برخورداری از جنبه های متنوع گردشگری سلامت در ایران، آن را به یکی از مهم ترین مزیت های توسعه اقتصاد گردشگری تبدیل کرده اما یکپارچه سازی ظرفیت های این بخش در شهرهای مختلف مورد غفلت بوده است.
امروزه گردشگری «سلامت» یکی از جنبه های مهم توریسم در جهان محسوب می شود و سال های سال است که کشورهای دنیا و همچنین کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه به آن توجه خاصی داشته اند. در کشور ما نیز از سال های گذشته تاکنون گرچه به این جنبه از گردشگری توجه ویژه تری شده است اما آنچنان که باید و شاید نتوانسته ایم همانند دیگر کشورهای دنیا در این زمینه فعال باشیم.
این در حالی است که گردشگری سلامت به دلیل هزینه های پایین تر درمان در کشور ما می تواند یکی از برترین راه های توسعه اقتصاد غیرنفتی باشد و حتی به رونق دیگر جنبه های گردشگری نیز کمک کند.
امسال با وجود اینکه در طول ایام نوروز شاهد استقبال خوب مسافران از سفر به نصف جهان بودیم اما میراث فرهنگی اصفهان پس از پایان تعطیلات نوروزی اعلام کرد که میزان حضور گردشگران در این استان کمتر از سالهای گذشته بوده است و این در حالی است که انتظار می رفت، پس از گذشت دو سال از پایان کرونا، امسال استقبال گسترده گردشگران داخلی و خارجی را شاهد باشیم.
البته نباید این موضوع را نیز از نظر دور نگه داریم که همزمانی ماه مبارک رمضان با ایام عید در استقبال کمتر گردشگران داخلی تاثیرگذار بوده است اما تاثیر تحریم ها و معضل جدی و قدیمی عدم تبلیغات گسترده در ارتباط با گردشگری را نیز نمی توان در استقبال کمتر گردشگران خارجی بی تاثیر دانست.
در این ارتباط یک کارشناس گردشگری نیز در گفت و گو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه گردشگری در تمام دنیا یک صنعت درآمدزای بسیار محبوب و مطلوب است، اظهار کرد: در راستای رونق و بهره وری این صنعت نهادهای مختلف نقش مهمی دارد. در یک سو دولت قرار دارد که نقش حمایتی از ایجاد زیرساخت ها و تصویب بودجه دارد و در این میان وزارت میراث فرهنگی به عنوان یک دستگاه حاکمیتی وظیفه مدیریتی و برنامه ریزی را به عهده دارد و از سوی دیگر حضور فعالانه بخش خصوصی نیز در توسعه جنبه های مختلف مانند رونق گردشگری سلامت نقش بسزایی دارد.
مریم ایرانپور با اشاره به اهمیت بحث بازاریابی گردشگری تاکید کرد: لازم است، بخش خصوصی در کنار میراث فرهنگی به بحث بازاریابی گردشگری ورود یافته و با سنجش درست جنبه های گردشگری در فصول مختلف سال و ویژگی های مورد تقاضا و جذاب برای دیگر کشورها به بازاریابی درست اقدام کند.
تقابل یک طرفه گردشگری ایران و روسیه
وی ادامه داد: به طور مثال شما روسیه را در نظر بگیرید، سالهاست که در یک ارتباط یک طرفه از سمت کشور ما گردشگران زیادی به این کشور وارد می شوند اما با وجود رفع برخی موانع، هنوز ما نتوانسته ایم به شکل متقابل از حضور گردشگران روسی بهره ببریم و این در حالی است که برای مردم این کشور سردسیر، سفر به ایران و حتی اقامت طولانی مدت تر در نقاط مختلف کشور و به ویژه سفر به کویر بسیار جذاب است که اصفهان نیز از این موضوع بی بهره نیست.
کارشناس گردشگری با اشاره به این نکته که اصفهان از جمله شهرهایی است که بیشتر مورد توجه گردشگران اروپایی قرار داشته است اما در مقابل برخی شهرها بیشتر مورد توجه گردشگران کشورهای غربی قرار دارند، گفت: اکنون بازار چین، شرق آسیا و برخی از کشورهای اروپایی به عنوان بازارهای هدف گردشگری اصفهان در نظر گرفته شده است؛ این بازارها بر اساس ظرفیتهای گردشگری موجود و با توجه به پارامترهایی چون قرابتها، جذابیتها و نزدیکیهای فرهنگی مشخص شده اند.
