلات با درصد کم به زعفران کاران برای خرید ادوات موردنیاز ازجمله دستگاه زعفران خشک‌کن، دستگاه تیلر برای شخم زدن مزارع و ماشین‌های نیمه مکانیزه کشت پیاز زعفران و دستگاه‌های بسته‌بندی و دوخت بسته‌های زعفران مورد انتظار زعفران کاران است.
توکلی طرقی خاطرنشان کرد: به‌منظور ترویج کشت زعفران و تشویق جوانان برای این حرفه می‌توان اراضی ملی را در اختیار آنها قرارداد تا بتوانند در این زمینه فعالیت کنند و البته قطعاً قبل از کشت باید آموزش‌های لازم از ارگان‌های مرتبط داده شود تا از کشت نامناسب که قطعاً یکی از دلایل کاهش عملکرد زعفران در سال جاری بوده، جلوگیری شود.
صدور مجوز بسته‌بندی با برند منطقه طرق رود
وی بیان کرد: نکته مهمی که در رابطه با زعفران ایران و البته زعفران منطقه شهر طرق رود می‌بایست مورد اهمیت قرار بگیرد بحث صدور مجوزهای بسته‌بندی و ایجاد کارگاه بسته‌بندی با برند منطقه برای فروش بهتر و شناخته شدن و جهانی‌شدن زعفران منطقه است که در این مورد از جهاد کشاورزی درخواست رسیدگی و ورود به این مسئله راداریم.
دلیل کاهش گلدهی زعفران در شهرستان نطنز چیست؟
سعید حسنیان محقق زعفران و مدیر کلینیک گیاه‌پزشکی بادرود گفت: یکی از فاکتورهای مهم در گلدهی زعفران میزان دمایی پائین است. بین ۶ تا ۱۰ هفته سرمای قابل‌توجه برای پیاز زعفران موردنیاز است و این دمای برای تحریک گلدهی لازم است که امسال به خاطر شرایط آب‌وهوا و تغییر اقلیم در شهرستان این عمل محقق نشده است.
سعید خاکزاد، مدیر جهاد کشاورزی نطنز از آغاز برداشت زعفران در سطح ۴۵۰ هکتار از مزارع کشاورزی این شهرستان خبر داد و اظهار کرد: برداشت زعفران از اوایل آبان ماه آغاز و تا پایان آبان ادامه دارد وی افزود: کشت زعفران به لحاظ دارا بودن صرفه اقتصادی بالا و ایجاد اشتغال برای خانواده‌ها در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و در صورت خرید تضمینی افزایش اقبال کشاورزان به توسعه کشت و تولید پایدار را در پی خواهد داشت.
