چهره شیر سنگی پل «خواجو» اصفهان که توسط افراد ناآگاه با اسپری رنگ، مخدوش شده بود، توسط گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی استان پاکسازی شد.
روز گذشته تصویر و فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد روی گوش راست شیر سنگی پل خواجو، رنگ پاشیده شده است که با انتشار آن، گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، امروز ۲۱ اَمرداد اقدام به پاکسازی این اثر شاخص کرد.
مدیر این گروه گفت: با توجه به نوع آلودگی و رنگ بکار رفته، با استفاده از حلال‌های ترکیبی غیرقطبی که کمترین اثر مخرب را به ساختار سنگ و محیط زیست وارد کند، برای پاکسازی آن استفاده شد.
هادی اللهیاری افزود: استفاده از روش‌های دیگر مانند اسید یا ساب زدن مخاطره‌آمیز محسوب می‌شود، اما روش بکار رفته کمترین دخل و تصرف را در سطح و ساختار سنگ دارد.
او اضافه کرد: همچنین این روش پاکسازی از بروز شوره‌های ثانویه نیز جلوگیری می‌کند.
اللهیاری گفت: آثار رفتار‌های «وندالیستی» درد مُزمن آثار تاریخی اصفهان است که در معابر و اماکن عمومی واقع شده‌اند، اما رنگ‌پاشی روی شیر سنگی پل خواجو که اثری ویژه‌ای محسوب می‌شود، نزد افکار عمومی این دیار بازتاب بیشتری داشت.
مدیر گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان افزود: پاکسازی پل‌ها و بدنه‌های تاریخی از آثار رنگ و یادگاری نویسی‌ها پیوسته وجود دارد و شهرداری هم روی یادگاری نویسی‌ها رنگ می‌کشد که این به مراتب کار ما را سخت‌تر می‌کند.
او افزود: رنگ پاشی روی یادگاری نویسی‌ها باعث می‌شود چند مرحله لایه‌برداری برای پاکسازی ضروری باشد با این وجود، می‌کوشیم با اصول مرمت و مواد پاک‌کننده سازگار با اثر تاریخی و محیط، اقدام به پاکسازی و اصلاح تخریب‌های صورت گرفته کنیم.
یک کارشناس مرمت آرایه‌های معماری نیز گفت: آنچه بر روی آثار تاریخی بواسطه رفتار‌های «وندالیستی» که ریشه اجتماعی و فرهنگی دارد، رخ می‌دهد، نشاندهنده جهل فرهنگی است و تنها در سایه آسیب‌شناسی حوزه آموزش و گسترش آگاهی رسانی در باره اهمیت نگهداشت و پاسداشت میراث فرهنگی می‌توان تا حدی از دامنه این معضل کاست.
بهشاد حسینی افزود: علاوه بر آسیبی که وندالیسم می‌تواند روی آثار تاریخی داشته باشد که شاید در برخی موارد جبران‌ناپذیر هم باشد، آنچه بواسطه برطرف شدن آثار چنین اقدامات مخربی توسط مرمتگران صورت می‌گیرد نیز می‌تواند در بنا تاثیر بگذارد.
او اضافه کرد: ممکن است با مصرف آنتی بیوتیک از شر سردرد و عوارض بیماری راحت بشویم ولی مصرف این دارو بدون عوارض جانبی هم نیست و این موضوع برای آثار تاریخی و با قدمت ما هم، به شیوه دیگری متناسب با ساختار و کالبدشان صدق می‌کند.
این کارشناس افزود: هر اتفاقی بیفتد که مرمتگران را مجبور به دخالت برای حفظ اثر یا رفع خطر کند، در واقعیت امر بدون عوارض و تاثیرات جانبی روی اثر تاریخی نیست.
حسینی گفت: در پاکسازی شیر سنگی پل خواجو که بواسطه اسپری رنگ، گوش سمت راست آن مخدوش شده بود، کوشیده شد از روش‌هایی استفاده شود که کمترین آسیب متوجه این اثر سنگی باشد.
او افزود: ساده‌ترین روش برای پاکسازی اینگونه رنگ‌ها که ترکیبات غیرقطبی دارد، استفاده از حلال‌های غیرقطبی است.
حسینی تصریح کرد: مزیت استفاده از حلال‌های غیرقطبی این است که باعث جابه‌جا شدن شوره‌ها نمی‌شود و بدلیل نقطه‌جوش پایین، خیلی زود از سیستم خارج می‌شود.
«وَندالیسم» (Vandalism) تخریب‌گرایی یا خرابکاری به معنای تخریب کنترل نشدهٔ اشیاء و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید و دلایل متعددی برای آن عنوان می‌کنند.
در دو طرف پل خواجوی اصفهان شیر‌های سنگی بزرگی وجود دارد که بدلیل جذابیت‌هایی که بواسطه خطای دید ایجاد می‌شود، همواره مورد توجه گردشگران بوده است.
یکی از جذابیت‌ها این است که چشم‌های شیر‌های سنگی در شب برق می‌زند و اگر بیننده روبروی آنها بایستید و از سمت شمال به چشم شیر جنوبی نگاه کند، می‌بیند که چشم شیر شمالی برق می‌زند و می‌درخشد.
تصویر ۲ مرد که چهره‌ای، چون ورزشکاران باستانی ایران دارند در دهان این دو شیر از جذابیت‌ها و زیبایی‌های هیبت‌های سنگی دو سوی خواجوی ۴۰۰ ساله اصفهان است.
این شیر‌های سنگی همیشه در جوار پل خواجو مظهر نگهبانی و حراست بوده‌اند.
شیر در فرهنگ ایران نماد قدرت و دلاوری است و در فرهنگ برخی اقوام ایرانی، بر مزار بزرگان و پهلوانان ساخته و پرداخته و نصب می‌شوند.
پل خواجو از جمله پل‌های تاریخی اصفهان است که بدلیل معماری و تزیینات کاشیکاری آن مشهورتر از دیگر پل‌های تاریخی نصف جهان است.
