پایانه‌های مسافربری نقش بسزایی در بهبود کیفیت حمل‌ونقل عمومی و تسهیل سفرهای مردم ایفا می‌کند، مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایمنا به تشریح اقدامات این سازمان در راستای تسهیل فرایند سفر شهروندان در پایانه‌های مسافربری پنجگانه این کلان‌شهر پرداخت.
سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان یکی از ارکان مهم حمل‌ونقل عمومی در کشور است که وظیفه مدیریت، نظارت و ارائه خدمات به مسافران و وسایل نقلیه را در پایانه‌های مسافربری بر عهده دارد و این سازمان در راستای بهبود شرایط حمل‌ونقل عمومی و تسهیل جابه‌جایی مسافران، به ویژه در ایام پیک سفر، فعالیت می‌کند.
وظایف و اهداف سازمان پایانه‌های مسافربری شامل مدیریت و نظارت بر پایانه‌ها (سازمان پایانه‌ها وظیفه نظارت و مدیریت بر تمام پایانه‌های مسافربری اصفهان را دارد)، ارائه خدمات به مسافران (ارائه خدمات مختلفی همچون نظافت، امنیت، اطلاع‌رسانی به مسافران، بهبود زیرساخت‌ها و فضای مناسب برای انتظار مسافران) و ارتقای کیفیت حمل‌ونقل (سازمان با نظارت بر وضعیت وسایل نقلیه و اجرای برنامه‌های آموزشی برای رانندگان، تلاش می‌کند کیفیت خدمات حمل‌ونقل را ارتقا دهد) می‌شود.
ایجاد امکانات رفاهی با اقدام به ایجاد امکانات رفاهی همچون کافی‌شاپ، سالن‌های انتظار و نمازخانه‌ها برای راحتی مسافران، هماهنگی با سایر نهادها که سازمان پایانه‌های مسافربری و هماهنگی لازم را برای تسهیل تردد مسافران با سایر نهادهای دولتی و خصوصی مرتبط، از جمله پلیس، شرکت‌های حمل‌ونقل و شهرداری از دیگر وظایف پایانه‌های مسافربری است.
در نهایت سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان نقش بسزایی در بهبود کیفیت حمل‌ونقل عمومی و تسهیل سفرهای مردم ایفا می‌کند و با تلاش مستمر در راستای ارتقای سطح خدمات، همواره در حال بهبود و پیشرفت است.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با ابوالفضل توکلی، مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان به‌منظور بررسی وظایف و اقدامات این سازمان در راستای تسهیل سفر شهروندان در پایانه‌های مسافربری پنجگانه سطح این کلان‌شهر است.
پایانه‌ها در شهرها و کلان‌شهرها چه جایگاه و نقشی دارد؟
توکلی: یکی از مسائل مهم در عرصه حمل‌ونقل و به‌ویژه سفرهای برون‌شهری که به پایانه‌های مسافربری مرتبط است، جایگاه و نقش این پایانه‌ها به‌عنوان مبادی اصلی ورود و خروج مسافران در کلان‌شهرها و سایر شهرها است.
پایانه‌های مسافربری از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، زیرا مسافران و شهروندان از این مکان‌ها به‌عنوان مبدا یا مقصد سفرهای خود استفاده می‌کنند و این مسئله در کلان‌شهرهایی همچون اصفهان که به‌عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن اسلامی و یک شهر گردشگری با جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و مذهبی شناخته می‌شود، اهمیتی دوچندان دارد و حضور گردشگران داخلی و خارجی در پایانه‌ها، ضرورت توجه ویژه به این مراکز را بیش‌ازپیش نمایان می‌سازد.
در کشور ما، با توجه به وضعیت حمل‌ونقل و محدودیت‌هایی که در تهیه بلیت هواپیما وجود دارد، سفرهای اتوبوسی همواره به‌عنوان گزینه‌ای پرطرفدار و قابل‌اطمینان مطرح بوده و ضریب اطمینان بالا و کاهش احتمال کنسلی سفرها در مقایسه با پروازهای هوایی، موجب استقبال بیشتر مردم از اتوبوس‌ها به‌ویژه در سفرهای زمینی کوتاه‌مدت به مقاصد استان‌های شمالی و مرکزی شده است.
