افزایش قیمت کالاها و بی رونقی بازار داستان بلند چله‌نشینی یلدا در اصفهان را با گرانی گره زده و شهروندان را برای برگزاری رسمی دیرینه با سختی رو به رو کرده است.
چند روزی بیشتر به شب یلدا یا شب چله این آئین سنتی ایرانیان که به واسطه طولانی‌تر بودن آن به نسبت دیگر ایام سال، به محفلی برای دورهمی خانوارهای ایرانی و جمع شدن‌های خودمانی با دوست، فامیل و آشنایان معروف است باقی نمانده، اما امسال هم طعم شب یلدای ایرانی طعم گرانی است و شاید همچنان شاهد تکرار یک تجربه تلخ از کاهش قدرت خرید مردم هستیم و با گرانی‌های عجیب و غریب؛ مغازه‌های آجیل، میوه و شیرینی در شهر اصفهان گویا فقط به ویترینی برای تماشای مردمی مبدل شده که توان خرید ندارند.
در گذشته‌های نه چندان دور با نزدیک شدن به شب یلدا بازار خوراکی از یکی دو هفته مانده به آن رونق خاصی می‌گرفت و هرچه به این شب نزدیک می‌شدیم بازار تب و تاب بیشتری برای خرید و دورهمی‌های خودمانی به خود می‌گرفت، اما امسال قصه گرانی‌های شب چله را همه می‌دانند، چرا که شب یلدای ۱۴۰۳ وجه تمایزی جدی با شب یلدای سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته دارد، سخن از گرانی و افزایش قیمتی است که در ماه‌ها و روزهای اخیر، افسارگسیخته بر بازار سایه گسترده به طوری که در آستانه این شب، قیمت‌های سرسام‌آور و خیره‌کننده سبب شده که رهگذران حتی گوشه چشمی به ویترین مغازه‌های آجیل و شیرینی فروشی شهر اصفهان نداشته باشند.
حذف آجیل از سبد غذایی خانوار
این در حالی است که بالارفتن قیمت‌ها، تأثیر مستقیم بر قیمت آجیل‌ها گذاشته و این موضوع اصلی‌ترین دلیل حذف مغزیجات از سبد خانوارهاست.
بخشی از مردم با توجه به تورم بالا و کاهش قدرت خرید سعی می‌کنند با خریدهای قسطی که این روزها نه تنها در فضای مجازی بلکه در سطح بازار با برچسب‌هایی بر ویترین مغازه‌های خودنمایی می‌کند هر طور شده جشنی کوچک در کنار خانواده‌های خود داشته باشند.
اگر از کلمه بهانه استفاده نکنیم، طی سال‌های اخیر به هر ترتیب در آئین‌های مناسبتی سوگواری و جشن‌ها و حتی هر ساعت و هر ثانیه، همواره دلیلی برای گرانی محصولات وجود دارد، در طول سالیان گذشته آنقدر از این دلایل و عوامل به گوش رسیده که گوش‌های مردم نیز به شنیدن آن عادت کرده‌اند، اما به راستی، چه بر سر بازار خشکبار آمده که طی دو سال اخیر با افزایش ۲۵۰ تا ۳۰۰ درصدی در صدد جاخوش کردن در سبد خانوارها است.
در این میان گشتی در بازار نشان می‌دهد مردم اصفهان امسال شب یلدای داغی را پیشرو دارند؛ شبی که با قیمت‌های آجیل و خشکبار، به مراتب پرهزینه‌تر و گران‌تر از شب‌های یلدای سال گذشته است، چرا که که هر کیلو پسته در بازار از ۳۶۰ تا ۵۱۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱، اکنون بین ۷۵۰ هزار تا یک میلیون و ۱۱۰ هزار تومان است.
بررسی بازار نشان می‌دهد که قیمت آجیل و خشکبار در آستانه شب یلدا نجومی شده است و در حال حاضر قیمت هر کیلو پسته لوکس و مجلسی ۹۱۰ تا یک میلیون تومان، پسته شور اکبری ۸۴۵ تا ۷۴۹ هزار تومان، پسته خام اکبری ۷۳۹ تومان، آجیل چهار مغز ممتاز ۶۸۲ تومان، آجیل سه مغز سفارشی ۶۸۹ هزار تومان، بادام هندی شور ۷۱۵ تومان، تخمه ژاپنی (جابانی) ۳۴۹ هزار تومان، تخمه کدو گوشتی شور ۳۳۹ تومان، مغز بادام شور فله ۷۱۱ تومان، هر کیلو مغز بادام درختی کیلویی ۶۰۰ هزار تومان و میوه خشک مخلوط ۱۸۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.
بازار میوه اصفهان در پیچ و تاب گرانی
در این میان، شب یلدا فقط دور همنشینی و مرور خاطره‌ها با میوه‌های خشک و آجیل نیست، علاوه بر آداب و رسوم انتخاب مواد غذایی خاصی از بین سایر کالاها و تأکید بر قرار دادن آنها بر سر سفره شب چله نه تنها یک رسم، بلکه نکات تغذیه‌ای خاصی را دنبال می‌کند؛ هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت، انار نماد شادی و زایش است اما چند روزی مانده به بلندترین شب سال بازار میوه هم در پیچ و تاب گرانی است.
