معاون سابق وزارت میراث فرهنگی گفت: حفاظت و مدیریت یکپارچه بافت‌های تاریخی به‌عنوان عنصر مرکزی توسعه شهرهای تاریخی و توجه به ارزش‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این بافت‌ها برای زیست‌پذیری و انسجام جوامع ضروری است.
محمدحسن طالبیان، در شصت و هشتمین سلسله نشست‌های تخصصی بازآفرینی شهری”فیروزه” با موضوع “بافت تاریخی” گفت: حفظ بافت‌های تاریخی فقط نگهداری ساختمان‌های قدیمی نیست، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی‌های جامع و استفاده از روش‌های کارآمد بر اساس اسناد معتبر و پژوهش‌های علمی است.
وی با اشاره به اهمیت اسناد معتبر افزود: هرگونه فعالیت در حوزه بافت‌های تاریخی باید بر اساس اسناد و مدارک باشد تا بتوان به شکل مؤثری به حفاظت و نگهداری این میراث‌ها پرداخت. اگر بناهای تاریخی و میراث فرهنگی در برنامه‌ریزی شهری لحاظ نشوند، توسعه شهرها می‌تواند با چالش‌های جدی روبه‌رو شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر جایگاه ویژه بافت‌های تاریخی در توسعه پایدار شهرها بیان کرد: شهرهای تاریخی ایران، همچون اصفهان و یزد، با دارا بودن ارزش‌های تاریخی و فرهنگی منحصر‌به‌فرد، می‌توانند از طریق حفظ بافت‌های تاریخی، زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی باشند. بافت‌های تاریخی نه‌تنها به توسعه اقتصادی شهرها کمک می‌کنند، بلکه نقشی مهم در انسجام اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی شهری نیز ایفا می‌کنند.
تجربه‌های موفق در حفاظت از بافت‌های تاریخی
وی با اشاره به برخی تجربه‌های موفق جهانی و داخلی در حوزه حفاظت از بافت‌های تاریخی، گفت: کشورهایی که به‌صورت یکپارچه به حفظ میراث فرهنگی خود پرداخته‌اند، به دستاوردهای مهمی در توسعه پایدار و ارتقای زیست‌پذیری شهرهای تاریخی دست یافته‌اند. در ایران نیز باید تلاش کرد تا میراث فرهنگی شهرهای تاریخی با مشارکت مردم و با رویکرد یکپارچه حفظ شود.
طالبیان با اشاره به چالش‌های موجود در حوزه بافت‌های تاریخی تصریح کرد: ساخت‌وسازهای غیراصولی، مانند احداث برج‌ها در حریم بافت‌های تاریخی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این میراث‌ها وارد می‌کند. ساخت برج‌های چند طبقه در حریم بافت‌های تاریخی شهرهایی مانند اصفهان، علاوه بر تخریب مناظر تاریخی، به هویت فرهنگی این شهرها نیز آسیب می‌زند. این موضوع نشان می‌دهد که برای مدیریت و حفاظت از این مناطق، باید با دقت و حساسیت بیشتری برنامه‌ریزی شود.
وی همچنین به اهمیت مشارکت اجتماعی در موفقیت برنامه‌های حفاظت از بافت‌های تاریخی اشاره کرد و گفت: حفاظت از میراث فرهنگی تنها در صورتی به موفقیت می‌رسد که مردم در آن نقش مؤثری ایفا کنند. در سال‌های اخیر، شاهد بودیم که مشارکت مردم در شهر یزد منجر به بازسازی و حفاظت بیش از هزار خانه تاریخی شد. حضور و همکاری مردم، تضمین‌کننده موفقیت پروژه‌های حفاظتی است.
طالبیان افزود: بافت‌های تاریخی دارای ارزش اقتصادی نیز هستند و می‌توانند به‌عنوان منابع اقتصادی مورد استفاده قرار گیرند. در شهر یزد، با بهبود و بازسازی قنات‌ها و اماکن تاریخی، فرصت‌های جدیدی برای گردشگری و درآمدزایی ایجاد شده است. این اقدامات با حمایت از میراث ناملموس و معنوی ایران، همواره می‌تواند مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد و اقتصاد محلی را تقویت کند.
لزوم توجه به معیارهای جهانی در حفاظت بافت‌های تاریخی
وی با تأکید بر معیارهای جهانی حفاظت از بافت‌های تاریخی خاطرنشان کرد: حفاظت از این میراث‌ها نباید تنها به حفظ کالبدی آن‌ها محدود شود؛ بلکه باید به تمام ابعاد فرهنگی، اجتماعی و معنوی شهرهای تاریخی نیز توجه کرد. شهرهای تاریخی ایران می‌توانند با رعایت این معیارها، به الگویی در حوزه حفاظت شهری تبدیل شوند و توجه جهانیان را به خود جلب کنند.
معاون سابق وزارت میراث فرهنگی با بیان اینکه توجه به میراث فرهنگی و تاریخی شهرهای ایران می‌تواند به ارتقای جایگاه بین‌المللی این کشور کمک کند، افزود: اگر به این میراث‌ها توجه ویژه‌ای نشود، بخش مهمی از هویت فرهنگی و اجتماعی شهرهای ایران از دست خواهد رفت. امیدوارم با همکاری نهادهای مسئول و مشارکت مردم، بتوانیم میراث‌های ارزشمند شهرهای تاریخی را به‌عنوان سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.