پایانه‌های مسافربری به‌عنوان گذرگاه‌های اصلی این سفرها، نقشی کلیدی در بهبود تجربه سفر مسافران دارد.
چرا وظایف سازمان راهداری و پایانه‌های مسافربری به‌خوبی برای مردم تفکیک و اطلاع‌رسانی نمی‌شود؟
توکلی: یکی از دغدغه‌های جدی در این حوزه، نبود آگاهی عمومی از وظایف و مسئولیت‌های سازمان پایانه‌های مسافربری است، زیرا بسیاری از شهروندان تصور می‌کنند تمام مراحل سفر از خرید بلیت تا پایان مسیر تحت نظارت پایانه‌های مسافربری قرار دارد، درحالی‌که نظارت بر تهیه بلیت، خدمات اتوبوس‌ها و مسائل مرتبط با شرکت‌های مسافربری به‌طور کامل بر عهده اداره کل راهداری و انجمن شرکت‌های مسافربری است.
در هر پایانه، نمایندگانی از اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، همچنین انجمن‌های مرتبط حضور دارند تا به مشکلات مسافران رسیدگی کنند، اما بسیاری از مردم از این ساختار بی‌اطلاع هستند.
ضرورت دارد مسئولان و رسانه‌ها برای آگاه‌سازی مردم در مورد تفکیک وظایف پایانه‌های مسافربری و شرکت‌های مسافربری اقدام کنند و اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌های جمعی، تابلوهای تبلیغاتی شهری و سامانه‌های ارتباط مردمی می‌تواند نقش مهمی در رفع این سوء‌تفاهم‌ها ایفا کند.
بااین‌حال مدیریت شهری اصفهان به‌عنوان نماینده مردم، همواره پیگیر مطالبات شهروندان و معضلات این حوزه بوده و از طریق مکاتبه و هماهنگی با مسئولان استانی و نمایندگان تلاش کرده است مشکلات موجود را به‌عنوان مطالبات جدی شهروندان مطرح کند.
پایانه‌های مسافربری به‌عنوان یکی از ارکان مهم حمل‌ونقل جاده‌ای و گردشگری شهری نیازمند توجه ویژه و تلاش مضاعف از سوی مسئولان، رسانه‌ها و شهروندان است تا ضمن رفع مشکلات فعلی، تجربه سفر برای مسافران بهبود پیدا کند.
وضعیت پایانه‌های مسافربری اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
توکلی: در کلان‌شهر اصفهان، پایانه‌های مسافربری با هدف ساماندهی گاراژهای قدیمی و رفع پراکندگی و نابسامانی آن‌ها ایجاد شده است و از جمله پایانه‌های مهم اصفهان می‌توان به پایانه کاوه در شمال شهر، پایانه صفه در جنوب، پایانه جی در شرق و پایانه‌های صمدیه و زاینده‌رود در غرب اشاره کرد.
این پایانه‌ها خدمات متنوعی به مقاصد مختلف کشور ارائه می‌دهند و توسعه شهری در بعضی مناطق همچون پایانه کاوه، موجب قرارگیری این پایانه‌ها در بافت مسکونی شده است، اما همچنان نقش مؤثری در تسهیل حمل‌ونقل بین‌شهری دارد و جابه‌جایی آن نیاز به تصمیم‌های کلان مدیریت شهری و شورای اسلامی شهر دارد.
شرکت‌های مسافربری که در پایانه‌ها مستقر است، تحت نظارت اداره کل راهداری و انجمن‌های مرتبط فعالیت می‌کند و مشکلاتی همچون تأخیر اتوبوس‌ها، کمبود ناوگان، خرابی در مسیر و کیفیت پایین خدمات از جمله چالش‌هایی هستند که باید توسط مسئولان مربوطه بررسی و رفع شود.
سامانه‌های ارتباطی همچون سامانه ۱۴۱ برای طرح مشکلات مسافران در نظر گرفته شده، اما هنوز اطلاع‌رسانی کافی در این زمینه انجام نشده است و بسیاری از مسافران این موارد را به پایانه‌ها و شهرداری‌ها نسبت می‌دهند.