کارشناس گردشگری: می توان شهرهایی که از نظر آب و هوایی با یکدیگر تفاوت دارند و یا شهرهایی با جنبه های مختلف گردشگری مانند سلامت، زیارتی، طبعیت و غیره را نیز در دایره گردشگری بگنجانیم به نوعی که بازار هدف جهانی و بازاریابی گردشگری به شکل گسترده تری مورد توجه قرار گیرد و جدایی اهداف گردشگری راهمانند دوران کنونی شاهد نباشیم
وی ادامه داد: در طول سالهای گذشته، شهرهای گردشگری مهم به عنوان مثلث گردشگری مشخص شده اند تا گردشگران خود را به نوعی به اشترک بگذارند که بسیار جنبه مهمی است اما باید به این نکته اشاره کنم که می توان شهرهایی که از نظر آب و هوایی با یکدیگر تفاوت دارند و یا شهرهایی با جنبه های مختلف گردشگری مانند سلامت، زیارتی، طبیعت و غیره را نیز در دایره گردشگری بگنجانیم به نوعی که بازار هدف جهانی و بازاریابی گردشگری به شکل گسترده تری مورد توجه قرار گیرد و جدایی اهداف گردشگری را همانند دوران کنونی شاهد نباشیم.
وی به یک مشکل خاص در صنعت گردشگری اشاره و ابراز کرد: از نظر برخی گردشگران داخلی و خارجی هزینه ها در ایران منطقی نیستند و این سیاه نمایی نیست که بگوییم ایران گران ترین هتلهای دنیا را دارد، البته در سالهای گذشته اقامتگاه های گردشگری تلاش کردند که با قیمت های منطقی تری به این بازار ورود کنند که اکنون پس از گذشت یک دهه باید بگوییم که اقامت در این هتل ها نیز به ویژه برای گردشگر داخلی در شهرهای مهم گردشگری کشور مثل شیراز، اصفهان و یزد به صرفه نیست.
ایرانپور با اشاره به اهمیت گردشگری سلامت در دنیا ابراز کرد: در کشور ما نیز این جنبه از گردشگری بسیار مورد اهمیت است چراکه گردشگرانی به ویژه از کشورهای همسایه و حتی دنیا با توجه به هزینه های پایین پزشکی و دندانپزشکی در ایران اسلامی تمایل دارند به کشور ما سفر کنند.
شهرک سلامت به شکل جدی در زمینه گردشگری پزشکی ورود کند
وی با بیان اینکه شهرک سلامت اصفهان به منظور توسعه گردشگری سلامت با جنبه پزشکی بیش از یک دهه گذشته تاسیس شد و حتی مبحث هتلینگ برای اقامت همراهان و خود بیمار در طرح اولیه آن در نظر گرفته شد، اظهار کرد: در حقیقت پزشکان معمولا در دو یا سه نقطه شهر مطب دارند و یک مطب نیز در این شهرک اختیار کرده اند و حتی برخی از آنها بیماران را مجبور می کنند که برای برخی خدمات درمانی به این شهرک مراجعه کنند.
کارشناس گردشگری سلامت: شهرک سلامت به جای موضوع جذب گردشگران خارجی، بر ترغیب بیماران داخلی به حضور در این مرکز تمرکز کرده اند؛ در حقیقت پزشکان معمولا در دو یا سه نقطه شهر مطب دارند و یک مطب نیز در شهرک سلامت اختیار کرده اند و حتی برخی از آنها بیماران را مجبور می کنند که برای برخی خدمات درمانی به این شهرک مراجعه کنند
این کارشناس گردشگری سلامت بیان کرد: این در حالی است که هزینه های درمانی در این شهرک به نسبت قیمت معمول مطب ها گران قیمت تر و هزینه های عمل جراحی نیز چند برابر یک کلینیک معمولی است که البته به نسبت هدف اولیه تاسیس که جذب گردشگر خارجی است و با توجه به هزینه های تاسیس شهرک و اجاره مطب در این نقطه از شهر اصلا عجیب نیست. اما باید دقت کنیم که بسیاری از بیماران ایرانی، توانایی پرداخت چنین هزینه هایی را ندارند و این شهرک از هدف اصلی تاسیس خود دور شده است ضمن اینکه مکان شهرک نیز با توجه به دور بودن از مرکز شهر و قرار داشتن در میانه یک اتوبان شلوغ برای مراجعه عمومی مناسب نیست.