در این ارتباط، بازار میوه نسبت به بازار آجیل وضعیت بهتری دارد و مردم حداقل می‌توانند یکی دو نوع میوه برای شب یلدا متناسب با توان مالی شأن بخرند، هر چند در بازار میوه هم وضعیت قیمت‌ها چند نرخی و آشفته است.
آخرین بررسی‌ها از بازار میوه و تره بار اصفهان نشان می‌دهد که نرخ انار، خرمالو، هندوانه، سیب، پرتقال، نارنگی، ازگیل، موز، خیار و بسیاری از اقلام دیگر نسبت به هفته‌های اخیر با نوسانات ۱۵ تا ۲۰ درصدی در بازار روبه‌رو شده که برخی فروشندگان افزایش کرایه‌های حمل‌ونقل و بعضی دیگر شب یلدا را عامل اصلی این گرانی‌ها مطرح می‌کنند، به طوری که قیمت هندوانه بین ۱۰ تا ۲۵ هزار تومان، انار ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان، پرتقال با توجه به کیفیت ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان و موز نیز ۴۵ تا ۱۲۰ هزار تومان در هر کیلوگرم به فروش می‌رسد.
گزارش‌های موجود حاکی است که در حال حاضر قیمت هر کیلو انار معمولی با توجه به کیفیت ظاهری و منطقه جغرافیایی خرده فروشان در شهر اصفهان، بین ۳۵ تا ۵۰ هزار تومان است. البته انارهای با کیفیت بالا یا به اصطلاح میوه فروش‌ها، انار شیراز یاقوتی تا کیلویی ۶۰ هزار تومان هم فروخته می‌شود.
نکته جالب توجه این است که قیمت هرکیلو انار معمولی در فروشگاه‌های اینترنتی بین ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان است و انار با کیفیت تا کیلویی ۱۰۰ هزار تومان هم قیمت‌گذاری و برچسب خورده است. البته موضوع قابل توجه درباره انار شب یلدا در این فروشگاه‌ها، فروش انار به صورت دان شده است که هر کیلوی آن تا کیلویی ۳۵۰ هزار تومان عرضه می‌شود.
بررسی‌ها حاکی از این است که هنوز از قیمت‌های مصوب شیرینی خبری نیست، اما نگاهی گذار از قنادی‌های سطح شهر نشان می‌دهد، امسال قیمت هر کیلوگرم شیرینی تر و خامه‌ای بر حسب کیفیت بین ۱۸۵ تا ۲۵۰ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ هزار تومان، کیک یزدی بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در شیرینی فروشی‌های درجه یک و دو به فروش می‌رسد.
سایه افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها بر دورهمی‌های صمیمی اقوام در شب یلدا
بی‌شک بهترین ره آورد شب‌های یلدا همنشینی و جویا شدن از حال هم و صله‌رحم است در حالی که شرایط اقتصادی فعلی و افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها باعث شده تا دورهمی‌های صمیمی اقوام در شب یلدا کم‌رنگ‌تر شود و این مسئله امروز یکی از دردهای بزرگ جامعه است که سفره مردم روز به روز کوچک‌تر شده و واقعیات جامعه و سنت‌های کهن مردم ایران لابه‌لای ارقام عجیب قیمت‌ها بدون نظارت گم شود.
در نهایت با یک حساب سرانگشتی، ساده‌ترین سفره شب یلدا برای یک خانواده ۴ نفره حداقل حدود ۳ میلیون و ۸۵۰ تومان آن هم با خرید کالاهای کیفیت درجه دو و سه، آب می‌خورد، هر چند برخی اقلام بسته به کیفیت و تنوعی که دارند می‌توانند نرخ این سبد را بالا و پایین کنند، به نظر می‌رسد این رقم نسبت به سال گذشته حدود یک میلیون و ۵۰۰ تومان گران‌تر شده است و خانوارها برای دورهمی دو سه ساعته باید بیشتر از قبل هزینه کنند.
قصه گرانی چله نشینی شب یلدا طی سال‌های اخیر نه تنها مردم را نسبت به خرید آجیل و شیرینی چله نشینی بی‌رغبت کرده است، بلکه نارضایتی تولیدکننده از گرانی‌های سرسام‌آور و نداشتن تمایل شهروندان به خرید نیز سبب شده که برخی از فروشندگان خشکبار تغییر شغل دهند.
گرچه مسئولان استان طی روزهای گذشته از تشدید نظارت بر بازار و کنترل قیمت‌های آجیل و میوه خبر دادند، اما بازار طبق روال بر مدار حرف‌های مسئولان نمی‌چرخد و قیمت‌های دستوری و گشت‌های مشترک هر ساله و تماس مردمی با سامانه ۱۲۴ چاره‌ساز نیست، زیرا سال‌های گذشته هیچ وقت مردم نتوانستند براساس قیمت‌های اعلام شده، برای خرید مایحتاج خود در شب یلدا برنامه‌ریزی کنند.
