یک مختصص مغز و اعصاب گفت: هم‌اکنون هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بیماری آلزایمر وجود ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از شیوه‌های زندگی سالم فقط می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
محمدامین نجفی دربارۀ زوال عقل اظهار کرد: دمانس یا زوال عقل به مجموعه‌ای از علائم گفته می‌شود که شامل اختلال در حافظه، تفکر و توانایی‌های اجتماعی است. این اختلالات ممکن است به حدی شدید باشند که بر زندگی روزمره فرد تأثیرات جدی بگذارند. بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است که ۶۰ تا ۸۰درصد دمانس‌ها را شامل می‌شود. این بیماری مزمن در سنین بالا بروز می‌کند و با افزایش سن شیوع آن بیشتر می‌شود.
این پزشک در تبیین شیوع بیماری آلزایمر توضیح داد: شیوع این بیماری در افراد کمتر از ۶۵ سال زیر یک‌درصد، افراد بین ۶۵ تا ۷۵ سال حدود ۵درصد، افراد ۷۵ تا ۸۵ سال حدود ۲۰درصد و در افراد بیش از ۸۵ سال حدود ۵۰درصد است. از زمانی که اولین علامت این بیماری بروز می‌کند تا موقع مرگ بازه زمانی این بیماری محسوب می‌شود. این مدت‌زمان تقریباً بین ۱۰ الی ۲۰ سال و گاهی بیشتر به طول می‌انجامد. برخی از عوامل بروز آن تغییرپذیر و برخی تغییرناپذیر هستند. درواقع می‌توان گفت فاکتورهای مؤثر در بروز آلزایمر به دو گروه محیطی و ژنتیکی تقسیم می‌شوند.
عضو هیئت‌علمی گروه داخلی اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: درباب فاکتورهای محیطی بررسی گسترده‌ای صورت گرفته است، اما هیچ‌یک از تحقیقات ارتباط قاطعی را بین یک فاکتور مشخص و علت بروز این بیماری ثابت نکرده است. ازجمله فاکتورهای محیطی که ارتباط آن‌ها با آلزایمر تأیید شده است افسردگی، اختلال شنوایی، سلامت کم دهان و دندان و آسیب ضربه‌ای به شمار می‌آیند.
وی با تأکید بر اینکه موارد یادشده به‌عنوان علل قطعی آلزایمر به اثبات نرسیده‌اند، افزود: البته ارتباط دیابت، فشارخون، بیماری‌های قلبی و عروقی مغز با افزایش ریسک دمانس یا زوال عقل اثبات شده است، اما اینکه باعث و عامل آلزایمر محسوب شوند، قطعی نیست. تنها کمتر از نیم‌درصد از موارد آلزایمر علت واضح و مشخص فامیلی دارند که معمولاً قبل از ۶۵ سالگی شروع می‌شوند.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پس از تأمل در علل بروز آلزایمز به علائم آن نظر کرد و توضیح داد: اخلال در حافظه کوتاه‌مدت و مشکل در به‌یادآوردن اطلاعات جدید و اتفاقات اخیر، مشکلات زبانی شامل دشواری در یافتن کلمات مناسب، فراموشی نام اشیاء و افراد، گم‌شدن و اختلال در موقعیت مکان، نوسانات خلقی و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره در این دسته قرار می‌گیرند.
چگونه سلامت مغز خود را حفظ کنیم؟
نجفی درباره اولین علائم این بیماری خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم براساس زمان بروز این علائم در هر مرحله از بیماری صحبت کنیم، باید بدانیم که فراموش‌کردن گفت‌وگوها یا رویدادهای اخیر، قراردادن وسایل در جای نادرست، مشکل در انتخاب کلمه مناسب و پرسیدن سؤالات تکراری علائم اولیه بروز این بیماری محسوب می‌شود.
این متخصص مغز و اعصاب با نظر به علائم بعدی تصریح کرد: در مراحل میانی این بیماری مشکلاتی چون به‌یادآوردن نام افراد یا شناخت اعضای خانواده و دوستان، تشدید سردرگمی و سرگردانی، رفتار وسواسی، تکراری یا تکانشی، هذیان یا بدبینی نسبت به مراقبان یا اعضای خانواده بروز می‌کند. در مراحل پایانی بیماری نیز اخلال در غذاخوردن و بلع، مشکل در جابه‌جاشدن یا حرکت‌کردن بدون کمک دیگران، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع و ازدست‌دادن تدریجی توانایی حرف‌زدن بروز می‌کند.