خلا قانونی و جذب گردشگران سلامت توسط پزشکان به صورت انفرادی
وی به نکته مهمی در این ارتباط اشاره و با تاکید بر ضرورت برنامه ریزی درست دولت و مسئولان وزارت بهداشت و میراث فرهنگی و همکاری متقابل پزشکان بیان کرد: متاسفانه اکنون وضعیت گردشگری سلامت به این سمت و سو هدایت شده است که پزشکان به شکل انفرادی در سفرهای خارجی خود اقدام به جذب گردشگران به ویژه از کشورهای عربی همسایه می کنند و در این زمینه انسجام مناسبی را به نفع توسعه اقتصاد گردشگری در کشور شاهد نیستیم ضمن اینکه گاه این نوع بازاریابی مشکلات خاصی را نیز برای پزشکان ایجاد کرده است.
این کارشناس گردشگری تاکید کرد: در همین ارتباط لزوم وضع قوانین مناسب از سوی دولتمردان برای انسجام بخشی به این صنعت ضرورت دارد چرا که اکنون گردشگری سلامت از بی تکلیفی و بی قانونی رنج می برد.
و اما موضوعی که برای جذب گردشگران خارجی در نصف جهان و ایران اسلامی کمتر مورد توجه بوده است، ساماندهی تقویم گردشگری خارجی است تا زمان های کمتر مسافر خیز یا به اصطلاح «لوسیزن» برای جذب مسافر و گردشگر مورد توجه قرار گیرد چرا که به شکل طبیعی در تمامی شهر های ایران در فصل هایی از سال با حجم ورود گردشگران بسیاری روبه رو می شویم اما در مقابل فصل هایی دیگر از سال نیز هتلها با کمتر از نصف ظرفیت خود کار می کنند.
کارشناس اقتصاد گردشگری: لازم است از ظرفیت روزهای خوب گردشگری برای تبلیغ گردشگری پزشکی استفاده کنیم و در مقابل با تبلیغات درست در ارتباط با گردشگری پزشکی خود تلاش کنیم در روزهایی که به دلیل آب و هوا و یا شراطی دیگر «لوسیزن» را تجربه می کنیم، با جذب گردشگران در این فصول به صنعت توریسم در بخش های دیگر کمک کنیم
در این ارتباط علیرضا مهرپرور، کارشناس اقتصاد گردشگری در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: از دیدگاه من لازم است از ظرفیت روزهای خوب گردشگری برای تبلیغ گردشگری پزشکی استفاده کنیم و در مقابل با تبلیغات درست در ارتباط با گردشگری پزشکی خود تلاش کنیم در روزهایی که به دلیل آب و هوا و یا شراطی دیگر «لوسیزن» را تجربه می کنیم، با جذب گردشگران در این فصول به صنعت توریسم در بخش های دیگر کمک کنیم.
وی افزود: این مهم با شرکت ایران در همایش و یا نمایشگاه های صنعت گردشگری دنیا می تواند محقق شود و حتی قراردادهایی در این ارتباط شاهد باشیم، فرصتی که سالهاست کشورهایی مانند ترکیه از آن به بهترین نحو بهره می برند.
مهرپرور با اشاره به اینکه گردشگری پزشکی تنها یکی از جنبه های گردشگری سلامت است، ابراز کرد: با در نظر گرفتن این موضوع، فصول «لوسیزن» را همچنین می توان با جنبه های مختلف گردشگری سلامت که اتفاقا کشور ما در همه آنها حرفهایی برای گرفتن دارد، جبران کرد.
وی اضافه کرد: به طور مثال توجه کنید که کویر درمانی، استفاده از جنبه های درمانی چشمه آب گرم، طبیعت درمانی، کوهستان درمانی، زیارت درمانی جزو مواردی است که در گردشگری سلامت روح و گاه جسم مورد توجه است و در دنیا در این ارتباط تبلیغات خاصی نیز انجام می شود.
کارشناس گردشگری سلامت گفت: به شکل ویژه در اصفهان دو کویر بسیار شاخص ورزنه و مصر وجود دارد که کمتر از این جنبه مورد توجه قرار گرفته است، وجود کوهستانها و آبشارها در نقاط مختلف استان، امامزادگان عظیم الشان و دیگر جنبه های روح درمانی در اصفهان، این استان را به یکی بسته کامل برای صنعت گردشگری تبدیل کرده است.
