این روزها در سالن پرواز مجتمع فرهنگی هنری فرشچیان، نمایش «دهخدا» به روی صحنه رفته‌است که راوی ظلمی اسیر شده در حصارِ تاریکی بعدازظهری برای همیشه رگ‌های نجات‌دهنده الف تا ی فارسیِ ایران را می‌خشکاند.
محمدرضا بزرگ‌زاد، طراح و کارگردان نمایش «دهخدا» با بیان اینکه این نمایش به بخش‌های مهمی از زندگی علامه علی‌اکبر خان دهخدا، صاحب لغت‌نامه دهخدا می‌پردازد که مربوط به زمان بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است، گفت: در بعدازظهر یک روز زمستانی، علی‌اکبر خان دهخدا برای بیان توضیحاتی مربوط به حمایت از دکتر محمد مصدق، به دادستانی ارتش شاهنشاهی احضار می‌شود و در طول این زمان، خاطرات و فصل‌های مهم زندگی ایشان ازجمله استبداد صغیر، استبداد کبیر، دوران رضاشاه و محمدرضا شاه، تألیف چرندوپرند، تبعید از ایران به سوئیس، به توپ بسته شدن مجلس توسط محمدعلی شاه و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در ذهن او مرور شده و درصحنه نمایش دیده می‌شود؛ در آن روز ایشان را تا پاسی از شب در دادستانی معطل کرده و مورد تحقیر و پرس‌وجو قرار می‌دهند. دهخدا در آن شب دچار بیماری می‌شود و درِ منزل خود رهاشده و در بستر می‌ماند و درنهایت از دنیا می‌رود.
وی اضافه کرد: من شخصاً علاقه خاصی به مشاهیر فرهنگی و هنری ایران دارم و شاخص تراز شخصیت علی‌اکبر خان دهخدا در مشاهیر دوران معاصر نیافتم که زندگی او را به تصویر بکشم و نقش بسیار موثری در فرهنگ و ادب داشته باشد، اما دلیل اصلی این انتخاب، خط و مشی دهخدا بود. او در دوران جنگ جهانی اول به روستای قلعه دژک و به خانه امیر مفخم بختیاری پناه می‌برد و یک کتابخانه‌ای در آن منزل بوده که دانشنامه لاروس در میان کتاب‌های آن بوده است. در این هنگام جرقه‌ای در ذهن علی‌اکبر خان دهخدا زده می‌شود که مؤثرترین کار این است که درباره زبان فارسی چنین لغت‌نامه‌ای داشته باشیم و زبان به‌هم‌ریخته، دچار طوفان و شلختگی شده‌مان را سامان داده و دسته‌بندی کنیم.
این کارگردان ادامه داد: نکته مهم این مسئله آن است که دهخدا این کار را به همه فعالیت‌های سیاسی خود ترجیح داده و بااینکه یک رجل سیاسی و نماینده مجلس بوده است ولی ۴۰ سال باقی‌ماندۀ عمر خود و تا لحظه مرگ، تمام‌وقت خود را صرف جمع‌آوری این لغت‌نامه می‌کند؛ بنابراین ما به این نتیجه می‌رسیم که تشخیص ایشان این بوده‌است که بهترین کار برای کشور، کار فرهنگی و ادبی است و این، همان جذابیت شخصیت ایشان برای من است.
بزرگ‌زاد خاطرنشان کرد: ما در این نمایش به لحاظ رئالیستی نیاز به بازیگرانی در طیف‌های مختلف سنی داشتیم؛ از خود علی‌اکبرخان دهخدا که دوران سالخوردگی ایشان به تصویر کشیده شده‌است تا دکتر فاطمی و میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و این سبب شد که ما ترکیبی از بازیگران پیشکسوت و جوان را روی صحنه در کنار یکدیگر داشته باشیم و این خود اتفاق بسیار مبارکی برای ما است که از نسل‌های مختلف روی یک صحنه به ایفای نقش بپردازند.
طراح نمایش «دهخدا» با اشاره به اینکه ژانر نمایش «دهخدا» تاریخی است، توضیح داد: نمایش «دهخدا» تعمداً به صورتی تنظیم‌شده است که سنین نوجوان تا بزرگ‌سال از قشر زحمت‌کش کارگر تا اساتید رشته‌های ادبیات، تاریخ، علوم اجتماعی، پزشکان و حتی رشته‌های فنی نیز می‌توانند مخاطب آن باشند. نمایش درباره تاریخ ایران است و این تاریخ به زبانی بیان می‌شود که بتواند برای همه اقشار جامعه مفید و مثمر ثمر باشد اما طبیعتاً دانشجویان ادبیات و تاریخ و اساتید و دانشجویانی که دائماً در حال کار کردن با لغت‌نامه دهخدا هستند، لذت ویژه‌تری از این نمایش می‌برند؛ ضمن اینکه هر فردی که با زبان فارسی آشنا باشد، با این نمایش نیز ارتباط خوبی برقرار می‌کند.
بزرگ‌زاد تصریح کرد: ما محتاج و مدیون نخبگان جامعه خود چه در گذشته و چه در زمان حال هستیم. هنگامی‌که ما پس از نزدیک به ۵۰ سال دِین خود را به علی‌اکبر خان دهخدا اَدا می‌کنیم، یک دلگرمی برای نخبگان معاصری است که در حال حاضر برای فرهنگ و ادب این مملکت زحمت می‌کشند و نخبگان امروزی نیز امید دارند که شاید در روزگار دیگری مردمان قدر آن‌ها را بدانند و زندگی‌شان را به روی صحنه برده یا به فیلم تبدیل کنند و همچنین یک دلگرمی برای نخبگانی می‌شود که در تنگ‌دستی و تنگ‌نظری‌ها همچنان به کار خود ادامه می‌دهند؛ لازم به ذکر است که وجه دیگر هدف از برگزاری این نمایش این است که تاریخ آینه عبرت است و نگاه ما به گذشته، چراغ راهمان برای آینده است.
وی اضافه کرد: در این نمایش حسن جویره، جهانگیر نکوئی، معین‌الدین عشاقی، احمدرضا سلیمانی، محمدرادمهر، محمدرضا بزرگ زاد، رؤیا زیرک‌قشقائی، نفیسه رازی، مهدی حق‌شناس، فرهاد شمس، علی ابطحی، محمدرضا سحاکی، پویا شاه‌چراغی و سام حیدری به ایفای نقش پرداخته‌اند. همچنین امیرحسین طاهری به‌عنوان نویسنده، حسین عبدالهی به‌عنوان مدیر تولید، محمدرضا بزرگ زاد به‌عنوان طراح صحنه، زهرا اکبر شاهی به‌عنوان مدیر صحنه و آرمان بُکا به‌عنوان دستیار صحنه در این نمایش حضور دارند.
بزرگ‌زاد افزود: رؤیا زیرک قشقایی طراح لباس، هادی شبان طراح نور، علیرضا عسگری فرد طراح پوستر و بروشور هستند؛ ضمن اینکه جلال اشرفیان طراحی تیزر، سعید مؤذنی طراحی گریم و مازیار عارف موسیقی را بر عهده‌دارند.
