توسعه شبکه فیبر نوری در شهر اصفهان، پروژهای است که ریشههای آن به سال ۱۳۹۵ بازمیگردد. اما با گذشت نزدیک به یک دهه، روند پیشرفت این پروژه برخلاف انتظارات اولیه، شتاب چندانی نگرفته است. اکنون و در سال ۱۴۰۴، در حالی که وزارت ارتباطات پروژه فیبر نوری را به عنوان یکی از طرحهای ملی دنبال میکند، مدیران مخابرات منطقه اصفهان از چالشهای موجود بر سر راه اجرا و توسعه آن میگویند و در عین حال تاکید می کنند که اگر تعامل و تفاهم حداکثری میان متولیان و مردم صورت بگیرد، اتفاق بسیار شیرینی در حوزه تحول اینترنت پر سرعت رخ خواهد داد چرا که این اراده و همت برای تحقق پروژه فیبر نوری، در مخابرات اصفهان به شکل پررنگی وجود دارد.
کارِ ۱۰ سال در ۱ سال
اصغر فارقلیطیان، مدیرکل مخابرات منطقه اصفهان در نشست خبری روز گذشته ضمن اشاره به روند کند پروژه فیبر نوری، این نوید را داد که اگر کارها طبق برنامه و با همدلی و همکاری ارگان ها و همراهی مردم پیش برود، می توان اندازه ده سال گذشته کار کرد و نتیجه گرفت: «از سال ۱۳۹۵ تا امروز حدود ۶۰ هزار سرویس وصل شده داریم. اما اگر امسال همکاریها خوب باشد، میتوانیم در همین یک سال به اندازه ده سال گذشته کار کنیم.»
وی همچنین از محدودیتهای مالی مخابرات هم سخن گفت:«هیچ بودجهای نداریم. بیشترین درآمد ما از اینترنت است، اما فقط ۳۰ درصد مشترکین اینترنت دارند. مابقی فقط تلفن ثابت دارند که درآمدی کمتر از ۱۶ هزار تومان دارد.»
به گفته وی، جایگزینی فیبر با شبکه مسی میتواند هزینههای مربوط به گرانی کابلهای مسی را نیز کاهش دهد.
پروژهای که کند پیش رفت
به گفته مهندس عباس هاشمی، معاون شبکه مخابرات منطقه اصفهان، آغاز پروژه «فیبر به منازل» (FTTH) به اواخر سال ۱۳۹۵ بازمیگردد. وی در نشست خبری روز گذشته با اصحاب رسانه اصفهان گفت: «سرعت پروژه تا امروز خیلی زیاد نبوده، با اینکه کارهای زیربنایی زیادی انجام شده، اما در لایه دسترسی، که همان ارتباط مستقیم مشترک با شبکه فیبر است، پیشرفت چندانی نداشتهایم.»
هاشمی به مشکلات ساختاری مانند «مجوزهای موردی حفاری» اشاره کرد و افزود: «توزیع خدمات فیبر نوری بهصورت نقطهای، معبری و محلهای بوده و برای آنکه بتوانیم پوشش کامل ایجاد کرده و تعهد واگذاری سرویس بدهیم، باید شهر را بهصورت کامل تحت پوشش ببریم.»
انتظار برای تفاهم کامل و جامع با شهرداری
با وجود چالشها، فرصتهای مهمی نیز ایجاد شده است. به گفته هاشمی، این پروژه اکنون در سطح حاکمیتی مورد حمایت است و بهعنوان پروژهای ملی تلقی میشود.
وی تأکید کرد: «در شهرهایی مانند مشهد، تفاهمنامه جامعی بین شرکت مخابرات، استانداری و شهرداری امضا شده که مقدمه پیادهسازی سراسری فیبر نوری بوده است. انتظار داریم با تعاملاتی که با شهرداری اصفهان داریم، به تفاهم مشابهی برسیم و فاز اول که بخش زیادی از شهر را پوشش میدهد، به بهرهبرداری برسد.»
نگاه کلان به توسعه شبکه
طبق توضیحات معاون شبکه، سیاستگذاری توسط وزارت ارتباطات انجام شده و تقسیم کار بین اپراتورها صورت گرفته است تا اگر اپراتورهای همراه هم تمایل داشتند و زیرساخت ها فراهم بود، اینترنت بر بستر فیبر نوری را به مشتریان خود ارائه دهند. به گفته او، در شهر اصفهان ۷۰ درصد از برنامه توسعه شبکه و در سایر نقاط استان ۳۰ درصد برنامهریزی شده است.
او اشاره کرد:«اکنون در همه نقاط استان امکان توسعه فیبر وجود دارد و نقطه حضور فیبر (PoP) نیز در بیشتر مناطق ایجاد شده است.»
هزینههای بالا، مشوقهای محدود
یکی از موضوعات کلیدی، بحث هزینههای اجرای این طرح است. هاشمی در این باره توضیح داد: «وقتی تمام هزینهها را در نظر میگیریم، یک اتصال کامل به همراه مودم، بهطور متوسط حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. البته حدود ۲۰ درصد آن در قالب مشوق بازمیگردد، که این مشوقها معمولاً شامل کلانشهرها نمیشود.»
