یک فوق تخصص جراحی زانو و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: آمارها نشان میدهد آرتروز زانو در زنان بسیار شایعتر از مردان است به نحوی که در مقابل هر پنج یا ۶ زن که دچار این بیماری میشوند، تنها یک مرد با آن دست و پنجه نرم میکند.
ارتروز یا استئوآرتریت، یک بیماری مزمن و تحلیلبرنده است که بهمرور زمان باعث فرسایش و تخریب غضروف مفاصل میشود. غضروف مفصلی، بافتی نرم و لغزان است که نقش ضربهگیر را بین استخوانها ایفا میکند که با آسیبدیدگی یا از بین رفتن آن، استخوانها بهطور مستقیم بر روی یکدیگر ساییده میشوند و این فرایند موجب بروز درد، التهاب و محدودیت در حرکت مفصل میگردد.
اما آرتروز زانو یکی از شایعترین بیماریهای مفصلی در زنان است که به گفته یک فوق تخصص زانو، عوامل مختلفی از جمله کاهش هورمون استروژن، اضافه وزن، ضعف عضلات، ژنتیک و سبک زندگی کم تحرک در بروز آن نقش دارند اما میتوان با مداخله به موقع از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
دکتر حسین اکبری اقدم روز دوشنبه به نقش محافظتی هورمون استروژن در زنان اشاره کرد و گفت: این هورمون تا حدود سن ۵۰ سالگی از مفاصل زنان محافظت میکند اما با کاهش آن پس از یائسگی، غضروف مفصل زانو آسیب پذیرتر میشود.
وی گفت: نسبت عضله به چربی در زنان پایینتر است و به دلیل عضلات پایین، فشارها مستقیم به مفاصل وارد میشود.
دکتر اکبری اضافه کرد: بسیاری از زنان نیز دچار اضافه وزن هستند که این موضوع هم از نظر مکانیکی فشار را افزایش میدهد و هم از نظر بیوشیمیایی با ترشح هورمونهای التهابی از بافت چربی، آسیب به غضروف را تسریع میکند.
وی با بیان اینکه درد مفاصل در زنان بهطور معمول شدیدتر از مردان احساس میشود، گفت: زنان آستانه تحمل درد پایینتری دارند و به همین دلیل آرتروز برایشان از نظر عملکردی آزاردهنده تر است.
پیشگیری با اصلاح سبک زندگی
این متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی زانو، مهمترین راه کنترل آرتروز را کاهش وزن و فعالیت ورزشی منظم و سبک سالم زندگی عنوان کرد و افزود: پیادهروی روزانه حتی به میزان کم میتواند عضلات اطراف زانو را تقویت کند و عضلات قوی، مانع پیشرفت ساییدگی مفصل میشوند.
وی ادامه داد: خانمهایی که دچار آرتروز هستند، باید با احتیاط و طبق برنامه منظم ورزش کنند. اگر درد پس از پیادهروی تشدید شد، نشان میدهد مقدار زمان پیاده روی زیاد بوده و باید کاهش یابد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان یادآور شد: در مواردی که پیادهروی عادی برایشان دردناک است، راه رفتن در آب توصیه میشود تا فشار روی مفصل کم شود.
دکتر اکبری اقدم گفت: زنان کارمند که بیشتر روز را نشستهاند، مستعد کوتاهی عضلات پشت زانو هستند و این موضوع تعادل مفصل را به هم میزند.
وی افزود: این گروه باید هر ۲ یا سه ساعت از جای خود بلند شوند، حرکات کششی انجام دهند، روی پاشنه یا پنجه پا راه بروند و عضلات خود را فعال نگه دارند.
در باشگاه مراقب فشار تمرینی باشید
دکتر اکبری اقدم درباره زنانی که در سنین میانسالی به باشگاه میروند و دچار دردهای زانو یا کمر میشوند، گفت: این مساله مرتبط با آرتروز است و مربیان باشگاهها باید آموزش دیده باشند و بدانند که برای یک زن ۵۰ ساله نمیتوان همان برنامه تمرینی یک جوان ۲۰ ساله را در نظر گرفت.
وی افزود: ورزشهای شدید بدون آمادگی، نهتنها آرتروز را بدتر میکند، بلکه به مفاصل دیگر مثل لگن، مچ پا و ستون فقرات هم آسیب میزند.
وی با اشاره به اینکه درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد، گفت: در موارد متوسط، دارو، فیزیوتراپی و گاهی تزریقهای داخل مفصلی مثل ژل یا پیآرپی کمککننده است. این تزریقها ممکن است درد را برای چند ماه یا حتی یکی دو سال کاهش دهند اما آرتروز را درمان نمیکنند.
وی در ادامه درباره تزریق سلولهای بنیادی افزود: در حال حاضر، تزریق سلولهای بنیادی برای آرتروز در ایران به صورت رسمی و گسترده انجام نمیشود و نتایج پژوهشها هم نشان دادهاند که اثربخشی آن قطعی و ماندگار نیست.
وی خاطرنشان کرد: اگر درد دائمی و اختلال در زندگی روزمره بیمار وجود داشته باشد، جراحی تعویض مفصل زانو توصیه میشود. خوشبختانه امروزه حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران پس از عمل از نتیجه راضی هستند.
این متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی زانو درباره وضعیت پروتزهای مورد استفاده در کشور گفت: پروتزهای خارجی باکیفیت از سال ۹۷ به بعد به سختی وارد میشوند و محدود به مراکز خاصی در تهران و اصفهان هستند اما تولیدات داخلی هم باید با همکاری جراحان زانو و انجمنهای ارتوپدی بهگونهای طراحی و تولید شوند که پاسخگوی نیاز بیماران باشند.
وی توصیه کرد: آرتروز ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما با تغذیه سالم، کنترل وزن، فعالیت بدنی منظم و مراجعه به موقع به پزشک میتوان آن را کنترل کرد. اگر هم نیاز به جراحی باشد، نباید ترسید، چون عمل تعویض مفصل یکی از موفقترین جراحیها در ایران است.
