بازگشت مازوت به چرخه سوخت نیروگاه شهید محمد منتظری اصفهان، هرچند «موقتی» عنوان شده اما زنگ خطری جدی برای سیاستگذاری انرژی و مدیریت زیستمحیطی در کشور است؛ بهویژه برای کلانشهری چون اصفهان که سالهاست زیر فشار بحرانهای زیستمحیطی، کمبارشی و آلودگی هوا نفس میکشد. نیروگاه شهید محمد منتظری که با ظرفیت حدود ۱۶۰۰ مگاوات، نزدیک به نیمی از برق مورد نیاز استان را تأمین میکند، این روزها (آنطور که گفته شده) بهدلیل تعمیرات در خطوط گازرسانی بهناچار به سمت مازوتسوزی رفته است. از نگاه فنی، در کوتاهمدت این تصمیم شاید چارهای ناگزیر برای جلوگیری از خاموشی و حفظ پایداری شبکه باشد اما سئوال مهمتر این است که چرا سیستم انرژی ما اینچنین به یک نوع سوخت وابسته مانده و در برابر اختلالاتی چون «چهار روز تعمیرات» آسیبپذیر است؟ داوود قاسمی، سخنگوی صنعت برق اصفهان، اطمینان داده که پس از پایان تعمیرات، سوخت مصرفی به گاز بازخواهد گشت. اما تجربههای سالهای گذشته نشان دادهاند که مازوت، هر بار با سرد شدن هوا و ناترازی انرژی، بیدعوت به شهر بازمیگردد. فراموش نکردهایم که همین مازوت، سال گذشته نیز در اراک، کرج و اصفهان ممنوع اعلام شد؛ اما دوباره در زمستان، در همان نیروگاهها به جریان افتاد. در چنین شرایطی، دیگر نمیتوان به عبارت «موقتی» دل خوش کرد. مازوت اگرچه سوختی ارزان و در دسترس است اما بهای سنگینی دارد؛ نه برای نیروگاهها، بلکه برای ریههای مردم. دیاکسید گوگرد (SO₂) که از احتراق مازوت آزاد میشود، در شرایط وارونگی هوا، همان قاتل خاموشی است که سلامت شهروندان را تهدید میکند. در شهری مانند اصفهان که هم با کمبارشی، هم با آلودگی مزمن هوا و هم با کمترین تعداد روزهای پاک مواجه است، بازگشت مازوت تنها یک تصمیم فنی نیست؛ مسئلهای است اجتماعی، محیطزیستی و حتی حقوقی. از همین روست که واکنش ها هم دوباره شدت گرفته است. سید امیر سامع، نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در جلسه شورای شهر هشدار داد. هشدار او درباره «شکستن پلمب نیروگاه» و بازگشت مازوت، در واقع بیان یک مطالبه عمومی است: اینکه سلامت مردم نباید قربانی بیبرنامگی در حوزه انرژی شود. وقتی یک هفته تعمیرات، مازوت را به اصفهان بازمیگرداند، میتوان پیشبینی کرد که با افزایش مصرف گاز در زمستان، مازوتسوزی دیگر نه یک استثناء، بلکه یک قاعده شود. مسئله اصلی، نبود توازن میان تولید و مصرف انرژی و نیز فقدان برنامهریزی برای توسعه منابع پایدار مانند انرژی خورشیدی و بادی است. در شرایطی که بیش از ۹۰ درصد برق کشور از نیروگاههای حرارتی تأمین میشود، هرگونه فشار بر شبکه گاز، مستقیماً منجر به استفاده از سوختهای آلاینده میشود. اصفهان مستحق نفس کشیدن در هوای پاک است. اگرچه ممکن است خاموشی چند ساعته هزینهای ناگزیر باشد اما هزینه آلودگی مزمن هوا، بسیار سنگینتر و ماندگارتر خواهد بود. برنامهریزی کلان برای تنوعبخشی به منابع انرژی، افزایش بهرهوری و توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، دیگر یک انتخاب نیست، یک ضرورت است؛ وگرنه، مازوت هر زمستان دوباره بازخواهد گشت.
پریا پارسادوست