آران وبیدگل یکی از قدیمیترین سکونتگاههای بشری است که با قرار گرفتن در قلب کویر مرکزی ایران به سان نگینی زیبا خودنمایی میکند و سکوت و آرامش خاصی برای گردشگران و میهمانان نوروزی به ارمغان میآورد.
شهرستان آران و بیدگل با داشتن بافت تاریخی ارزشمند شهری و روستایی و جاذبههای طبیعی و تاریخی یکی از قطبهای گردشگری استان اصفهان است و از قدیمیترین سکونتگاههای بشری است که قدمت آن به حدود ۹ هزار سال میرسد، به این صورت که در اطراف نخستین خاستگاه مدنیت در جهان، آبادیهایی به صورت قلعه پدید آمد و به منطقهای به نام چهل حصاران شهرت یافت.
آران که اصل آن از آرین آمده به معنای جایگاه مقدس و بیدگل برگرفته از ویگل است، زبان مردم این منطقه فارسی با لهجههای متفاوت است و این زبان محلی در زمره زبانهای پهلوی قدیم بشمار میرود.
کویر مرنجاب و سیازگه
کویر مرنجاب که در ۵۰ کیلومتری شمال آران و بیدگل قرار دارد، با وجود زیباییهای طبیعی و پوشیده از نمونه های گوناگون گیاهی و جانوری چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند.
مرنجاب در اصل نام کاروانسرا و قناتی بوده که در زمان شاه عباس صفوی ساخته شد و پس از آن نقاط اطراف به کویر مرنجاب شهرت یافت و امروزه هم یکی از زیباترین نقاط کویری ایران محسوب میشود که تپه های شنی بلند، جنگل های تاغ، دریاچه نمک، جزیره سرگردان و چاله های هندوانه دیمی سنبک و چهارطاقی را در خود جای داده است
کویر سیازگه هم پهنهای گسترده در دامن ریگزارهای ۱۰ کیلومتری شمال شهر ابوزیدآباد است و برگزاری مسابقههای شترسواری در این منطقه بهویژه در فصل بهار رواج دارد.
بیابان پشت ریگ و چاه عروس، ارتفاعات کوههای یخاب، قلعه تاریخی کرشاهی و مزرعه بیشه نیز از دیگر جاذبههای طبیعی آران و بیدگل برای علاقه مندان طبیعت گردی میباشد.
سایت تاریخی هراسگان( ویگل)
آتشکده مربوط به دوره ساسانیان درون محوطه تاریخی بزرگی در آران و بیدگل قرار دارد.
طرح این ساختمان آتشگاهی مانند چهار طاقیهای دوره ساسانی دارای چهار دهانه ورودیه است که در مرکز ساختمان هم بقایای یک آتشدان منحصر به فرد از دوره ساسانی با تزیینات گچ بری وجود دارد و در اطراف پایه آتشدان و ورودی سطح آتشگاه هم قطعات گچ بری زیبایی از همین دوره به دست آمده است.
مقبره سلیمان صباحی بیدگلی از سرایندگان نامدار دوره زندیه و از بانیان نهضت ادبی بازگشت، در مجاور بقعه امامزاده حسین (ع) از دیگر جاذبههای تاریخی این شهرستان میباشد.
شهر اویی نوش آباد و شهر طسمیجان سفیدشهر
شهر زیرزمینی دستکن نوش آباد (اویی) با راهروها و اتاق های بسیار که پیشینه اش به دوران پیش از اسلام باز میگردد، برای حفاظت ساکنان شهر در جنگها و غارتها به ویژه هنگام حمله مغول استفاده می شده است.
اویی در سه طبقه زیر زمین با عمق چهار تا ۱۸ متر ساخته و در زیر بافت کنونی شهر نوش آباد گسترش یافته است.
مجموعه دستکن شهر زیرزمینی سفیدشهر (طسمیجان) که در سال های جاری به فهرست میراث فرهنگی کشور اضافه شد، مربوط به سده های پنجم و ششم هجری قمری است و با فضاهای گوناگون در چند سطح بنا شده و در برخی قسمت ها یک تا پنج متر عرض داشته و ظرفیت نمایش و حتی سایت موزه شدن را دارد.
همچنین مهرابه کشف شده در سفیدشهر (نرسه) متعلق به چند هزار سال پیش اثر ثبت شده دیگری می باشد که طرح چلیپایی شکل با ماهیت مذهبی و سقفی مدور و گنبدگون با خیز کم دارد و در مرکز گنبد یا آسمانه آن نورگیری مدور جانمایی شده است.
خانه تاریخی عمارت علیآباد هم مشتمل بر سه عنصر فضایی خانه، آب انبار و مطبخ مربوط به دوره قاجاریه و یکی از زیباترین اثرهای تاریخی و فرهنگی شهرستان آران و بیدگل می باشد که با اصول معماری سنتی مناطق کویری با مساحت تقریبی ۲ هزار مترمربع بنا شده و آماده میزبانی از میهمانان نوروزی میباشد.
مکان ها و بقعه های متبرکه
شهرستان آران و بیدگل همچنین ۴۲ بقعه متبرکه دارد که از شاخص ترین آنها می توان به امامزاده محمد هلال بن علی (ع)، امامزاده هادی (ع) و بی بی زینب یزدل اشاره کرد.
آستان امامزاده محمد هلال (ع) سردر و هشتی ورودی بلند و زیبا و صحن های بزرگ دارد که بدنه داخلی آنها با کاشی های معرق و کادربندی های زیبا تزیین شده است.
اثر با رواق های مزین به انواع رسمی بندی های سنتی همراه با گنبد و گلدسته با پیشینه ای مربوط به پیش از دوران صفویه و آینه کاری هایی که به دستور کریم خان زند صورت گرفته و گلزار شهدای مجاور آن، یکی از مهمترین و دیدنی ترین زیارتگاه های شمال استان اصفهان به شمار میآید.
بارگاه امامزاده هادی (ع) هم با گلدسته های بلند کاشی کاری شده، ایوان و صحن و سرایی بزرگ و رواق هایی مزین به کاشی کاری و نگارگری های نفیس، اثری برجا مانده از دوران صفویه است.
بقعه بیبی زینب هم یکی از زیباترین اماکن زیارتی و سیاحتی حاشیه کویر مرکزی ایران در روستای یزدل قرار دارد و با سردری و هشتی ورودی، گنبد و گلدسته های کاشی کاری، جلوخان و ایوان مزین به انواع کاشی کاری با نگارگریهای زیبا و هنرمندانه، صحن و سرای بزرگ همراه با معماری ویژه متناسب با اقلیم کویر یکی از جاذبههای زیبا و جذاب دوره صفویه در آران و بیدگل میباشد.
شهرستان آران و بیدگل با جمعیت افزون بر ۱۰۳ هزار نفر، در فاصله نزدیک به ۲۱۵ کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد.