نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی ایران دهم آبان ۱۴۰۳ در اصفهان برگزار خواهد شد که هویت‌بخشی و گفتمان مشترک برای حفظ بافت تاریخی شهرها می‌تواند نخستین دستاورد این اجلاس باشد؛ رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایمنا به تشریح اهمیت تشکیل این مجمع پرداخته است.
حفاظت از بافت‌های تاریخی و فرهنگی شهرها به‌عنوان یک ضرورت برای حفظ هویت تاریخی و فرهنگی هر سرزمین، موضوعی حیاتی و غیرقابل‌انکار است؛ این بافت‌ها، شناسنامه هویت مردم یک سرزمین در طول زمان هستند و در خود گنجینه‌ای از تجربیات و دانش بشری را نهفته دارند.
بافت‌های تاریخی نه‌تنها مظهر تاریخ و فرهنگ یک جامعه به‌شمار می‌رود، بلکه می‌تواند در ایجاد حس تعلق و همبستگی اجتماعی نیز مؤثر واقع شود، به‌ویژه در دنیای مدرن امروز، حفاظت از این میراث فرهنگی به‌عنوان راهی برای پاسخگویی به نیازهای روحی و عاطفی انسان معاصر، اهمیت مضاعفی یافته است؛ در واقع این بافت‌ها می‌تواند به‌عنوان پلی میان گذشته و آینده عمل کند و به شهروندان و گردشگران معنا و هویت بخشد.
برقراری تعادل میان حفظ بافت‌های تاریخی و نیاز به نوسازی و توسعه شهری از جمله چالش‌های اساسی در مدیریت شهری است که با برنامه‌ریزی‌های جامع و رویکردهای مناسب، می‌توان ضمن حفاظت از این بافت‌ها، به توسعه پایدار و جذب گردشگران در قالب گردشگری فرهنگی و تاریخی دست پیدا کرد.
با توجه به اینکه مجمع شهرهای تاریخی در مقیاس جهانی وجود دارد، اما در مقیاس ملی، تشکلی برای این موضوع وجود نداشت، به ابتکار شهر اصفهان که نقطه آغاز آن مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان بود، طرحی برای تشکیل مجمع شهرهای تاریخی ایران طراحی و به سازمان شهرداری‌ها ارائه شد که پس از تأیید مقرر شد دبیرخانه موقت مجمع شهرهای تاریخی در اصفهان شکل بگیرد.
دبیرخانه موقت مجمع شهرهای تاریخی پایان سال گذشته در اصفهان فعال و مقرر شد این دبیرخانه، اساسنامه مربوط را با شهرهای تاریخی کشور مطرح کند و در نهایت پس از تصویب مجمع رسمی تشکیل شود؛ در حال حاضر مقدمات برای برگزاری نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی ایران در اصفهان فراهم شده است و یکی از دستورهای اصلی آن، موضوع اساسنامه مجمع و تعریف ساختار و چگونگی تداوم اقدامات مجمع است.
هویت‌بخشی می‌تواند نخستین دستاورد اجلاس مجمع شهرهای تاریخی ایران باشد، زیرا مدیران شهرهای تاریخی برای موضوعات مهم و دغدغه مشترک گردهم می‌آیند و از اهمیت شهرهای تاریخی آگاه می‌شوند. از مسیر برگزاری این مجمع می‌توانیم به سمت صیانت از بافت‌ها و هویت‌های تاریخی شهرها حرکت کنیم.
مجمع شهرهای تاریخی ایران می‌تواند محل ارائه پیشنهادهایی برای مراجع تصمیم‌گیر همچون مجلس شورای اسلامی، شورای عالی استان‌ها، میراث و سایر مراجع باشد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان برای آگاهی هرچه بیشتر شهروندان درباره اهمیت حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی شهرها و نقش آن‌ها در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اصفهان و دیگر شهرهای تاریخی ایران، همچنین نقش و اهمیت برگزاری نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی ایران در رسیدن به گفتمان مشترک برای صیانت از بافت و هویت تاریخی شهرها است.
مجمع شهرهای تاریخی ایران بر اساس چه ضرورتی شکل گرفت؟
نباتی‌نژاد: تشکیل مجمع شهرهای تاریخی ایران با حمایت مدیریت شهری و شورای اسلامی شهر به‌ویژه کمیسیون شهرسازی و شهردار و به پیشنهاد مرکز پژوهش‌ها در حال وقوع است؛ پیگیری این امر از طریق چهار جلسه در تهران و ۱۴ جلسه در اصفهان انجام شده است.
