این روزها با سرد شدن هوا، جولان سگ‌های ولگرد در کلانشهر اصفهان بیشتر به چشم می‌خورد که سبب افزایش نگرانی شهروندان به‌ویژه در حاشیه شهر و برخی محله‌ها شده است.
کیسه زباله‌ها، ته مانده غذا و استخوان، ضایعات مرغ فروشی‌ها و گوشت فروشی‌ها و لطف شهروندانی که در هوای سرد و گرم برای حیوانات غذارسانی می‌کنند، موجب شده است تا شاهد حضور سگ‌های ولگردی در سطح شهر اصفهان باشیم که هر چند برخی با انسان خو گرفته و اهلی هستند اما تعدادی از آنها نیز وحشی بوده و به شهروندان حمله می‌کنند.
باز شدن پای حیوانات به قلمرو زندگی شهری فقط مربوط به سگ‌های بدون صاحب نیست بلکه علاوه بر حضور گسترده گربه‌ها و همزیستی مسالمت‌آمیز آنها با انسان، پای سایر حیوانات وحشی از جمله گرگ و روباه نیز به محدوده شهر اصفهان باز شده و گزارش‌های شهروندی حاکی از رویت آنهاست.
به گفته محمدتقی رفیعی رییس مرکز ارتباطات مردمی شهرداری اصفهان، شکایات از حضور سگ‌های ولگرد یکی از موارد پُرتماس با سامانه ثبت شکایات مردمی (۱۳۷) است که طبق بررسی‌ها، مناطق ۱۰ ، ۱۲ و ۱۵ شهرداری اصفهان به ترتیب دارای بیشترین تعداد گزارش‌های مربوط به مزاحمت سگ‌های ولگرد هستند.
وی معتقد است مناطقی که زمین‌های بایر و محله‌های حاشیه‌ای بیشتری دارند، بیشتر شاهد حضور و زاد و ولد سگ‌های ولگرد هستند، به همین دلیل در مرکز شهر همچون منطقه یک و سه شهرداری اصفهان، کمترین تعداد سگ‌های ولگرد مشاهده شده است.
به گفته کارشناسان محیط زیست، مهمترین عامل کشیده شدن سگ‌های ولگرد به سوی شهرها غذارسانی به آنهاست و این اقدام در زاد و ولد حیوانات تاثیر مستقیم دارد؛ سگ‌ها نیز مانند بسیاری از گونه های دیگر حیوانات باید مقدار مشخصی غذا دریافت کنند اما وقتی به‌طور مستمر به آنها غذا داده شود به رشد و زادآوری این گونه دامن زده شده، تعداد آنها از حالت طبیعی خارج می‌شود و در نهایت نظم طبیعت و زیست بوم از بین می‌رود.
شاید بسیاری از شهروندان هنوز تبعات این اقدام را باور ندارند و نمی‌توانند بپذیرند ریختن استخوان‌ها یا آشغال گوشت برای حیوانات خیابانی و بدون صاحب، زندگی را برای خود آنها و اطرافیان ناامن می‌کند، امکان تردد ایمن را از شهروندان به‌ویژه کودکان در برخی معابر می‌گیرد و به تدریج به کل زیست بوم(اکوسیستم) آسیب می‌زند.
به گفته کارشناسان بیماری‌های حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست، بیشترین حمله حیوانات به انسان توسط «گرگاس» صورت می‌گیرد که این حیوان، حاصل آمیزش سگ و گرگ است، البته «سگ‌توره» (حاصل آمیزش سگ و شغال) نیز که گونه‌ای بسیار خطرناک است در حال افزایش بوده و نقش زیادی در ابتلا به بیماری هاری دارد.
سگ، روباه، شغال و گرگ از مهمترین ناقلان بیماری هاری در ایران هستند و حدود ۹۰ درصد از موارد حیوان‌گزیدگی که سبب انتقال بیماری هاری به انسان شده از سگ بوده است.
طبق گزارش سازمان پزشکی قانونی اصفهان در هفت ماه امسال، ۹۰ مصدوم ناشی از «گاز گرفتگی عضلات توسط سگ» برای معاینه و تعیین خسارت به پزشکی قانونی استان مراجعه کردند، این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲.۳ درصد افزایش داشته است و حدود ۳۰ مصدوم از کلانشهر اصفهان بودند.
این آمار در حالی از سوی پزشکی قانونی منتشر می‌شود که سال ۱۴۰۰ خبری مبنی بر حمله منجر به فوت چندین سگ ولگرد در حاشیه شاهین شهر اصفهان خبرساز شد و بازتاب زیادی در فضای مجازی داشت، همچنین صدای زوزه و ایجاد رعب و وحشت در برخی از مناطق شهری به‌ویژه در تاریکی شب از جمله مواردی است که سبب بهم خوردن آرامش شهروندان شده است.
