اصفهان با جذب مهاجران داخلی و بین‌المللی، با چالش‌های جدی در بازار مسکن مواجه شده است. افزایش تقاضا، قیمت‌ها را بالا برده و ناترازی عرضه و تقاضا را تشدید کرده است. این وضعیت، تأثیرات اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی دارد و نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دقیق‌تری از سوی مدیریت شهری است.
اصفهان، به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای مهم ایران، در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی در زمینه مسکن مواجه بوده است یکی از عوامل مهم در تشدید این چالش‌ها، مهاجرت داخلی و بین‌المللی به این شهر است. اصفهان به دلیل فرصت‌های شغلی بهتر و کیفیت بالای زندگی، مقصد جذابی برای مهاجران از شهرهای دیگر و حتی کشورهای همسایه است.
مهاجرت به اصفهان باعث افزایش تقاضا برای مسکن شده و این امر به نوبه خود منجر به افزایش قیمت‌ها و ناترازی در عرضه و تقاضای مسکن شده است. مهاجران نه تنها بر بازار اقتصادی مسکن تاثیر می‌گذارند، بلکه با تغییر الگوهای سکونتی و ایجاد نیازهای جدید، به تحولات اجتماعی نیز دامن می‌زنند.
این تغییرات اجتماعی و اقتصادی، مدیریت شهری را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و سیاست‌گذاری‌های موثرتر در حوزه مسکن و زیرساخت‌های شهری را بیشتر کرده است. به‌طور کلی، مسئله مسکن در اصفهان نیازمند توجه ویژه به تأثیرات مهاجرت و اجرای سیاست‌های جامع برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا است. در این باره با امین حاتمیان، پژوهشگر و کارشناس حوزه مسکن به گفت‌وگو پرداختیم.
یکی از مسائل مهم در بازار مسکن ناترازی عرضه و تقاضا است، می‌توانید بگویید چه عواملی در تشدید این وضعیت نقش دارند؟
یکی از عوامل اصلی در این موضوع، مسئله مهاجرت به ویژه از طریق اتباع بیگانه غیر قانونی است. اتباع بیگانه نه فقط بر وجوه اقتصادی مسکن تاثیر می‌گذارند، بلکه بر روی مکانیسم‌های اجتماعی نیز اثر دارند.
می‌توانید بیشتر توضیح دهید که چگونه اتباع خارجی غیرمجاز بر مکانیسم‌های اجتماعی و اقتصادی تأثیر می‌گذارند؟
بله، اتباع خارجی غیرمجاز با برهم زدن تعادل اجتماعی و اقتصادی در کلان‌شهرها، می‌توانند تأثیرات بسزایی داشته باشند. یکی از مسائل اصلی، تشدید توزیع بی‌عدالتی اجتماعی-اقتصادی است. مهاجران با توسعه حاشیه‌نشینی‌ها و گتوها، امکان کمک‌رسانی مدیریت شهری به حاشیه‌نشینان بومی را کاهش می‌دهند. همچنین، مهاجران ممکن است به سبک زندگی و مصرفی جدیدی وارد شوند که منجر به تغییرات عمده در تقاضا برای نوع خاصی از مسکن می‌شود، مثل آپارتمان‌های کوچک یا مسکن چندخانواری.
این تغییرات چگونه بر زندگی ساکنین و شهروندان تأثیر می‌گذارد؟
برهم زدن جغرافیای مسکن در کلان‌شهرها شرایط را برای ساکنین و شهروندان سخت‌تر و بغرنج‌تر می‌کند، کسانی که الگوهای سنتی مسکن بر سبک زندگی‌شان سیطره داشته، قرارگیری در شرایط اقتصادی جدید خارج از تحملشان است و یا باید بهای اقتصادی تغییرات جدید را در شرایط سکونتی قبلی خود بپردازند.
به نظر می‌رسد مسئله مسکن یک مقوله چندوجهی است،چه عواملی بر قیمت مسکن تأثیر می‌گذارند؟
بله، مسئله مسکن یک مقوله چندوجهی است و اقتصاد مسکن، اقتصادی تبعی است، به عبارت دیگر موضوع مسکن و قیمت آن تحت تأثیر عوامل متعدد اقتصادی و اجتماعی است. مسئله مهاجرت یکی از ده‌ها عامل تأثیرگذار بر قیمت مسکن و به تبع آن نرخ اجاره‌بها می‌باشد.
مهاجرت چگونه بر نرخ اجاره مسکن تأثیر می‌گذارد؟
مهاجرت به کلان‌شهرها تأثیرات مهمی بر نرخ اجاره مسکن دارد. این تأثیرات می‌توانند در چند بخش مختلف مورد بررسی قرار گیرند. اولین و مستقیم‌ترین تاثیر در قالب افزایش تقاضا بر نظام عرضه و تقاضای مسکن اثر می‌گذارد. افزایش جمعیت مناطق کلان‌شهری، تقاضا برای مسکن را افزایش می‌دهد و این تقاضای بیشتر باعث افزایش نرخ اجاره مسکن می‌شود.
چه عواملی به افزایش تقاضا برای مسکن منجر می‌شوند؟
عواملی مانند رشد جمعیت و تنوع فرهنگی و اجتماعی مهاجران به کلان‌شهرها جذب می‌شوند. این موضوع باعث تقاضای متفاوت برای انواع مسکن می‌شود. اما مسئله مهاجرت به همین جا ختم نمی‌شود و آثار غیر مستقیمی را نیز بر بازار مسکن ایجاد می‌کند.
چه تأثیرات غیر مستقیمی می‌تواند داشته باشد؟
یکی از تاثیرات غیر مستقیم مهاجرت، تأثیر بر بازار کار و توزیع درآمد است، مهاجرت به دلیل وجود فرصت‌های شغلی بهتر در کلان‌شهرها صورت می‌گیرد، که باعث رقابت بیشتر در بازار کار و تغییرات درآمدی مهاجران و جامعه میزبان می‌شود. این تغییرات توازنی به نفع جامعه میهمان خواهد بود و در برخی موارد توانایی پرداخت اجاره بالاتر منجر به افزایش نرخ اجاره مسکن می‌شود.
مهاجرت چه تأثیری بر زیرساخت‌های شهری دارد؟
افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت، چالش‌هایی را برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شهری ایجاد می‌کند، به‌ویژه در حوزه تامین زیرساخت‌ها و تأسیسات شهری، این چالش‌ها ممکن است هزینه مدیریت شهری برای تامین زیرساخت‌های زیربنایی و روبنایی را به‌صورت چشم‌گیری افزایش دهد.