وی همچنین از ضرورت امضای یک تفاهمنامه کلان با شهرداری سخن گفت:««تعامل با شهرداری وجود دارد، اما نیاز به تفاهمنامهای رسمی برای فیبر نوری داریم. این موضوع تقابل نیست، بلکه ضرورتی برای پیشرفت پروژه است.»
سرقتهای مکرر، چالشی جدی
هاشمی درباره خسارتهای ناشی از سرقت هم گفت: «سال گذشته برای بار چهارم ۸۰۰ میلیون تومان تجهیزات گذاشتیم که کمتر از دو ماه بعد دوباره سرقت شد. وقتی نتیجه مشخص است، نمیتوان همچنان جایگزینی تجهیزات بیژه در مناطق پرسرقت را تکرار کرد. این کار به صرفه نیست. تصمیم گرفتیم از گشتهای امنیتی استفاده کنیم.»
او در عین حال تأکید کرد توسعه فیبر میتواند به کاهش سرقتها کمک کند: «کابل مسی با کیلویی ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان باعث ایجاد انگیزه در سارقان میشود، در حالی که فیبر ارزش مادی برای سرقت ندارد.»
برق؛ دشمن خاموش تجهیزات مخابراتی
هاشمی به آسیبهای ناشی از قطع و وصل برق هم اشاره کرد: «تجهیزات مخابراتی از این آسیبها مستثنی نیستند. در برخی موارد در شهرستان مبارکه اخیرا باتریها حتی منفجر شدهاند. اینها عوارض مستقیم قطع و وصل برق است.»
او اضافه کرد: «سال گذشته حدود ۱۵ میلیارد تومان خرابی ناشی از نوسانات برق داشتیم. تازه برخی خسارت ها در محاسبات ما نیامده اند. مثلا باتریهایی که در حالت طبیعی و بدون قطع و وصل مدام برق باید ۱۰ سال عمر مفید داشته باشند، کمتر از یک سال از مدار خارج میشوند. این خسارتها در محاسبات نیامدهاند. فیبر نوری میتواند در کاهش مصرف برق نیز مؤثر باشد.»
جایگزینی فیبر بهجای شبکه مسی
مهندس مهدی یوسفی، معاون تجاری و امور مشتریان مخابرات منطقه اصفهان نیز در این خصوص گفت: «در کلانشهرها، چالشهای جدی در اخذ مجوزها داریم. حتی اگر مجوز گرفته شود و شبکه اجرا شود، مشتری باید از سرویس سنتی مسی به فیبر نوری سوییچ کند.»
او تأکید کرد که همراهی مشترکین برای اجرای سیمکشی داخلی ضروری است و افزود: «اگر بخواهیم فیبر را ارائه دهیم، باید مشتری همکاری کند. نگهداری دو شبکه (مسی و فیبر) از نظر اقتصادی بهصرفه نیست.»
یوسفی همچنین به جذابیتهای فنی اشاره کرد: «آنهایی که طعم سرویس مبتنی بر فیبر را بچشند، خودشان مبلغ آن خواهند بود. در زمان اجرای پروژه، تسهیلات ارائه میدهیم. مودم بهصورت اشانتیون و رایگان در جشنواره به مشترک تقدیم میشود.»
وی از اجرای جشنواره «فیبر در بهار» تا ۳۰ خرداد خبر داد که در آن، مودم اقتصادی و خدمات نصب رایگان به مشترکین جدید ارائه میشود. به گفته او، قیمت تمامشده سرویسها کاهش یافته و در جشنواره فعلی هزینهای حدود ۲.۲ میلیون تومان دارد.
امنیت زیرساخت؛ مانع بزرگ توسعه
فاتحی، مدیر مرکز استان نیز از تجربه تلخ سرقتهای مکرر گفت: «در یک منطقه ۲۵۰۰ متر حفاری کردیم، ولی لولهها و ورودیها را بردند. ۷ بار سرقت در یک منطقه داشتیم. پس توجیه اقتصادی ندارد که دوباره تجهیزات نصب کنیم با علم به اینکه می دانیم دوباره سرقت می شوند! ضمن اینکه این سرقت های مکرر، بی انصافی و ناحقی در حق شهروندان است.»
حسینی، رئیس اداره حراست نیز از شهروندان درخواست همکاری دارد: «اگر کسی را در حال سرقت دیدند، با شماره ۳۶۶۲۵۴۰۰ اطلاع دهند. مانیتورینگ ۴۱۰۰ نیز در خدمت است.»
نگاه به آینده؛ هوشمندسازی و اقتصاد دیجیتال
اما در پایان، مدیرکل مخابرات منطقه اصفهان چشمانداز آینده را چنین ترسیم کرد:« اقتصاد دیجیتال مخابرات یکی از پروژه هایی است که در دست داریم. آمادگی داریم بستر فیبر نوری را در اختیار هر ارگان متقاضی قرار دهیم. در تعامل با شرکتهای اقماری خود و همچنین استارت آپ ها و کارآفرین ها هم تعاملات صورت می گیرد. در زمینه اقتصاد دیجیتال، پروژههای متعددی مثل اینترنت اشیاء (IoT) برای کنترل شهرهای هوشمند مثل کنترل نور و آبرسانی و … نیز در دست اقدام داریم.»