دبیرخانه دائمی مجمع شهرهای تاریخی ایران نیز در حال شکل‌گیری است؛ قرار است طی هم‌آفرینی با حضور نمایندگان منتخب شهرهای تاریخی، پیش‌نویس اساسنامه مجمع مورد تطبیق قرار گیرد و این نهاد با الگوگیری از اتحادیه شهرهای تاریخی جهان، در مقیاسی ملی و بر اساس ملاحظات بومی به‌زودی نخستین اجلاس سالانه خود را برگزار کند.
چه موضوعاتی برای همکاری شهرهای تاریخی مطرح است؟
نباتی‌نژاد: موضوعات همکاری شهرهای تاریخی شامل حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی، ارتقای فرهنگ جوامع محلی، اشتراک‌گذاری دانش و تجربه در حوزه فعالیت و مداخله در بافت‌های تاریخی، ایجاد زمینه‌های رقابت‌پذیری شهرها در نحوه حفاظت، هم‌فکری برای بازنگری سیاست‌ها و اصول، ظرفیت‌سازی به‌منظور آموزش تخصصی مشاوران طرح‌های عمران و توسعه شهری و ترویج توسعه نمایه شهرهای تاریخی در سطوح ملی و بین‌المللی است.
از دیگر موضوعات همکاری می‌توان به ارتقای درآمدهای حاصل از گردشگری در اقتصاد شهرهای تاریخی و ایجاد شبکه‌ای از آثار تاریخی پراکنده به‌منظور عرضه گونه جدیدی از گردشگری تاریخی بر پایه روایت بدیع و منحصربه‌فرد، همچنین امکان تعریف بسته‌های متنوع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در بافت تاریخی به‌ویژه در حوزه زیرساخت‌های گردشگری اشاره کرد.
شهرهای تاریخی با چه چالش‌هایی مواجه هستند و چگونه می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد؟
نباتی‌نژاد: شهرهای تاریخی به‌دلیل اینکه پای در سنت و ناگزیر، سری در تجدد امروز دارند، با دوگانه حفظ و توسعه شهری مواجه هستند؛ بافت تاریخی امروز از محیط بومی و طبیعی خود خارج شده و به بخشی از نظام عملکردی و مکانیکی شهر تبدیل شده است.
با این وجود احیای نسبی جامعه گذشته با استفاده از الگوی بافت تاریخی تا حدی قابل دستیابی است، همچنین نبود تعادل در بافت تاریخی ناشی از کهولت در گذر زمان یک امر تحمیل‌شده بر پیکر آن است و باید با رویکرد و شیوه‌های مناسب، مسیر آن را به تعادل نزدیک کرد.
فرایند توسعه شهری در بافت تاریخی با چه مسائلی روبه‌رو است؟
نباتی‌نژاد: فرایند توسعه شهری به‌ویژه در بافت تاریخی با دو مسئله کلان از جمله تمایل به حفظ بافت و ضرورت‌های نوسازی همراه با مداخلات مستقیم و کلان‌مقیاس مواجه است؛ ابتدا بافت تاریخی باید به‌عنوان قسمت پویای اقتصاد شهر با نگاه کل‌گرا درون بستر شهری مورد توجه قرار گیرد و سپس حفظ آن در ارتباط با احیا مورد تاکید باشد.
البته حفاظت و توسعه هم‌زمان بافت‌های تاریخی از طریق احیای ساختارهای کهن، برجسته‌سازی مکان‌ها و ایجاد کانون‌های تعلق خاطر امکان‌پذیر است و این امر می‌تواند با هدف کشش ذهنی به سمت محیط‌های تاریخی و با بهره‌مندی از گردشگری فرهنگی و تاریخی انجام شود.
چه ظرفیت‌هایی برای توسعه گردشگری در شهرهای تاریخی وجود دارد و چگونه می‌توان از رویدادها و برنامه‌های گردشگری برای جلب توجه به بافت‌های تاریخی استفاده کرد؟ به نظر شما چه برنامه‌ها و راهکارهایی برای پویایی اقتصادی این بافت‌ها وجود دارد؟
نباتی‌نژاد: شهرهای تاریخی ظرفیت‌های بی‌شماری برای توسعه گردشگری دارند که به گردشگری خلاق معروف شده و رویکردی جدیدتر در این حوزه است، بنابراین شایسته و ضروری است که شهرهای تاریخی ایران به‌واسطه نظام مشکلات در پیوندی پویا با هم شبکه تعاملی تشکیل دهند و علاوه بر بهره‌مندی از تجارت، در قالب یک کل منسجم در مدار هم‌افزایی با یکدیگر قرار گیرند.
یکی از روش‌های مؤثر برای جلب توجه به بافت‌های تاریخی، برگزاری رویدادهای گردشگری با محوریت این بافت‌ها است؛ شهرداری اصفهان اقدام به برگزاری رویدادهای مختلف اصفهان‌گردی کرده که در بسیاری موارد نوآورانه و جذاب است، این رویدادها موجب می‌شود توجه بیشتری به بافت‌های تاریخی جلب شود و سرمایه‌گذاران و مردم به این مناطق جذب شوند.
از سوی دیگر، برای پویایی اقتصادی این مناطق، باید به کاربری این بافت‌ها توجه و طرح‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شود که با حفظ اصالت و هویت بافت تاریخی، به بهره‌برداری مناسب اقتصادی نیز کمک کند؛ توجه به مالکان خصوصی که در این مناطق املاک دارند نیز بسیار اهمیت دارد، زیرا اگر این مالکان تمایل به احیا و مرمت املاک خود داشته باشند، فرایند نقل و انتقالات باید تسهیل شود.
در صورتی که مالکان توجهی به احیا ندارند؛ دولت و شهرداری‌ها باید به‌عنوان سیاست‌گذار و تسهیلگر وارد عمل شوند و این املاک را به سرمایه‌گذاران معرفی کنند، همچنین معرفی ظرفیت‌های سرمایه‌پذیری و سرمایه‌گذاری از جمله اقدامات ضروری است.
فستیوال‌های بزرگ و رویدادهای مطرح در شهر، به‌ویژه در زمان‌هایی که فصل گردشگری کم‌رونق است، می‌توانند به رونق این مناطق کمک کنند؛ طرح‌هایی همچون «گردشگری شهر» که با ترکیب مناسبت‌ها و ظرفیت‌های مختلف اجرا می‌شود، نیز می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای جذب گردشگر و پویایی اقتصادی بافت‌های تاریخی مطرح باشد.
در حوزه «گردشگری خلاق» که اشاره کردید، چه برنامه‌های مشخصی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی به شهرهای تاریخی دارید و چگونه از این ظرفیت برای توسعه اقتصادی شهرها استفاده می‌شود؟
نباتی‌نژاد: تکنولوژی در حوزه‌های مختلف مدیریت گردشگری از بازاریابی و جذب گردشگران تا ارائه خدمات اقامتی، حمل‌ونقل (ترانسفر) و تجربه‌های درونی سفر نقش اساسی ایفا می‌کند و در این راستا فناوری می‌تواند کیفیت خدمات را بهبود دهد.
پیامد اصلی استفاده از فناوری برای گردشگران شامل افزایش رضایت با مشاهده نوآوری‌های جدید، کاهش هزینه‌های سفر، افزایش تعامل گردشگر با رویدادها و مکان‌های گردشگری است.
استفاده از فناوری نه‌تنها به بهبود خدمات منجر می‌شود، بلکه موجب ارتقای تجربه گردشگران در تمام مراحل سفر نیز می‌شود؛ این مسئله به ایجاد تجربه‌ای مطلوب و ماندگار برای گردشگران کمک می‌کند.
طبق افق تعیین‌شده در برنامه هفتم توسعه، هدف جذب ۱۵ میلیون گردشگر سالانه است که از این تعداد پیش‌بینی می‌شود ۷۰ تا ۸۰ درصد گردشگران به شهرهای تاریخی جذب شوند؛ تحقق این هدف به تفاهم‌نامه‌ها و همکاری‌های میان شهرهای تاریخی و مطالبه‌گری از نهادها برای جذب منابع بستگی دارد و این همکاری‌ها می‌تواند به توسعه اقتصادی و فرهنگی این شهرها کمک کند.