آیا جابه‌جایی پایانه کاوه می‌تواند معضل ترافیک شهری اصفهان را حل کند یا باید به سراغ مدیریت ترافیک رفت؟
توکلی: یکی از وظایف مهم مدیریت شهری در دوره ششم شورای اسلامی شهر اصفهان و شهرداری این دوره، توجه ویژه به حفظ، نگهداری، نوسازی و ترمیم پایانه‌های مسافربری است.
از اوایل دهه ۱۳۷۰ که پایانه‌های شهری شهرداری اصفهان به بهره‌برداری رسید، به‌طور مشخص پایانه کاوه نهم آذر سال ۱۳۷۰ تأسیس و سال جاری وارد سی‌وسومین سال فعالیت خود شد؛ این پایانه‌ها با توجه به قدمت طولانی خود نیازمند تعمیرات و نگهداری اساسی است.
موضوع جابه‌جایی یا هرگونه تغییرات کلان در این پایانه‌ها، از جمله مباحثی است که در سطح رسانه‌ها و مدیریت کلان شهری مطرح شده و نیازمند تصمیم‌گیری‌های کلان و بررسی‌های دقیق از سوی شورای اسلامی شهر است.
مدیریت شهری ضمن پذیرش مشکلات موجود در پیرامون پایانه‌ها، تأکید دارد که معضلات ترافیکی تنها به دلیل حضور پایانه‌ها نیست و مشابه این موضوع، بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها که در مرکز شهر قرار دارند نیز به دلیل ایجاد ترافیک نمی‌توانند جابه‌جا شود؛ بنابراین، به جای جابه‌جایی مراکز مهم شهری، باید با برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب، این معضلات ترافیکی را کاهش داد.
چالش اصلی پایانه‌ها در مدیریت ترافیک شهری چیست و چه راهکارهایی ارائه شده است؟
توکلی: در این دوره، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان دغدغه جدی در این زمینه دارد و تلاش می‌کند تا مشکلات موجود در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک به حداقل برسد.
هرگونه تصمیم‌گیری کلان در رابطه با جابه‌جایی پایانه‌ها یا موضوعات مرتبط، خارج از وظایف اجرایی مدیریت پایانه‌های مسافربری است و این امور به مشاوران متخصص، معاونت شهرسازی و معاونت حمل‌ونقل و ترافیک، شورای اسلامی شهر و شهرداری اصفهان به‌عنوان مدیران اصلی حوزه مدیریت شهری مربوط می‌شود.
در این دوره مدیریت شهری، تمرکز ویژه‌ای بر فعالیت‌های عمرانی و خدماتی حوزه حمل‌ونقل و ترافیک صورت گرفته است و سازمان پایانه‌های اصفهان به‌عنوان یکی از سازمان‌های فعال و پویا در این حوزه، در ارزیابی تعالی سازمانی سال ۱۴۰۰ موفق به ارتقای سطح خود از یک ستاره به سه ستاره شده است؛ این موفقیت حاصل تلاش‌ها و زحمات شبانه‌روزی همکاران و مجموعه بزرگ سازمان پایانه‌ها است.
اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در پایانه‌های اصفهان در دوره ششم مدیریت شهری اصفهان پُررنگ بوده است؛ به اهمیت اجرای این برنامه‌ها اشاره کنید.
توکلی: پایانه‌های مسافربری اصفهان به‌عنوان گذرگاه اصلی مسافران ورودی و خروجی در تمام فصول سال، حتی در ایام پرتردد همچون تعطیلات نوروز، تابستان، دهه کرامت، محرم، اربعین و سایر مناسبت‌های مذهبی و ملی، خدمات خود را بدون وقفه ارائه کرده و در این راستا اقدامات ارزشمندی در زمینه برنامه‌های فرهنگی پیرامون موضوع سفر صورت گرفته است.
یکی از رخدادهای مهم و فرهنگی این دوره، اجرای برنامه‌های پیوست فرهنگی در حوزه سفر تحت پرچم آستان قدس رضوی است که این برنامه‌ها شامل فعالیت‌های مرتبط با امام رضا (ع)، برنامه‌های بدرقه زائران مشهد مقدس، تشکیل کانون‌های خدمت رضوی و برگزاری ویژه‌برنامه‌هایی همچون موسیقی سنتی، نمایش‌های خیابانی و اصفهان‌شناسی برای مسافران است که با اجرای برنامه‌های بدرقه زائران و ایجاد کانون رهپویان آسمان هشتم در استان اصفهان، خدمات ویژه‌ای در زمینه زیارت ارائه شده است.