۷۰ تا ۸۰ درصد سگ‌گزیدگی مربوط به حیوانات ولگرد است
به گفته مدیر گروه بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت اصفهان، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از موارد سگ گزیدگی مربوط به سگ‌های صاحب‌دار و ۷۰ تا ۸۰ درصد مربوط به حیوانات بدون صاحب و ولگرد بوده است.
رضا فدایی با بیان اینکه میزان گزش انسان توسط گربه در سال های اخیر روند رو به رشد داشته است، خاطرنشان کرد: ۷۵ درصد موارد حیوان گزیدگی در استان در مناطق شهری و ۲۵ درصد در حاشیه شهرها و مناطق روستایی و عشایری اتفاق افتاده است.
مدیر گروه بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت اصفهان با اشاره به اینکه حدود ۲۰ درصد موارد حیوان گزیدگی در استان اصفهان سال گذشته در بین افراد هفت تا ۱۸ ساله رخ داده است، بر لزوم ارائه آموزش به کودکان و نوجوانان در باره نزدیک نشدن به حیوانات به‌ویژه سگ‌های بدون صاحب تاکید کرد.
طبق مصوبه وزارت کشور و ابلاغ شیوه‌نامه‌ای مبنی بر ساماندهی و کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد، یکی از وظایف مجموعه معاونت خدمات شهری شهرداری ها جمع‌آوری حیوانات بدون صاحب از جمله سگ‌های ولگرد و رها شده در شهر است از این‌رو از حدود ۲ سال گذشته شهرداری اصفهان با یک سازمان مردم‌نهاد در این زمینه همکاری می‌کند.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان به ایرنا گفت: موارد سگ‌گزیدگی بیشتر به خارج از محدوده شهر اصفهان مربوط می‌شود و گزارشی مبنی بر گازگرفتگی سگ در سطح شهر بدست ما نرسیده است.
حامد شریفی با بیان اینکه جمع‌آوری سگ‌های ولگرد یک موضوع حساس است، افزود: شهرداری اصفهان طبق قوانین موجود عمل می کند و شیوه‌نامه‌هایی که به شهرداری‌ها از سوی وزارت کشور ابلاغ شده شامل جمع‌آوری، عقیم سازی، واکسیناسیون ضدخطرسازی، نشانه‌گذاری (گوشواره‌گذاری) و رهاسازی در محل قبل است.
وی اضافه کرد: این اقدام، پایه و اساس علمی دارد زیرا اگر سگ‌های ولگردی که از قلمرو خود خارج می‌شوند به آن بازنگردند قطعا سگ دیگری از خارج قلمرو جایگزین آن می‌شود و قلمرو خالی نخواهد بود.
زنده‌گیری سگ‌های ولگرد در اصفهان
شریفی گفت: زنده گیری سگ‌های ولگرد در مناطق پانزده‌گانه شهرداری اصفهان در حال اجراست و روزانه رصد و شکایت‌های مردمی در این زمینه بررسی می‌شود.
وی با بیان اینکه نیروهای خدمات شهری به ۲ روش شرطی‌سازی و استفاده از داروی بیهوشی اقدام به زنده‌گیری سگ‌های ولگرد می‌کنند، خاطرنشان کرد: سگ‌های جمع‌آوری شده روزانه به پناهگاه مرکزی شهرداری اصفهان منتقل می شوند که در آنجا یک دوره قرنطینه و معاینات اولیه را طی می‌کنند.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان تأکید کرد: درصورتی‌که مشخص شود سگی مبتلا به بیماری است ابتدا سم‌پاشی انجام می‌شود، داروهای اولیه را دریافت می‌کند و سپس به کمپ برای گذراندن درمان دوره‌ای تا دوران نقاهت منتقل می‌شود.
شریفی، مرحله نهایی را نشانه‌گذاری عنوان و خاطرنشان کرد: زمانی که از سلامتی سگ و خطر نداشتن آن برای شهروندان اطمینان حاصل شد به محیط بیرون بازمی‌گردد.
به گفته وی، با وجود حساسیتی که شهروندان در این زمینه دارند با دیدن یک سگ گوشواره‌دار متوجه می‌شوند که این حیوان، واکسن دریافت کرده است و خطر هاری ندارد.