بدون تردید، بخش مهمی از تاریخ در بناها و بافت‌های تاریخی تجسم می‌یابد؛ حفظ این میراث گران‌قدر نه‌تنها حراست از بخشی از تاریخ است، بلکه کارکردهای متعددی برای این شهرها دارد که از جمله این کارکردها می‌توان به هویت‌یابی و ایجاد معنا در زندگی مدرن انسان معاصر، عبرت‌گیری از رفتار گذشتگان، بهره‌برداری از دانش بشری در ادوار گذشته، آگاهی عمیق از ریشه‌های بشری و ایجاد سعه‌صدر و دوستی پایدار در ابعاد منطقه‌ای، ملی و محلی اشاره کرد.
این عناصر تلطیف زندگی در عصر مدرن و پرآشوب صنعتی، غنی‌سازی اوقات فراغت، تولید ثروت، ایجاد حس همبستگی و افزایش تعلق شهروندی را نیز شامل می‌شود.
با توجه به اهمیت بافت‌های تاریخی، چه اقداماتی عملیاتی و فوری برای حفاظت از این بناها و جلوگیری از تخریب یا تغییر کاربری آن‌ها در نظر گرفته‌اید؟
نباتی‌نژاد: به‌طور کلی در زمینه پایش و حفاظت از این بافت‌ها، به‌ویژه برای پیشگیری از تخلفات، با مشکلاتی مواجه هستیم؛ مسئله نخست به نبود توجه کافی به پیوستگی نظارت بر بافت‌های تاریخی برمی‌گردد؛ این امر باید به‌صورت مداوم و تحت نظارت یک ساختار مناسب انجام شود، زیرا این نظارت می‌تواند از طریق یک ساختار مستقل از حاکمیت (نظیر سازمان میراث فرهنگی) یا در تعامل با آن‌ها، همچنین با مشارکت شهرداری‌ها، به اجرا درآید.
البته این فرایند در بسیاری از موارد کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ علت اصلی مشکل این است که در بعضی از مناطق، متولی مشخصی برای بافت تاریخی وجود ندارد؛ درست است که حفظ و حراست از بافت‌های تاریخی به‌صورت حاکمیتی بر عهده سازمان میراث فرهنگی است، اما به نظر می‌رسد که این موضوع به‌اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است.
نکته مهم‌تر از برخوردهای بازدارنده و قهری، پیشگیری از تخلفات است؛ ما در بسیاری از حوزه‌های دیگر کشور نیز مشاهده می‌کنیم که برخورد صرف با تخلفات، پیامدهای منفی به همراه دارد، به همین دلیل باید به اقدامات ایجابی همچون فرهنگ‌سازی و توجیه‌پذیر کردن بافت‌های تاریخی برای ادامه حیات و جذب سرمایه‌گذاری برای زندگی در آن‌ها توجه کرد.
اگر بتوانیم سیاست‌هایی را اجرا کنیم که موجب جریان یافتن زندگی در بافت‌های تاریخی شود، بهترین راهکار برای حفاظت از این بافت‌ها خواهد بود.
چالش‌های اصلی شهرهای تاریخی ایران در حفظ هویت و تعادل میان توسعه و سنت چیست و چه راهکارهایی برای این چالش‌ها پیشنهاد می‌دهید؟
نباتی‌نژاد: بافت تاریخی و ارتباط آن با مدیریت شهری و شهرداری‌ها موضوع مهمی است که به سیاست‌گذاری‌ها و مدل‌های کسب‌وکار مرتبط با شهرداری‌ها برمی‌گردد؛ شهرداری‌ها با توجه به ساختار درآمدی تعریف‌شده توسط دولت، موظف هستند هزینه‌های عمومی خود را جبران کنند و در عین حال کیفیت خدمات اداری و توسعه شهری را برای شهروندان در سطح مطلوب نگه دارند.
در این میان بعضی از بخش‌های بافت تاریخی هزینه‌زا هستند و درآمدزایی مستقیمی نیز ندارند، البته نباید انتظار داشت که خود بافت یا کالبد این مناطق درآمدی تولید کند، چراکه تراکم، ارتفاع، سطح اشغال و بارگذاری غیرمرتبط نمی‌تواند راهکاری مناسب باشد.
