قلب کشاورزی و صنایع غذایی ایران با تولید روزانه ۲۲۰۰ تن نان و ۲۰۰ هزار تن شکر، نقش مهمی در امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند اما چالشهایی چون کمبود منابع آبی موانعی بر سر راه تولید ایجاد کرده است.
عاطفه علیان: امنیت غذایی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار و رفاه اجتماعی هر کشوری به حساب می‌آید و در ایران اسلامی به دلیل تحریم ها، تأمین این امنیت با چالش های فراوانی مواجه است، به ویژه در استان هایی که به دلیل تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آبی، فشار بیشتری را تحمل می کنند.
اصفهان به عنوان یکی از استان های کلیدی در تولید محصولات غذایی، به ویژه نان و شکر، دارای ظرفیت های بالایی است و با تولید روزانه دو هزار و ۲۰۰ تن نان، یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان نان در ایران به شمار می رود.
بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، این استان دارای حدود سه هزار و ۵۰۰ نانوایی سنتی و صنعتی است که در تولید انواع نان، از جمله نان سنگک، لواش و تافتون فعالیت می کنند. به طور متوسط، مصرف نان در اصفهان برای هر فرد در روز حدود ۳۰۰ گرم تخمین زده می شود و این بدان معناست که حدود دو میلیون نفر در استان اصفهان به نان نیاز دارند.
در همین ارتباط کارشناس سازمان جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با بازار درباره کیفیت نان در اصفهان می‌گوید: کیفیت نان در استان اصفهان به شدت تحت تأثیر کیفیت آرد است که عمدتاً از گندم های داخلی تأمین می شود.
محمدرضا احمدی، می افزاید: متأسفانه تغییرات اقلیمی و خشکسالی بر کیفیت گندم تأثیر گذاشته و این به نوبه خود کیفیت نان را تحت تأثیر قرار می دهد. بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت گندم در استان اصفهان به ۲۵۰ هزار هکتار رسیده و پیش‌بینی می شود تولید گندم در سال جاری به ۱.۲ میلیون تن برسد و این در حالی است که در سال گذشته، تولید گندم به ۱.۱ میلیون تن رسید.
تأمین و توزیع نان در اصفهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به عنوان غذای اصلی در سفره‌های ایرانی، نیازمند دسترسی آسان و توزیع بهینه است. قیمت نان سنتی (نان لواش) در اصفهان سه هزار تومان و قیمت نان سنگک حدود پنج هزار تومان است.
سهم اصفهان در تامین امنیت نیازهای غذایی جامعه
سارا زینلی، متخصص صنایع غذایی در گفت‌وگو با بازار به چالش‌های توزیع نان اشاره کرده و می‌گوید: در ماه های اخیر، کمبود نان به دلیل نوسانات قیمت آرد و عدم تأمین کافی، مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرده است؛ ما نیازمند یک نظام توزیع کارآمدتر هستیم.
وی می افزاید: شکر هم به عنوان یکی از مواد اولیه اصلی در بسیاری از محصولات غذایی، نقش بسزایی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند و استان اصفهان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان شکر در ایران، سهم قابل توجهی در تأمین نیازهای غذایی جامعه دارد.
با توجه به چالشهایی نظیر تغییرات اقلیمی، نوسانات قیمت و کمبود منابع آبی، بررسی وضعیت شکر در اصفهان و تأثیر آن بر امنیت غذایی ضروری است؛ استان اصفهان با تولید سالانه حدود ۲۰۰ هزار تن شکر، یکی از استان های کلیدی در این زمینه به حساب می آید.
سطح زیر کشت چغندرقند در این استان به حدود ۱۵۰ هزار هکتار می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای، این میزان به ۲۲۰ هزار تن افزایش یابد. در سال ۱۴۰۱، تولید شکر از چغندرقند به دلیل شرایط آب و هوایی و مدیریت منابع آبی با چالشهایی مواجه بود که بر قیمت و عرضه آن تأثیر گذاشت.
نقش کاهش منابع آب و انرژی بر تولید و تامین شکر
در همین ارتباط، کارشناس صنایع غذایی در مورد تولید شکر در اصفهان به بازار می‌گوید: تولید شکر در اصفهان عمدتاً از طریق کشت چغندرقند انجام می‌شود. پس از برداشت، چغندرقند به کارخانجات تصفیه منتقل می شود تا به شکر تبدیل شود. این فرآیند نیاز به منابع آبی و انرژی دارد و هر گونه کمبود در این منابع می‌تواند به کاهش تولید و افزایش قیمت شکر منجر شود.
احمدی: یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی تولید شکر در اصفهان، کمبود آب است. بر اساس گزارش ها، حجم آب موجود در سد زاینده رود به حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است. این کاهش منابع آبی به شدت بر کشاورزی و به ویژه کشت چغندرقند تأثیر گذاشته و می تواند منجر به کاهش تولید شکر و افزایش قیمت ها شود
محمد احمدی اضافه می‌کند: یکی از بزرگ‌ترین چالش های پیش روی تولید شکر در اصفهان، کمبود آب است. بر اساس گزارش ها، حجم آب موجود در سد زاینده‌رود به حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است. این کاهش منابع آبی به شدت بر کشاورزی و به ویژه کشت چغندرقند تأثیر گذاشته و می تواند منجر به کاهش تولید شکر و افزایش قیمت ها شود.
