معماری اصیل ایرانی-اسلامی در کاشان مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و همه ساله تعداد زیادی بازدیدکننده را به این بخش اختصاص داده است، در این راستا مدیریت شهری بازآفرینی بافت‌های ارزشمند را با رویکرد مشارکتی در دستور کار قرار داده است.
کاشان را شهر خانه می‌نامند، چراکه خانه‌های زیبا و تاریخی نظر هر بیننده و گردشگری را به خود جلب می‌کند، خانه‌هایی که وقتی در آن پای می‌گذاریم، از نبوغ معماری اصیل ایرانی اسلامی متحیر و انگشت به دهان می‌شویم.
حدود ۵۴۰ هکتار بافت تاریخی در کاشان وجود دارد که ۵۰ محله تاریخی را شکل داده است، محلاتی که هرکدام در نوع خود غنی و پربار و بی‌نیاز از دیگر محله‌ها هستند که هرکدام برای خود دارای گذر، آب انبار، حمام مرکزی، حمام تاریخی، تکیه، مسجد و مکانی برای شست‌و شو است.
فرایند کنار گذاشتن بافت‌های تاریخی کاشان از سال ۱۳۴۰ آغاز می‌شود و طرح‌های ویژه نوسازی جای آن را می‌گیرد که نوع ساخت‌وساز را تغییر می‌دهد؛ مردم منطقه به تدریج و تحت تأثیر فرهنگ غرب به داشته‌ها و بافت تاریخی و اصیل کاشان بی توجه شدند و هرج و مرج در ساخت‌وسازها افزایش پیدا کرد.
اوایل دهه ۷۰ و با الگوسازی خانه‌های تاریخی، انگیزه حفظ خانه‌های پدری در میان مردم افزایش یافت و کمتر شاهد تخریب این بافت‌ها بوده و هستیم؛ امروز مردم کاشان با احیای خانه‌های پدری خود، تاریخ نیاکان و اجدادشان را احیا و با پناه بردن به آن‌ها آرامش و نشاط را تجربه می‌کنند.
کاشان رئیس کمیته سرمایه‌گذاری شهرهای تاریخی کشور
ابوالفضل زارع، سرپرست شهرداری کاشان اظهار می‌کند: در نخستین مجمعی که به نام مجمع شهرهای تاریخی در اصفهان برگزار شد، کاشان به عنوان ریاست کمیته سرمایه گزاری شهرهای تاریخی انتخاب شد.
وی اضافه می‌کند: برای مجمع شهرهای تاریخی کشور چهار کارگروه تسهیل و تعامل بین نهادی با محوریت شهر مرودشت، آموزش و ترویج با محوریت شهر زواره، حفاظت و احیا با محوریت شهر نائین و سرمایه‌گذاری و مشارکت با محوریت شهر کاشان تشکیل شد.
سرپرست شهرداری کاشان می‌گوید: برای کارگروه سرمایه‌گذاری و مشارکت وظایفی از جمله پیشنهاد مشوق‌ها، تسهیلات و معافیت‌ها در حوزه بافت تاریخی با هدف جلب مشارکت بخش خصوصی عمومی در راستای مرمت، حفاظت و احیای بافت تاریخی، بسترسازی و تسهیل در زمینه بهره‌گیری از سرمایه‌های فعالان بخش خصوصی مشخص شده است.
زارع اضافه می‌کند: تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری حفاظت و احیای بافت و ابنیه تاریخی شهرهای کشور با مشارکت بانک‌ها و مؤسسات مالی، سازماندهی برنامه‌ها و پروژه‌های ضروری برای دستیابی به اهداف مجمع، مشارکت در توسعه گردشگری خلاق و ارتقای درآمدهای حاصل از آن در شهرهای تاریخی بر عهده کمیته سرمایه‌گذاری است.
وی در خصوص علت این انتخاب تصریح می‌کند: این انتخاب دارای علل مختلفی از جمله تجربه موفق در زمینه جذب سرمایه‌گذار به ویژه در حوزه احیا و بازسازی خانه‌های تاریخی و ظرفیت‌های بسیار برای نقش‌آفرینی مؤثر سرمایه‌گذاران است که ایجاد کارگروهی مرتبط می‌تواند بستر این حضور را مهیا کند.
سرپرست شهرداری کاشان خاطرنشان می‌کند: برنامه‌هایی که مجموعه شهرداری کاشان در زمینه جذب بخش خصوصی در حوزه بازآفرینی بافت تاریخی ارائه کرده علاوه بر جذابیت دارای زمینه‌های عملیاتی مورد استقبال مجموعه استان اصفهان است.