علاوه بر این، در حوزه حمایت از جاماندگان سفر، سازمان پایانه‌ها با مشارکت خیریه‌ها و نهادهای حمایتی توانسته است هزینه‌های سفر افراد نیازمند را تأمین کند و این اقدامات از ابتکارات مثبت و ارزشمند سازمان در حوزه سفر و حمل‌ونقل شهری به شمار می‌رود.
سازمان پایانه‌های مسافربری در تلاش است تا با توجه به تمام ابعاد خدمات‌رسانی و تمرکز بر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، ضمن رفع مشکلات موجود، گام‌های مؤثری در راستای بهبود خدمات خود بردارد و به‌عنوان یک سازمان پویا و زنده، رضایت مسافران و شهروندان اصفهانی را به حداکثر برساند.
پایانه‌های مسافربری شهر اصفهان در راستای بهبود خدمات و ارتقای سطح رفاه مسافران و شهروندان، اقدامات متعددی را در حوزه‌های عمرانی، فرهنگی و اجتماعی انجام داده است و هم‌اکنون این پایانه‌ها به ایستگاه‌های مطالعه مجهز شده است؛ به‌عنوان مثال، پایانه کاوه دارای حدود چهار ایستگاه مطالعه است که مسافران می‌توانند در زمان انتظار از این فضاهای فرهنگی بهره‌مند شوند، همچنین این طرح‌ها علاوه بر استفاده بهینه از زمان انتظار مسافران، محیطی زیبا و فرهنگی در سطح پایانه‌های مسافربری ایجاد کرده است.
در کنار این اقدامات، توسعه فضای سبز نیز در دستور کار قرار گرفته است و در حال حاضر، مجموع فضای سبز پایانه‌ها به حدود ۶۸ هزار مترمربع می‌رسد که شامل درختکاری و گل‌کاری بوده و به افزایش نشاط و شادابی مسافران و شهروندان کمک می‌کند؛ در این راستا با تأکید شهردار، حدود ۶۰ درصد از تولید گل و گیاه مورد نیاز این مجموعه توسط کارکنان حوزه فضای سبز و در گلخانه پایانه جی تولید می‌شود.
چه امکانات دیگری در پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان جانمایی شده است؟
توکلی: مدیریت پایانه‌های مسافربری با توجه به سیاست‌های برون‌سپاری، خدمات تاسیساتی را به شرکت‌های واجد شرایط واگذار کرده است، همچنین در پایانه ترکیبی جی، تجهیزات معاینه فنی با همکاری سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری به‌روزرسانی شده است و این مجموعه علاوه بر ارائه خدمات معاینه فنی خودرو، شامل بخش‌های معاینه فنی موتورسیکلت و تست خودروهای سنگین نیز می‌شود که این خدمات با مشارکت بخش خصوصی انجام می‌پذیرد.
در راستای مسئولیت‌های اجتماعی، شهربازی پایانه صفه که مساحتی حدود ۴۰۰۰ مترمربع دارد، پس از تعطیلی چهار ساله در دوران کرونا، به‌طور کامل بازسازی و به‌روزرسانی شده است و این مجموعه هم‌اکنون به بهره‌برداری رسیده و فضای مناسبی برای تفریح کودکان و استفاده مدارس فراهم کرده است.
یکی دیگر از اقدامات مهم در پایانه‌های مسافربری اصفهان، ارائه خدمات آزمایشگاهی در قالب اتوبوس‌های سیار است که به استان‌های جنوبی کشور خدمات‌رسانی می‌کند و این مجموعه آزمایشگاهی توانسته بیش از ۱۱۰ جوان نخبه دانشگاهی را تحت پوشش خود قرار دهد و در راستای کارآفرینی و ارائه خدمات اجتماعی گام‌های مؤثری بردارد.
