دومین شب از آیین « شب فارابی » ، به منظور بزرگداشت حکیم ابونصر فارابی دانشمند ریاضی دان و منجم قرون سوم و چهارم هجری قمری و بررسی تاثیر او بر تاریخ موسیقی ایرانی، در هنرسرای خوشید اصفهان برگزار شد.
این آیین در ۲ شب در هنرسرای خورشید اصفهان برگزار شد و در آن گروه موسیقی، پژوهشی به سرپرستی «حمیدرضا حسن‌پور»، در قالب چهار اجرا به اجرای موسیقی بر اساس آرای فارابی پرداختند.
حکیم ابونصر فارابی، فیلسوف، دانشمند، منجم و ریاضی‌دان قرن سوم و چهارم و معروف به «معلم ثانی» و «موسس فلسفه اسلامی» است که به‌علت برخورداری از جایگاهی رفیع در علم فلسفه، توسط بسیاری از تذکره‌نویسان بزرگ‌ترین فیلسوف مسلمان لقب گرفت.
استاد موسیقی و نوازنده نی در این مراسم نقش حکیم ابونصر اصفهانی را در حوزه موسیقی بسیار برجسته دانست و گفت: گفت: فارابی اولین فردی در جهان بود که مقالات علمی در مورد علم موسیقی نوشته است.
حسن منصوری افزود: علاوه بر آن اشعار مولانا تحت تأثیر مقالات ابونصر فارابی سروده شده است و بعد از مولانا صوفیان مولویه در جلسات ذکر و همراهی موسیقی از اشعار مولانا که از آرا فارابی بهره برده، استفاده می‌کردند.
وی با اشاره به سابقه سازها در کاوش‌های باستانی گفت: کاوشگران در کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران به مُهری برخوردند که قدمت آن به ۴۰۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گشت و در تصویر این مُهر چند نفر که در حال نواختن ساز چنگ و طبل به همراه فردی که حالت بدنش نمایانگر این است که در حال خوانندگی است را نشان می‌داد که این کاوش باستانی به همراه سایر کاوش‌های باستانی نشان می‌دهد که کشورمان ایران در حوزه سازها چه قدمتی دارد.
این موسیقی‌دان افزود: تنبور یکی از قدیمی‌ترین سازهای ایرانی است که در کاوش‌های باستان‌شناسی بارها تصویر آن را در اشیای باستانی دیده‌شده است و شاید بتوان گفت تنبور اولین ساز ملودی بعد از طبل است که جعبه تشدید صدا دارد و حکیم ابونصر فارابی نسبت به این ساز با قدمت مطالعات فروانی انجام داده و آرا متعددی نسبت به آن دارد.
عضو هیات مدیره کانون پژوهشگران موسیقی در نشست دیگری با عنوان «بررسی آرای موسیقی فارابی» با اشاره به فواید مطالعه آرا فارابی در حوزه موسیقی گفت: مطالعه آرای این اندیشمند، امروزه تأثیر بسزایی در حوزه موسیقی دارد، منتهی با این شرط که این مطالعه، فقط یک مطالعه باستان‌شناسی نباشد.
بابک خضرایی افزود: مطالعه آرای فارابی نشان می‌دهد که بسیاری از مطالبی که در آن دوران مطرح بوده و روشی که به کار گرفته امروزه می‌تواند الگویی برای مطالعات و عمل باشد به‌عنوان‌مثال در موضوع «دستان بندی تنبور خراسانی» شباهات‌های زیادی بین آنچه فارابی مطرح کرده با محتوای مطالعات کتاب دایره‌المعارف سازهای ایران در مورد دو تار خراسانی اشاره شده است، وجود دارد.
این استادیار گروه موسیقی ادامه داد: شباهت‌های آرای فارابی با مباحث امروزی در حوزه موسیقی شگفت‌انگیز است به‌عنوان‌مثال در بحث پیوند شعر و موسیقی، فارابی، آرایی همچون گونه‌های آواگونه و یا گونه‌های تحریرگونه دارد که باز این آرا به ما یادآوری می‌کند موسیقی در روزگار ما هم بر همین اساس بوده است که نمونه بارز آن را می‌توان در آرا تاج اصفهانی مشاهده کرد.
وی گفت: در حوزه مطالعات ریتمیک یا دگرسازهای ریتمی هم مشاهده شده که فارابی توصیه‌هایی دارد که این آرا در ردیف موسیقی و موسیقی‌دانان ایرانی قابل‌مطالعه، بررسی و تدوین است.
خضرایی تأکید کرد: مطالعه آرا حکیم ابونصر فارابی، فقط مطالعه اینکه دریابیم این فرد درگذشته چه آرایی داشته است، نیست، بلکه می‌تواند آرایی بر موسیقی‌دانان امروز چه از لحاظروش‌های نظری و چه از لحاظ عملی داشته باشد.
مراسم شب فارابی به همت دفتر تخصصی موسیقی شهرداری اصفهان و به مناسبت به مناسبت روز ملی حکمت و فلسفه برگزار شد.