شهرداری‌ها می‌توانند با استفاده از سیاست‌های تشویقی، به رونق این بافت‌ها کمک کنند؛ به‌عنوان مثال، شهرداری اصفهان در سال‌های اخیر به‌منظور تشویق سرمایه‌گذاری در بافت‌های تاریخی، عوارض عمومی و تراکم در این مناطق را تقریباً به صفر رسانده است که این سیاست هرچند به‌ظاهر برای شهرداری درآمدزا نیست، اما در بلندمدت می‌تواند از طریق رونق‌بخشی به بافت‌های تاریخی و افزایش ارزش املاک مجاور، تأثیرات مثبتی داشته باشد.
با این وجود چنین بافت‌هایی به حمایت‌های بیشتری از جمله حمایت‌های مالی برای بازسازی، حمایت‌های مالی برای رونق و بهره‌برداری، سرمایه‌گذاری در کاربری‌های مرتبط با تاریخچه و بافت محلی، تشویقات مالیاتی و تسهیلات بیمه‌ای برای تشویق افراد و نهادها به سرمایه‌گذاری در این مناطق نیاز دارد. مهم‌ترین مسئله، ایجاد رونق در این مناطق است.
آیا این اقدامات منجر به جذب گردشگر یا بهره‌برداری مناسب از این فضاها می‌شود؟
نباتی‌نژاد: به‌طور حتم، لزومی ندارد که تمام بافت‌های تاریخی تنها برای گردشگری استفاده شود، بلکه می‌توان کاربری‌هایی متناسب با بافت تعریف کرد که به حیات این مناطق و به منافع شهروندان و شهر کمک کند.
این کاربری‌ها می‌تواند ترکیبی از کاربری‌های اداری و مسکونی باشد که در هر دو سطح بدون آسیب‌رسانی به بافت، در این مناطق اجرا شود، بنابراین با استفاده از این رویکردها، می‌توان به حفظ و احیای بافت‌های تاریخی کمک کرد و هم‌زمان از آن‌ها به‌عنوان منبعی برای توسعه پایدار شهری بهره برد.
وظیفه شهرداری‌ها در احیای بافت‌های تاریخی چیست و چالش‌های موجود در این زمینه کدامند؟
نباتی‌نژاد: شهرداری‌ها وظیفه احیای معابر و فضاهای باز شهری را بر عهده دارند، به‌ویژه معابری که مالکیت آن‌ها به عهده شهرداری است؛ بعضی از اماکن ممکن است مستقیم تحت مالکیت شهرداری باشد، اما در بیشتر موارد، مالکیت این املاک به نهادهای دولتی یا خصوصی بازمی‌گردد.
نهادهای دولتی نظیر سازمان میراث فرهنگی، مسئولیت حفظ و احیای بعضی از این املاک را دارد و شهرداری‌ها نیز طی سال‌های گذشته نقش قابل توجهی در این زمینه داشته‌اند؛ با این حال چالش‌های متعددی در این مسیر وجود دارد.
به‌عنوان مثال بعضی نهادهای دولتی که تعداد زیادی ملک در اختیار دارند (در یک مورد خاص نزدیک به ۴۰ ملک)، هنوز برنامه مشخصی برای احیای آن‌ها ندارند؛ این نهادها باید به جذب سرمایه‌گذاران و ارائه برنامه‌های ترویجی و پروموتی بپردازند تا بتوانند از این املاک بهره‌برداری کنند.
بخش خصوصی نیز می‌تواند نقش مهمی در این فرایند ایفا کند، چرا که حفظ و احیای بافت‌های تاریخی به موتور محرک سرمایه‌گذاری و اقتصاد شهری تبدیل می‌شود.
شهرداری و سایر دستگاه‌ها چه اقداماتی در احیای بافت‌های تاریخی اصفهان انجام داده‌اند و چه مناطقی موفق‌تر عمل کرده‌اند؟
نباتی‌نژاد: در اصفهان، طی دو دهه گذشته اقدامات گسترده‌ای در زمینه احیای بافت‌های تاریخی انجام شده است؛ بعضی از این اقدامات به مناطق خاصی همچون معابر بافت ارمنی‌نشین اختصاص داشته که تقریباً تکمیل شده است و در این مناطق حیات ملموسی مشاهده می‌شود؛ معابر تاریخی چهارباغ عباسی، خیابان سپه، و ورودی‌های میدان نقش جهان از جمله مناطقی است که توسط شهرداری به‌خوبی احیا شده و زنده نگه داشته شده است.
پروژه مهم دیگری که به احیای بافت تاریخی اصفهان کمک کرده است، میدان امام علی (ع) است که نقش مؤثری در این زمینه ایفا کرده است، همچنین اطراف این میدان و مسجد جامع اصفهان (نگین شهر) مرمت و احیا شده است.