عضو هیئت‌علمی گروه داخلی اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره پیشگیری از آلزایمر گفت: هم‌اکنون هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بیماری آلزایمر وجود ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از شیوه‌های زندگی سالم فقط می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. بر این اساس، می‌توان گفت ورزش منظم به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و در کاهش این بیماری مؤثر است. همچنین مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی، میوه‌ها، سبزیجات، ماهی و مغزها می‌تواند مفید باشد.
نجفی درخصوص مشارکت در فعالیت‌هایی که ذهن را به چالش می‌کشند، این‌گونه تبیین کرد: حل پازل، خواندن کتاب و یادگیری مهارت‌های جدید می‌تواند به حفظ سلامت مغز کمک کند. همچنین حفظ روابط اجتماعی قوی و مشارکت در فعالیت‌های گروهی اهمیت دارد. به‌علاوه، تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا نیز به بهبود سلامت کلی فرد و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی کمک می‌کند. بار دیگر تأکید می‌کنم که این اقدامات نمی‌توانند به‌طور کامل از بروز آلزایمر جلوگیری کنند، اما در بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر ابتلا به این بیماری تأثیراتی دارند.
این متخصص مغز و اعصاب در ادامه و با نظر به مدیریت این بیماری توضیح داد: داروهایی مانند دونپزیل، ریواستیگمین و ممانتین می‌تواند به‌طور موقت علائم آلزایمر را کاهش دهد و از پیشرفت آن جلوگیری کند. کنترل بیماری‌هایی که باعث بروز اختلالات عروقی و درنتیجه به درگیری عروقی مغز منجر می‌شوند، اهمیت بسزایی دارد. فشارخون، دیابت، چربی خون بالا و اختلالات تیروئید در شمار این بیماری‌ها قرار می‌گیرند.
وی در ادامه بیان کرد: بروز انواع عفونت مانند عفونت‌های ادراری، ریوی و خونی می‌تواند وضعیت شناختی بیماران را بسیار شدیدتر کند. بنابراین، پیشگیری و درمان انواع عفونت‌ها و اختلالات داخلی نیز ضروری است و در کنترل طولانی‌مدت آلزایمر نقش مهمی می‌تواند ایفا کند.
نجفی با اشاره به اینکه پس از بروز بیماری به‌غیراز اقدامات دارویی، توجه به برخی مسائل غیردارویی نیز در مدیریت آن اهمیت دارد، یادآور شد: انجام فعالیت‌های ذهنی و جسمی، تغذیه مناسب و مدیریت استرس، بهره‌مندی از تکنولوژی‌های کمکی و حمایت‌های روانی و اجتماعی جزو اقدامات غیردارویی است. فعالیت‌های ذهنی، مانند حل پازل، بازی‌های فکری و خواندن کتاب نیز می‌تواند به حفظ عملکرد شناختی بیمار کمک کند.
عضو هیئت‌علمی گروه داخلی اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با نظر به فعالیت‌های ورزشی اظهار کرد: ورزش منظم مانند پیاده‌روی، یوگا و تمرینات تعادلی می‌توانند به بهبود سلامت جسمی و روانی بیماران کمک کنند. گوش‌دادن به موسیقی یا نواختن ساز نیز می‌تواند در کاهش استرس و بهبود حالت روانی بیماران اثر بگذارد.
این متخصص مغز و اعصاب با نظر به دیگر فعالیت‌ها خاطرنشان کرد: تمرینات فیزیوتراپی نیز در بهبود حرکت و تعادل بیماران آلزایمری مؤثر است و می‌تواند از زمین‌خوردن این افراد جلوگیری کند. مشاوره و گروه‌های حمایتی نیز در یاری به بیماران و خانواده‌هایشان به‌منظور پشت‌سر گذاشتن چالش‌های روانی و عاطفی مؤثر است.
