پژوهشگر مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان گفت: بیش از یک میلیارد متر مکعب روان‌آب و هرزآب سالیانه از استان خارج می‌شود درحالیکه با مدیریت درست می‌توان این منابع را به سمت آبخوان‌ها هدایت کرد.
آبخوان‌ها یا سفره‌های آب زیرزمینی همان لایه‌های سنگی یا خاکی نفوذپذیر زمین هستند که می‌توانند آب‌های زیرزمینی را در خود ذخیره کنند؛ این آبخوان‌ها به‌عنوان منابع طبیعی حدود ۲۰ درصد از آب‌های شیرین زمین را تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در تامین آب آشامیدنی و همچنین مورد نیاز برای کشاورزی دارند.
بهرام چوبین روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مدیریت هرزآب سطحی و هدایت آن در دل زمین (به‌جای ذخیره سطحی) در استان اصفهان که با معضل کمبود منابع آبی مواجه است برای احیای آبخوان‌ها ضروری است.
وی ادامه داد: اصفهان دارای ۳۷ دشت بزرگ مطالعاتی است که به‌دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی به‌عنوان دشت‌های ممنوعه و بحرانی شناخته می‌شوند و فرونشست در این دشت‌ها به هشت تا ۱۹ سانتی‌متر در سال رسیده که نشان‌دهنده بحران شدید آبی در این منطقه است.
این کارشناس با بیان اینکه میانگین بارش در کشور ۲۵۰ میلی‌متر در سال است، خاطرنشان کرد: استان اصفهان با میانگین ۱۹۵ میلی‌متر بارش در سال با بحران جدی در تامین آب مواجه است.
چوبین، سرانه آب تجدیدپذیر در اصفهان را نیز کمتر از ۹۰۰ متر مکعب اعلام کرد و گفت: این سرانه در برخی شهرستان‌های استان حتی به کمتر از ۵۰۰ متر مکعب می‌رسد.
چالش‌ها و راهکارهای احیای آبخوان‌ها
این کارشناس به اهمیت پروژه‌های «پخش سیلاب» برای احیای آبخوان‌ها اشاره کرد و گفت: هدف اصلی این پروژه‌ها، کنترل هرزآب به‌منظور جلوگیری از خسارات احتمالی و تغذیه منابع آب‌های زیرزمینی است.
چوبین، کمبود منابع مالی و عدم مشارکت مردمی را از مهم‌ترین چالش‌های اجرای پروژه‌های احیای آبخوان‌ها دانست و افزود: مکان‌یابی دقیق محل احداث این پروژه‌ها و طراحی مناسب آن برای احیای آبخوان‌ها حائز اهمیت بوده اما حفظ و تداوم این پروژه‌ها نیز چالش برانگیز است زیرا به صرف هزینه، همکاری مردم و مشارکت فعال جامعه محلی نیاز دارد.
این محقق حوزه آب و خاک که به تازگی در آخرین فهرست پژوهشگران ۲ درصد برتر جهان در سال ۲۰۲۴ نیز قرار گرفته است، تاکید کرد: حل بحران آب در استان اصفهان نیازمند توجه فوری و برنامه‌ریزی دقیق است و احیای آبخوان‌ها با استفاده از روش‌های نوین و مشارکت مردم، می‌تواند به مدیریت پایدار منابع آبی کمک کند.
چوبین، همچنین استفاده از آب‌های نامتعارف و تصفیه آن را راهی برای تغذیه آبخوان‌ها دانست و گفت: باید بتوانیم پساب‌هایی که وجود دارد را بعد از تصفیه و در نظر گرفتن مسائل محیط زیستی در آبخوان‌ها نفوذ دهیم تا یکی از منابع آبی مناسب برای احیای برخی مراتع هم باشد.
این کارشناس با بیان اینکه میزان تبخیر در ایران سه برابر میانگین جهانی است، اظهار کرد: بخش عمده‌ای از بارش‌ها و آب مصرفی از طریق تبخیر به هدر می‌رود که با مدیریت درست می‌توان این منابع را نیز به سمت آبخوان‌ها هدایت و به احیای منابع آبی کمک کرد.
چوبین با اشاره به شرایط اقلیمی و چالش‌های موجود در استان اصفهان گفت: لازم است مسئولان و متخصصان به‌طور جدی به‌دنبال راهکارهای مؤثر برای احیای آبخوان‌ها و مدیریت منابع آب باشند زیرا اگر به این موضوع توجه نشود، ممکن است به زودی شاهد مرگ آبخوان‌ها و عدم برگشت‌پذیری آنها باشیم که بحران‌های شدیدتری را ایجاد خواهد کرد.
محسن دادار رییس مرکز تحقیقات کشاورزی استان اصفهان نیز پیش از این بر اهمیت تدوین برنامه جامع آبخوان‌داری در این خطه تاکید کرد و گفت: تدوین برنامه جامع آبخوان‌داری می‌تواند گام مهمی در مسیر احیای سفره‌های آب زیرزمینی باشد.
اصفهان در نیم قرن گذشته همواره با وضعیت آبی نابسامان روبه‌رو بوده و زاینده‌رود هم که بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران و به‌عنوان اصلی‌ترین منبع آب بخش‌های محیط زیست، آشامیدنی، کشاورزی و صنعت این دیار به‌شمار می‌رود سال‌هاست از سد «چم آسمان» در شهرستان لنجان در غرب استان تا تالاب گاوخونی به‌دفعات خشک شده است.