تبعات غذادهی به سگ‌های ولگرد خارج از چرخه طبیعت
وی گفت: رهاسازی این سگ‌ها خارج از محدوده شهر و با فاصله از حریم اصفهان صورت می گیرد اما به‌دلیل اینکه شهروندان اقدام به غذادهی به آنها می‌کنند نظم زیست بوم را از بین می‌برند.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان اضافه کرد: زیست بوم طبیعی، نظمی دارد که افزایش جمعیت همه گونه‌ها حتی گیاهی و حشرات را کنترل می‌کند.
شریفی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین عواملی که افزایش هرگونه جانوری را در طبیعت محدود و کنترل می‌کند «میزان غذا» است؛ وقتی شهروندان خارج از چرخه طبیعت برای حیوانات مختلف غذا تهیه می‌کنند به تدریج جمعیت گونه جانوری در سطح شهر زیاد می‌شود و اثرات مخرب آن به سلامتی و امنیت شهروندان بازمی‌گردد.
وی تصریح کرد: اگر حیوانی همچون سگ ولگرد به یک کودک یا زن یا یک خانواده حمله کند، آسیب بزند یا سبب انتقال بیماری شود، مسوولیت این موضوع را کسی بر عهده نمی‌گیرد در صورتی‌که خود شهروندان با اقداماتی مانند غذادهی خارج از چرخه طبیعت در افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد به نوعی دخیل بوده‌اند.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان افزود: نظم طبیعی باید بر این زیست بوم حاکم باشد زیرا محدودیت غذا در مهار جمعیت این قبیل حیوانات تأثیرگذار است و موجب می‌شود جمعیت آنها آن‌قدر زیاد نشود که برای بشر خطرساز شوند.
شریفی با اشاره به اینکه در کلانشهر اصفهان بیش از ۲ میلیون شهروند با عقاید و فرهنگ‌های مختلف زندگی می‌کنند، گفت: انتظار داریم شهروندان کمی متفاوت‌تر و واقع‌گرایانه به موضوع غذادهی به حیوانات ولگرد و بدون صاحب توجه کنند زیرا این اقدام شاید یک جانور را از گرسنگی نجات دهد ولی ممکن است تبعاتی برای زیست بوم داشته باشد که غیرقابل جبران است.
وی با اشاره به اینکه محل نگهداری سگ‌های ولگرد و بدون صاحب در بلوار رضوان و سمت کارخانه پسماند اصفهان است، بیان داشت: این مرکز ظرفیت نگهداری حدود ۵۰۰ سگ را دارد، البته ساخت کمپ دیگری در اصفهان پیشنهاد شد که در حال پیگیری است.
وی افزود: ۱۵ گروه مجهز زنده‌گیری و شناسایی و سه تیم سیار جمع‌آوری سگ‌های ولگرد در مناطق پانزده‌گانه اصفهان فعال است که در هر منطقه به‌طور جداگانه و تخصصی در این زمینه عمل می شود.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان در پاسخ به اینکه بعضی از شهروندان با ادعای کشتن سگ‌های ولگرد در حین عملیات جمع آوری، درباره آن انتقاد دارند و در فضای مجازی خواستار رسیدگی به آن شدند، پاسخ داد: ما به هیچ عنوان در این فرایند کشتن سگ نداریم و اگر گزارشی در این زمینه به دست ما برسد، قطعا بررسی و رسیدگی می‌شود.
شریفی همچنین در مورد مشاهده سایر حیوانات همچون روباه در سطح شهر اظهار کرد: شهروندان در صورت مشاهده حیوانات وحشی همچون روباه می‌توانند با سازمان آتش‌نشانی یا سامانه مردمی به شماره ۱۳۷ تماس بگیرند ولی در نهایت سازمان حفاظت محیط زیست باید به این قضیه ورود پیدا کند.
وی افزود: در مناطق حاشیه‌ای اصفهان همچون ۱۵، ۱۲ و ۹ به‌دلایل مختلفی از جمله عدم مدیریت لازم در این زمینه در برخی از شهرهای همجوار، سگ ولگرد بیشتر مشاهده می‌شود.
وی با بیان اینکه هر چقدر به سمت مناطق مرکزی شهر پیش می‌رویم به ندرت با سگ ولگرد مواجه می‌شویم، تاکید کرد: انتظار ما از شهروندان این است که شهرداری اصفهان را در زمینه جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب یاری کنند زیرا تلاش شهرداری برای ارائه خدمات شهری ایمن با بهداشت خوب و سلامت برای شهروندان است.
کارشناسان حفاظت محیط زیست نیز بارها درباره تبعات غذادهی به حیوانات ولگرد به‌ویژه سگ های بدون صاحب در سطح شهرها هشدار داده اند و از مردم درخواست کرده اند که از این کار پرهیز کنند.
کلانشهر اصفهان بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت دارد.