مهمترین اقدامات عمرانی پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان چه بوده است؟
توکلی: در حوزه اقدامات عمرانی، پروژه‌های متعددی از جمله بازسازی سرویس‌های بهداشتی، به‌روزرسانی تأسیسات و شبکه روشنایی پایانه‌ها انجام شده است و کلیه چراغ‌های قدیمی به چراغ‌های اس‌ام‌دی ارتقا یافته و پایه‌های روشنایی سکوها نیز نوسازی شده‌اند که علاوه بر این در راستای زیباسازی محیط، اقدامات گسترده‌ای همچون رنگ‌آمیزی ترافیکی، مبلمان شهری و بهسازی فضاهای پایانه‌ها صورت گرفته است.
این اقدامات به‌صورت منظم و در چندین نوبت در طول سال انجام می‌شود تا مسافران و شهروندان بتوانند از محیطی زیبا، فرهنگی و مجهز بهره‌مند شوند که هدف اصلی این طرح‌ها، ایجاد فضایی مناسب برای انتظار مسافران و تأمین رفاه عمومی است که همزمان، مسئولیت اجتماعی و کارآفرینی را نیز در بر می‌گیرد.
نظافت و وضعیت پایانه‌های مسافربری در اصفهان موضوعی است که نه‌تنها برای مسئولان این حوزه، بلکه برای تمام مسافرانی که به این شهر سفر کرده‌اند، اهمیت فراوانی دارد.
پایانه‌های مسافربری اصفهان در سطح کشور به عنوان الگویی موفق و برتر شناخته می‌شود و در بسیاری از موارد، سایر شهرها برای ایجاد چنین پایانه‌هایی از این استان الگوبرداری می‌کند که این موضوع نشان‌دهنده افتخاری است که اصفهان می‌تواند در این زمینه داشته باشد؛ درباره خدمات ارائه‌شده در این پایانه‌ها، شرکت‌های مسافربری مختلفی فعال هستند که تمام فعالیت‌های آن‌ها با مجوز رسمی و پس از طی مراحل قانونی به انجام می‌رسد و در عین حال، مسئولان پایانه‌ها هیچ نظارت مستقیمی بر عملکرد این شرکت‌ها ندارد.
یکی از اقدامات مفید در این زمینه، تعاملات بین اداره کل راهداری، شرکت‌های مسافربری و انجمن‌های صنفی رانندگان است که تلاش می‌کند خدمات بهتری به مسافران ارائه دهد.
چرا نیاز به متمرکز کردن دفاتر انجمن صنفی رانندگان در پایانه‌های مسافربری احساس می‌شود؟
توکلی: یکی از مشکلاتی که رانندگان با آن مواجه هستند، پراکندگی دفاتر در پایانه‌های مختلف است، به‌ویژه در محدوده پل تمدن، جایی که انجمن صنفی رانندگان مستقر است، مشکلاتی برای رانندگان ایجاد می‌شود، در حالی که این دفاتر باید در یک فضای متمرکز قرار گیرند تا رانندگان و مسافران بتوانند به راحتی به مشکلات خود رسیدگی کنند، البته درباره خدمات به مسافران، نیاز به پاسخگویی سریع‌تر و تسریع در رفع مشکلات، به‌ویژه در ایام اوج سفر همچون ایام نوروز و اربعین احساس می‌شود.
در مجموع حمل‌ونقل برون‌شهری کشور نیازمند توجه و حمایت جدی است که با توجه به افزایش تورم، هزینه‌ها برای شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان به شدت افزایش یافته است؛ بسیاری از قطعات مورد نیاز برای اتوبوس‌ها وارداتی است و همین موضوع موجب می‌شود هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بالا رود.
در این شرایط، هزینه بلیت سفرهای برون‌شهری به‌ویژه در ایام خاص، با هزینه‌های خدمات به مسافران متناسب نیست و برای مثال، هزینه یک سفر اینترنتی در شهرهای بزرگ همچون تهران و اصفهان می‌تواند از هزینه سفرهای بین‌شهری بیشتر باشد که این موضوع نیاز به توجه و حمایت بیشتر در زمینه حمل‌ونقل دارد.
برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و ارتقای کیفیت خدمات، به‌ویژه در ایام خاص همچون سفرهای زیارتی و تفریحی، نیاز به توجه بیشتری از سوی مسئولان وجود دارد که بسیاری از اتوبوس‌ها با قدمت بالا و نیاز به تعمیرات اساسی در جاده‌ها فعالیت می‌کند و این امر به‌ویژه در ایام شلوغ سفر به مشکلی جدی تبدیل می‌شود.