وی تاکید می کند: از سوی دیگر، نوسانات قیمت شکر به دلیل تغییرات در هزینه‌های تولید، از جمله هزینه‌های انرژی و نهاده‌های دامی، یکی دیگر از مشکلات اساسی در این زمینه است. در سال ۱۴۰۲، قیمت شکر با افزایش ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده است. این افزایش قیمت به دلیل کاهش تولید و کمبود منابع آبی به وجود آمده است.
در هین ارتباط یک کارشناس اقتصادی هم با اشاره به اینکه بر اساس آمارها، هزینه‌های تولید در بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۵ درصد افزایش یافته است، به بازار می گوید: استان اصفهان به عنوان یکی از استان های کلیدی در تأمین امنیت غذایی کشور، با چالش ها و فرصت های متعددی روبرو است.
کمبود منابع آبی، نوسانات قیمت ها و تغییرات اقلیمی
سینا احدی می افزاید: تأمین نان و شکر به عنوان دو کالای اساسی در سبد غذایی مردم، نه تنها به تأمین نیازهای غذایی بلکه به تأمین امنیت اجتماعی نیز کمک می کند اما این استان چالش هایی چون کمبود منابع آبی، نوسانات قیمت ها و تغییرات اقلیمی روبرو است.
وی با بیان اینکه شکر به عنوان یکی از مواد اصلی در تولید بسیاری از محصولات غذایی، از جمله شیرینی جات و نوشیدنی ها، نقش کلیدی در سبد غذایی مردم دارد، می‌گوید: هر گونه نوسان در تولید و قیمت شکر می تواند تأثیر مستقیم بر امنیت غذایی جامعه داشته باشد.
احدی: دولت باید سیاست هایی را برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی اتخاذ کند تا آنها بتوانند با محصولات وارداتی رقابت کنند. این حمایت می تواند شامل ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات ها و تضمین خرید محصولات از کشاورزان باشد
وی اضافه می کند: با افزایش قیمت شکر، دسترسی خانواده ها به این ماده غذایی کاهش می یابد و می تواند منجر به تغییرات در الگوی مصرف شود. دولت باید سیاست هایی را برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی اتخاذ کند تا آنها بتوانند با محصولات وارداتی رقابت کنند. این حمایت می تواند شامل ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات ها و تضمین خرید محصولات از کشاورزان باشد.
احدی تصریح می کند: افزایش قیمت شکر و عدم دسترسی به آن می تواند فشارهای اجتماعی را به همراه داشته باشد. خانواده هایی که وابستگی بیشتری به شکر دارند، بیشتر تحت تأثیر قرار خواهند گرفت و این می‌تواند به نارضایتی های اجتماعی و اقتصادی منجر شود.
وی تاکید می کند: در این راستا به منظور افزایش تولید شکر و تأمین نیازهای غذایی، بهینه سازی استفاده از منابع آبی و استفاده از روش های آبیاری مدرن، مانند آبیاری قطره ای، ضروری است که این روش ها می‌توانند به افزایش بهره وری آب و بهبود کیفیت محصولات کمک کنند.
آموزش و ترویج روش‌های نوین کشت و کاهش هزینه های تولید
احدی بیان می کند: تشویق به کشت چغندرقند و ارائه تسهیلات مالی به کشاورزان می‌تواند به افزایش تولید شکر کمک کند؛ همچنین، آموزش و ترویج روش‌های نوین کشت می‌تواند به افزایش بهره وری و کاهش هزینه های تولید منجر شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه استان اصفهان با مشکل کمبود آب مواجه است، ابراز می کند: خشکی زاینده رود تأثیر منفی بر کشاورزی و به ویژه بر تولید گندم و چغندرقند دارد و امنیت غذایی را تهدید می کند. همچنین، نوسانات قیمت نهاده های دامی و انرژی بر قیمت نان و شکر تأثیر می گذارد.
وی اضافه می کند: با توجه به وابستگی شدید جامعه به نان و شکر، هرگونه نوسان در تولید این محصولات می تواند اثرات منفی بر زندگی روزمره مردم بگذارد. بنابراین، ایجاد برنامه های جامع و پایدار برای بهبود وضعیت تولید و توزیع این کالاها از اهمیت بالایی برخوردار است.
کارشناسان بر این اعتقادند توسعه و بهینه سازی روش‌های کشاورزی، جریان دائمی زاینده رود و حمایت از تولیدکنندگان می‌تواند به تأمین امنیت غذایی استان اصفهان و در نهایت کشور کمک کند. از این رو، بکارگیری راهکارهای علمی و عملی و همکاری بین بخش های مختلف، در نهایت به بهبود وضعیت امنیت غذایی در اصفهان و کشور منجر خواهد شد.