مسجد جامع به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری به توریست‌ها معرفی می‌شود و اهمیت بسیاری در احیای بافت‌های تاریخی دارد، همچنین بازار اصفهان، که هنوز به‌عنوان یک مکان اقتصادی پویا فعال است، مورد توجه قرار گرفته و شهرداری در زمینه کف‌سازی و بدنه‌سازی این بازار نیز کارهایی انجام داده است.
ایران چه جایگاهی در تاریخ تمدن بشری دارد و چگونه این جایگاه در شهرهای تاریخی نمایان است؟
نباتی‌نژاد: ایران از جمله کهن‌ترین تمدن‌های بشری است و شواهد این جایگاه را می‌توان در جای‌جای شهرهای تاریخی مشاهده کرد؛ بافت تاریخی این شهرها شناسنامه هویت مردمان یک سرزمین در طول زمان است.
شهرهای تاریخی با تکیه بر تاریخ خود و بازنمایی بافت و بناهای تاریخی بر تعمیق هویت شهروندان و گردشگران اثر گذاشته و مرهمی بر احساس پوچی انسان امروز می‌گذارند.
نقش بافت تاریخی شهرها در انتقال تجربیات چیست؟
نباتی‌نژاد: بافت تاریخی شهرهای ایران به‌عنوان کانون انتقال‌دهنده تجربیات ارزشمند به‌ویژه مضامین فرهنگی، نقش بنیادینی در الگوی سکونت و اهمیت و ارزش خانواده در محلات موجود در بافت‌های تاریخی دارد؛ این بافت‌ها به‌عنوان ساختار اجتماعی پایدار، قابل حفاظت و قابل احیا هستند.
با توجه به نقش اساسی بافت‌های تاریخی در ایجاد همبستگی شهروندی، چه برنامه‌هایی برای افزایش آگاهی عمومی و مشارکت مردم در حفاظت از این بافت‌ها در دستور کار دارید؟
نباتی‌نژاد: یکی از چالش‌های اساسی در بافت‌های تاریخی شهرها، تبدیل شدن این نقاط به «فضاهای بی‌دفاع شهری» است؛ این مناطق را ساکنان بومی و اصیل ترک می‌کنند و مهاجران غیررسمی یا غیرقانونی به این مناطق وارد می‌شوند.
به‌منظور حفظ هویت فرهنگی و تاریخی این مناطق، باید رویدادها و اقدامات مؤثری از جمله برگزاری رویدادهای فرهنگی و اجتماعی برای جلب ساکنان بومی، ارائه حمایت‌های ویژه از سوی دولت و مدیریت شهری به مالکان برای تشویق به ماندن و توسعه اقتصادی از طریق ایجاد مراکز خدماتی، تجاری و آموزشی با مدیریت بومی انجام شود.
اگر مالکان خود در این مناطق بمانند و به جای ترک محل، فعالیت‌های اقتصادی و خدماتی را ادامه دهند، بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ در فرایند حفظ و ارتقای بافت‌های تاریخی، مفهوم مشارکت کلیدی است؛ این مشارکت باید شامل هم‌فکری و همکاری بین شهروندان، مدیریت شهری، و سایر نهادها باشد.
تعامل بین این گروه‌ها موجب می‌شود که مسائل و فرصت‌های مشترک بافت‌های تاریخی به‌درستی شناسایی و مدیریت شود، همچنین اشتراک‌گذاری تجربیات و ظرفیت‌های موجود در هر شهر تاریخی می‌تواند انرژی و انگیزه‌ای تازه ایجاد کند.
ساختار اجتماعی بافت تاریخی چگونه است و چه تأثیری بر توسعه شهرها دارد؟
نباتی‌نژاد: ساختار اجتماعی بافت تاریخی بر واحد فضای محله استوار است؛ الگوی محله در نظام توسعه شهرها اغلب مغفول مانده است و با برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند منشأ خیر و برکت شود.
بافت تاریخی شهرهای مختلف امروز اهمیت فراوانی برای مدیریت شهری دارد و این مناطق از نظر تاریخی و فرهنگی، نقطه وصل شهر به گذشته، میراثی ارزشمند و ثروتی فوق‌العاده است که از گذشته به‌دست آمده است.