زارع رهاورد این انتخاب را تأثیرپذیری مثبت و اجتناب‌ناپذیر گردشگری منطقه کاشان عنوان و اضافه می‌کند: سرمایه‌گذاران به واسطه ایجاد این کارگروه می‌توانند به ریاست کاشان هدایت می‌شوند و توسعه و رونق گردشگری، هم‌افزایی با سایر شهرهای دارای بافت تاریخی و استفاده از تجربیات آن‌ها در حوزه احیا و بازآفرینی بافت را برای منطقه کاشان شاهد خواهیم بود.
وی تصریح می‌کند: الگوبرداری از پروژه‌های موفق سایر شهرها مرتبط با حوزه احیا و بازآفرینی بافت تاریخی و پیاده‌سازی آن بر اساس شرایط بومی کاشان و استفاده از ظرفیت‌های مدیریتی در این مجموعه‌ها برای ارتقای جایگاه این منطقه از دیگر رهاوردهای این کمیته است.
کاشان عملکرد موفقی در بازآفرینی بافت تاریخی دارد
مهدی هوشمندی‌نژاد، مدیر دفتر بازآفرینی شهرداری کاشان می‌گوید: ۱۶ شهر کشور که ظرفیت تاریخی پررنگ‌تری نسبت به بقیه داشتند تصمیم گرفتند مجمع شهرهای تاریخی کشور را تشکیل دهند.
وی ادامه می‌دهد: از این شهرها تنها کاشان و نیشابور مرکز استان نیستند که این مورد اهمیت و موقعیت تاریخی منطقه کاشان را ویژه‌تر می‌کند.
مدیر دفتر بازآفرینی شهرداری کاشان با بیان اینکه وحدت رویه و هماهنگ شدن مدیریت شهری شهرهای تاریخی یکی از مهم‌ترین فلسفه وجودی مجمع شهرهای تاریخی است، عنوان می‌کند: یکی از مفاد قانونی ابلاغ شده به شهرهای تاریخی این است که در شهرداری ساختار تشکیلاتی متناسب با بافت تاریخی ایجاد شود که بعضی از این شهرها دارای پست اداره بافت تاریخی، سازمان عمران و بازآفرینی، سازمان بهسازی و نوسازی و بعضی دارای معاونت حفظ و احیای بافت تاریخی هستند.
هوشمندی‌نژاد ادامه می‌دهد: برای ایجاد وحدت رویه و تبادل نظر برای بعضی از این شیوه‌نامه‌ها این مجمع مفید واقع می‌شود و می‌تواند در رفع تعارضات میان شهرداری و اداره میراث فرهنگی که فلسفه تشکیل این مجمع است، مؤثر واقع شود.
وی با اشاره به این مطلب که در بین برخی شهرداری‌ها و میراث تفاهمات لازم وجود ندارد، تصریح کرد: بعضی از این مواضع ناشی از نا آگاهی مدیریت شهری از ضوابط میراث است که با تبادلات اطلاعات یک وحدت رویه در برابر مواضع میراث ایجاد می‌شود.
مدیر دفتر بازآفرینی شهرداری کاشان خاطرنشان کرد: البته این موضع گیری در برابر قانون صرفاً تمکین قانون است ولی حداقل اگر ایرادی در قوانین میراث برای شهرداری‌ها حس می‌شود می‌توان در این مجمع مطرح کرد و اعتراضات مدیران شهری را بهتر و شیواتر به مراجع ذیربط قانونی عنوان کرد.
هوشمندی‌نژاد با اشاره به اینکه این مجمع دارای ۴ کمیته است، گفت: یکی از مهم‌ترین کمیته‌های این مجمع سرمایه‌گذاری و جلب مشارکت است که با عنایت به رویکرد خوب سرمایه‌گذاران در حوزه بازسازی بافت‌تاریخی و تجارب موفق این منطقه به کاشان محول شد.
وی افزود: در این کمیته کاشان تجارب خود را در اختیار دیگر شهرها گذاشته و همچنین تجارب شهرهای دیگر نیز به کاشان منتقل می‌شود.
کاشان با تمدن ۸۰۰۰ ساله ترکیبی قوی در بافت تاریخی سنتی دارد که بیشترین رتبه بازدید گردشگران خارجی و داخلی را به خود اختصاص می‌دهد.
احیای این بافت ویژه و متمایز می‌تواند در احیای فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی اسلامی کارآمد باشد و امید است که مدیران شهری از فرصت پیش‌رو بهترین بهره را برای ارتقای صنعت گردشگری ببرند.
