ارز توافقی، به نوعی از ارز اشاره دارد که بین دولت و سایر نهادهای مالی در مورد نرخ و شرایط استفاده از آن توافق شده است، این روش در واکنش به نوسانات بازار ارز و با هدف تثبیت و کاهش نوسانات نرخ ارز به کار گرفته می‌شود.
تاثیرات ارز توافقی بر بازار می‌تواند به چندین صورت باشد، نخست می‌تواند به ثبات قیمت‌ها کمک کند، زیرا نرخ توافق شده نسبت به نوسانات ناگهانی کمتر حساس است. دوم، این ارز می‌تواند به بهبود برنامه‌ریزی اقتصادی کمک کند، زیرا شرکت‌ها و نهادهای مالی می‌توانند بر اساس نرخ ثابت‌تری برنامه‌ریزی کنند. سوم، می‌تواند به کاهش تورم کمک کند، زیرا نرخ ثابت‌تر ارز می‌تواند به کنترل بهتر قیمت کالاها و خدمات وارداتی کمک کند.
استفاده از ارز توافقی می‌تواند نتایج مثبتی مانند افزایش اعتماد به بازار و ایجاد یک بستر پایدارتر برای سرمایه‌گذاری و تجارت ایجاد کند.
محمد جواد نصر، تحلیلگر بازارهای مالی درباره ارزتوافقی به خبرنگار ایسنا گفت: قانون دولت را موظف کرده است که بازاری برای تبادل ارزهای مورد نیاز صادرات و واردات کشور داشته باشد، که دو دولت قبل به این قانون عمل نکردند؛ و اکنون دولت پزشکیان نخستین دولتی است که این کار را انجام می‌دهد.
وی ادامه داد: تا پیش از این، دولت در فرایند ارزی مداخله می‌کرد و بازار ارز وجود نداشت که عرضه و تقاضا، قیمت ارز را مشخص کند، در واقع قیمت‌گذاری توسط دولت انجام می‌شد و ارز در سامانه‌های مختلف مانند سامانه نیما مشخص می‌شد، اما اکنون اگر قیمت ارز با قیمت بازار آزاد تفاوت داشته باشد، قطعاً یک نوع مبادله یا رانت وجود دارد. در دولت‌های قبلی، این رانت به واردکنندگان و گروه‌های خاصی تعلق می‌گرفت، درحال حاضر دولت پزشکیان این رانت را حذف می‌کند و این اقدام از لحاظ اقتصادی بسیار مثبت است.
کارشناس بازارهای مالی در باره اینکه آیا این تغییرات باعث افزایش تورم خواهد شد و یا زندگی مردم را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟ گفت: خیر، اساساً چنین تاثیری ندارد، این برداشت از ناآگاهی ناشی می‌شود، چرا که افزایش قیمت ارز در سامانه نیما یا بازار توافقی نه تنها اثر تورمی ندارد، بلکه برعکس در کنترل تورم و قیمت ارز در بازار آزاد مؤثر است.
نصر ادامه داد: علت چنین موضوعی این است که وقتی قیمت ارز در بازار توافقی افزایش یابد، صادرات به صرفه‌تر می‌شود و این امر باعث افزایش ارزآوری کشور و عرضه بیشتر ارز در بازارهای مختلف می‌شود، در نتیجه فشار روی بازار آزاد کاهش می‌یابد، در صورتی که ارز ارزان باشد، تقاضا برای واردات افزایش می‌یابد و این خود باعث تضعیف تولید داخلی و رشد منفی اقتصادی می‌شود؛ به همین دلیل با افزایش صادرات حجم عرضه ارز در بازار بیشتر می‌شود و رانت‌ها حذف می‌شود.
وی عنوان کرد: در سال ۱۳۹۹ تجربه‌ای مشابه داشتیم و در آن زمان با افزایش قیمت ارز در سامانه نیما، قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافت و تورم افزایش پیدا نکرد، این نشان می‌دهد که تغییرات ارز در سامانه نیما اثرات مثبت در کنترل بازار ارز دارد.
تحلیلگر بازارهای مالی افزود: در نهایت، اینکه گفته می‌شود قیمت ارز توافقی کمی پایین‌تر از بازار آزاد است، باعث ایجاد رانت می‌شود، درست است، اما دولت اکنون با عرضه ارز از طریق کد ملی، تلاش کرده که از رانت‌ها جلوگیری کند و شرایط را شفاف‌تر کند.
نصر مطرح کرد: چنین تصمیمات مثبت تحت مدیریت پزشکیان باعث شده که عرضه ارز بیشتر شود و از دخالت مستقیم دولت در تعیین قیمت‌ها جلوگیری شود؛ بانک مرکزی اکنون تنها نقش تنظیم عرضه و تقاضا را ایفا می‌کند و قیمت ارز دیگر به‌صورت دستوری تعیین نمی‌شود. این روش از مدل قبلی که بانک مرکزی قیمت ارز را تعیین می‌کرد، بسیار بهتر است.
وی در پایان گفت: این تغییرات به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و به تدریج فاصله قیمت ارز در سامانه‌های مختلف کاهش خواهد یافت که این روند امیدوارکننده است و در شرایط پایدار اقتصادی، می‌تواند به نفع مردم و اقتصاد کشور باشد.
