مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان گفت: گذر کمرزرین به عنوان نخستین موزه باستانشناسی شهری اصفهان، بخشی از سیاست کلان مدیریت شهری برای احیای روایتهای تاریخی است.
محمدعلی ایزدخواستی اظهار کرد: وقتی به مسیر توسعه شهر اصفهان به سمت آینده فکر میکنیم این باور در جلوی چشمان ما قرار میگیرد که اصفهان در طول تاریخ چند هزار ساله خود توسعه و حرکت رو به جلوی پیوستهای داشته است و ادوار مختلف تاریخی در یک درهمتنیدگی و پیوستگی رشد کردهاند؛ همانطور که سلاجقه مبنای توسعه شهری خود را بر دوش توسعه شهری آلبویه قرار دادند، در دوره ایلخانی نیز توسعه شهری بر پایه حرکت سلاجقه شکل گرفت و صفویان هم مسیر ایلخانی را ادامه دادند.
وی افزود: این پیوستگی موجب شد اصفهان تاریخی همواره شهری متناسب، همگون و دارای هویت منحصر به فرد باشد. اما در صد سال اخیر به دلیل سیاستهای نادرست توسعه شهری، بهویژه احداث خیابانهای جدید در دهههای نخست قرن گذشته و سپس با اجرای سیاستهای نظام شهرسازی مدرن در دهه ۱۳۳۰ این انسجام دچار آسیب شد.
ضرورت رفع گسست تاریخی با تکیه بر روایت
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان تأکید کرد: اگر حرکت شهر به سمت آینده بخواهد در مسیر درست قرار گیرد، نخستین اقدام رفع گسست تاریخی شهر نسبت به گذشته است و یکی از مهمترین عناصر در این مسیر، روایتهای شهراست که در ادوار مختلف زندگی شهری را تفسیر کرده و تصویر درستی از اصفهان ارائه دادهاند.
ایزدخواستی گفت: توسعه آینده شهر الزاماً باید در پیوست تاریخی با گذشته باشد و کشف روایتهای تاریخی به ما کمک میکند شناخت دقیقی از گذشته اصفهان و مسیر توسعه آن در طول تاریخ داشته باشیم.
وی ادامه داد: حدود چهار سال پیش و همزمان با آغاز دوره جدید مدیریت شهری، یکی از سیاستهای کلان ما توجه به مرجعیت روایت در حیات شهر و توسعه آن بود و باید باور کنیم که در شهری زندگی میکنیم که صاحب روایتهای کلان است؛ بخشی در قالب افسانههای عامیانه میان مردم جریان دارد، بخشی دیگر مبتنی بر رخدادهای تاریخی مستدل است، برخی منتسب به مکان و فضا هستند و بخشی نیز روایتهای ناگفتهای هستند که در زیر پوسته شهر قرار دارند و تنها با باستانشناسی میتوان به آنها نزدیک شد.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان خاطرنشان کرد: رموزی در فرهنگ، هنر و معماری اصفهان نهفته است که به مرور کشف میشود و بر این اساس اصفهان را میتوان شهر داستانهای ناگفته دانست؛ شهری پر از روایت که این روایتها میتوانند مسیر حرکت شهر به سمت آینده را ترسیم کنند.
ایزدخواستی بیان کرد: یکی از اهداف راهبردی برنامه ۱۰ ساله سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، توجه به باستانشناسی شهری است، چرا که این حوزه یکی از ابزارهای اصلی برای کشف روایتهای نانوشته و نهفته اصفهان است.
وی افزود: در سالهای ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ چندین پروژه در این زمینه انجام شد تا بتوانیم به لایههای پنهان شهر دست یابیم و یکی از مهمترین پروژهها در این حوزه، گذر کمرزرین است که بخشی از سیاست کلان مدیریت شهری در این دوره محسوب میشود.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان اظهار کرد: گذر کمرزرین به دلیل قرار گرفتن در یک بستر تاریخی ارزشمند ظرفیت بالایی برای ارائه دادههای باستانشناسی داشت و در جریان یک عملیات عمرانی، کارگاه سفالپزی در این محل کشف شد و در ادامه، در اواخر سال ۱۴۰۲ و اوایل ۱۴۰۳ کاوشهای باستانشناسی انجام شد و سازههای سالمی از دل خاک بیرون آمد که نشاندهنده یک محله مدفون زیر زمین بود.
ایزدخواستی گفت: در حالی که برخی دستگاههای متولی پیشنهاد دادند یافتهها پوشانده و در زیرزمین دفن شوند، مدیریت شهری اصفهان تصمیم گرفت این آثار را مرمت و حفظ کرده و به یک موزه شهری تبدیل کند، عملیات مرمت آثار به پایان رسیده و احداث سایر بخشهای موزه در حال انجام است و پیشبینی میشود تا یک یا دو ماه آینده این موزه به بهرهبرداری برسد.
ایجاد نخستین موزه باستانشناسی شهری در اصفهان
وی ادامه داد: موزه گذر کمرزرین به صورت یک سایت باستانشناسی و یک فضای باز شهری طراحی شده است که مجموعهای از روایتهای تاریخی را در اختیار پژوهشگران و شهروندان قرار میدهد و این سایت اطلاعات دقیقی از گذشته هزار ساله این معبر را در اختیار ما قرار داده و میتواند در تحلیلهای شهرسازانه اصفهان کهن و طراحی شهری معاصر به کار گرفته شود.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان خاطرنشان کرد: اقدامات انجامشده شامل کاوشهای باستانشناسی، مرمت و حفاظت از سازهها، طبقهبندی و مرمت چندده هزار قطعه سفال، کاشی و اشیای فلزی، همچنین طراحی و احداث موزه و مطالعات تاریخی و روایتشناسی بوده است.
ایزدخواستی تصریح کرد: تجربه فاز نخست کمرزرین امروز مبنای اقدامات جدید قرار گرفته است و مطالعات فاز دوم کمرزرین آغاز شده و کاوشهای باستانشناسی در سایر سایتهای باستانی شهر در دستور کار قرار دارد، زیرا این مکانها ظرفیتهای مهمی برای کشف روایتهای ناپیدای شهر دارند.
وی گفت: سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان مأموریت دارد روایتهای شهر را گردآوری و مستندسازی کند. در این مسیر از پژوهشها و پایاننامههای دانشگاهی مرتبط با باستانشناسی شهری حمایت میکنیم تا شناخت بهتری از لایههای پنهان اصفهان حاصل شود و این شناخت در خدمت توسعه و آینده شهر قرار گیرد.