یک پژوهشگر و عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان از شناسایی غلظت بیسابقه فلزات سنگین خطرناک در رسوبات تالاب گاوخونی خبر داد و گفت: نتایج تحقیقات اخیر که نشان میدهد میزان برخی عناصر تا هزار برابر بیش از حد مجاز محیط انسانی است، به صورت مکتوب در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست استان و استانداری قرار گرفته است.
میثم تدین روز دوشنبه اظهار داشت: نتایج اولیه طرح پژوهشی «بررسی زمینشناسی و زیستمحیطی رسوبات گاوخونی» که با حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان و ستاد نانو ریاست جمهوری انجام میشود، حاکی از وجود غلظتهای بسیار بالای عناصری مانند آرسنیک، سرب، کادمیوم، جیوه، منیزیم و آهن در این منطقه است.
وی افزود: غلظت برخی عناصر موجود در تالاب، تا هزار برابر بیش از حد استاندارد تعیینشده از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا ـ که بهعنوان میزان مجاز در خوراک و هوای قابل استنشاق برای انسان تعریف شده است ـ افزایش یافته است. همچنین، میزان برخی دیگر از این عناصر تا ۷۰۰ برابر بالاتر از استانداردهای یادشده گزارش شده است.
تدین منشأ این آلودگی را ترکیبی از رسوبات ناشی از ورود طولانی مدت پسابهای صنعتی و فرسایش طبیعی کوههای اطراف دانست که طی صدها و حتی میلیونها سال در بستر تالاب تهنشین شدهاند.
وی گفت: گاوخونی بهعنوان نقطه پایانی حوضه آبریز زاینده رود عمل میکند و همه این مواد در آن متمرکز شدهاند.
این پژوهشگر با اشاره به خشک شدن کامل بستر تالاب و بخشهای پایانی زاینده رود گفت: امروز با وزش حتی نسیمی ملایم، گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین از بستر خشک شده به هوا برمیخیزد و به سمت اصفهان و روستاهای اطراف منتقل میشود.
به گفته وی، این آلودگی نه تنها از طریق استنشاق هوا بلکه از راههای دیگر وارد بدن میشود.
تدین تأکید کرد: بررسیها نشان میدهد افزایش این آلایندگیها ارتباط مستقیمی با افزایش بیماریهای مانند ام اس و سرطان دارد.
این استاد دانشگاه تنها راهکار مؤثر برای جلوگیری از این آلایندگی را جاری شدن دوباره آب زایندهرود تا حدی دانست که لایهای چند سانتیمتری از آب سطح رسوبات را بپوشاند و مانع از بلند شدن گرد و غبار شود.
وی همچنین محدود یا متوقف کردن فعالیتهای برداشت نمک و شن را برای کاهش آلودگی ضروری عنوان کرد.
تدین در پایان گفت: یک مرحله دیگر از این پژوهش باقی مانده که شامل نمونه برداری از عمق رسوبات است تا مشخص شود در دورههای مختلف ترسالی و خشکسالی — حتی از حدود یک میلیون سال پیش تا امروز — میزان و عمق نفوذ فلزات سنگین چگونه تغییر کرده است.
به گفته وی همه نمونهها در آزمایشگاههای معتبر تجزیه و نتایج آن در اختیار مراجع مسوول قرار خواهد گرفت.
آخرین بار آذر سال ۱۴۰۲ بود که آب از سد «رودَشتِین» به سمت تالاب بینالمللی گاوخونی بهمنظور تامین حقابه زیست محیطی آن جاری شد و با پیگیری اداره کل حفاظت محیط زیست و مجموعه مدیریت استان اصفهان برای رسیدن آب به تالاب، سد زایندهرود به مدت چند روز باز شد.
استمرار جریان رودخانه بهمنظور تامین بخشی از حقابه زیست محیطی تالاب گاوخونی به مدت ۱۷ روز در آذر پارسال موجب شد تا حدود ۱۰ میلیون مترمکعب آب به این تالاب برسد.
تالاب بینالمللی گاوخونی در شرق اصفهان یکی از بزرگترین و مهمترین تالابهای ایران محسوب میشود و حقابه آن در سال و در شرایط معمول بارشها، ۱۷۶ میلیون متر مکعب است.
این تالاب پیش از آغاز خشکسالیهای اخیر، علاوه بر ایجاد فضای فرحبخش در شرق اصفهان، مأمن پرندگان مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بود اما بدلیل کمبود منابع آبی و نرسیدن آب زایندهرود به آن در معرض خشکی قرار گرفت.
به گفته کارشناسان، ادامه این روند میتواند تالاب بینالمللی گاوخونی را به کانون تولید گرد و غبار تبدیل کند و تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری خود را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین تامین حقابه آن ضروریست.