کارشناسان اقتصاد بر این عقیده اند که در طول سالهای گذشته اصفهان به دلیل، خشک کردن زاینده رود، شرایط خاصی را پشت سر گذاشته است که آلودگی کمترین نتیجه آن است، از این رو امکان توسعه کارخانه جات آن گونه که برخی صنایع انتظار دارند، به واقع در این استان وجود ندارد و گردشگری در جنبه های مختلف از جمله توریسم سلامت تنها راه نجات توسعه استان است، البته گردشگری که تنها با احیای زاینده رود سرشاخه اصلی تکمیل می شود.
اقتصاد گردشگری یکی از راهبردهای اساسی توسعه استان اصفهان
در همین ارتباط استاندار اصفهان در گفت و گو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه اقتصاد گردشگری یکی از راهبردهای اساسی توسعه استان اصفهان است، گفت: اقتصاد گردشگری از مدت ها قبل به عنوان که یکی از راهبردهای اساسی توسعه استان اصفهان در آینده تعریف شده است و برنامه‌ریزی هایی در حال انجام است.
سیر رضا مرتضوی افزود: حتی شورای برنامه ریزی برای فعالیت های نرم در این حوزه، کارگروه اقتصاد گردشگری را تعریف کرده است و سعی شده با ارتباط هایی که با سایر استان ها در حال برنامه ریزی است، گردشگری در این استان را رونق دهیم.
استاندار اصفهان افزود: حرکتی در معاونت اقتصادی استان اصفهان برنامه ریزی شده است تا تفاهم نامه ای بین حدود پنج یا ۶ استان برای هماهنگی و هم افزایی در حوزه گردشگری انجام شود؛ یک برنامه ریزی نیز برای استفاده از ظرفیت کشورهایی که امکان اعزام گردشگر به کشور و استان ما دارند در حال انجام است.
وی با بیان اینکه در استان اصفهان، در ماه های مختلف سال میزبان هیئت‌هایی از کشورهای مختلف جهان است، بیان داشت: یکی از سرفصل هایی که در نشست با این هیئت ها آن تاکید می‌شود و در جمع بندی ها قرار می‌گیرد، موضوع فعالیت تورگردانان خارجی در استان اصفهان برای جذب گردشگر از کشورهای خودشان است.
استاندار اصفهان اظهار کرد: همچنین سندی در حوزه اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری در حال تدوین است که برنامه های عملیاتی ما را در آینده برای جذب گردشگر و همچنین در حوزه گردشگری و صنایع دستی شامل می‌شود.
وی با اشاره به اهمیت گردشگری سلامت برای استان اصفهان و کشور و نیاز به ایجاد زیرساختهای لازم در این زمینه گفت: برای ساخت هتل و زیرساختهای گردشگری شرایط خوبی در استان اصفهان وجود دارد و از تقاضای سرمایه گذاران برای پرداخت تسهیلات هم حمایت می کنیم.
استاندار اصفهان تاکید کرد: با هماهنگی هایی که با مجموعه مدیریت شهری به عمل آمده است، شرایط خوبی برای تسهیل صدور مجوزها فراهم شده است که سرمایه گذاران می توانند از این فرصت استفاده کنند.
غفلت از بازاریابی گردشگری و زیرساخت هایی که هماهنگ نیست!
حقیقت این است که بسیاری از زیرساخت های گردشگری در بخش های مختلف از جمله سلامت و پزشکی با اشکالاتی مواجه است، جبران کاستی های در یک فرایند زمانی اتفاق خواهد افتاد که باید با فراید بازیاریابی گردشگری همزمان و هم راستا باشد چراکه این رویا که آمار گردشگران را بالا ببریم و بلافاصله تاسیسات آن هم خلق شود امکان پذیر نیست و طبیعی است ایجاد تاسیسات گردشگری به ویژه در زمینه هتل که یکی از کمبودهای مهم اصفهان است متناسب با چشم اندازهای بیان شده نیازمند زمان طولانی تری است.
زیرساختهایی که باید بدون زیر پا گذاشتن اصول گردشگری مانند ساخت و ساز در حریم دیگر بناهای تاریخی شکل بگیرد چراکه از سال گذشته با افتتاح ناگهانی هتل هایی که ساخت و ساز آن به شکل غیرقانونی دنبال می شود، به معضل اساسی دیگری برای اصفهان بدل شده است و خطر خارج شدن برخی بناهای تاریخی ثبت شده نصف جهان از فهرست یونسکو را رقم می زند که خود خطری جدی در راستای رکورد گردشگری به جای توسعه است.
