مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان گفت: فرهنگ عمومی مجموعهای از باورها و ارزشهای ریشهدار جامعه است که نقش تعیینکنندهای در نظم اجتماعی، سلامت، محیط زیست و سرمایه اجتماعی دارد و اصلاح آن زیربنای توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور محسوب میشود.
سیدمهدی سیدیننیا در نشست خبری کنگره بزرگداشت آیتالله دهکردی با اشاره به ضرورت تبیین جایگاه فرهنگ عمومی در جامعه گفت: باور عمومی جامعه از فرهنگ، همان چیزی است که فرهنگ عمومی نامیده میشود؛ مجموعهای از عقاید، ارزشها، گفتارها، رفتارها و باورهایی که منشأ آن در آداب، رسوم و سنتهای پذیرفتهشده جامعه است و بهصورت امری قائم به خود در ذهن مردم جا گرفته است.
وی افزود: از این منظر، برنامهریزی برای گفتمانسازی فرهنگی با هدف هماهنگی بین نهادها و ارتقای سرمایه اجتماعی در دستور کار قرار گرفته است. ارکان شورای فرهنگ عمومی، از نظر جایگاه، در بالاترین سطح رسمی کشور در حوزه فرهنگ فعالیت میکنند. در استان، امام جمعه ریاست شورا را برعهده دارد و در شهرستانها، فرمانداران یا استانداران. در سطح ملی نیز وزیر فرهنگ ریاست شورای فرهنگ عمومی کشور را بر عهده دارد و دبیر شورا ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت میکند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان اظهار کرد: با وجود گذشت بیش از چهار دهه از فعالیت شورای فرهنگ عمومی، هنوز بسیاری از مردم نمیدانند وظیفه این شورا چیست و چه موضوعاتی در آن پیگیری میشود. یکی از موضوعات مهم در این حوزه، نظم عمومی و فرهنگ شهروندی است که میتواند تأثیر گستردهای در زندگی روزمره مردم داشته باشد.
هفته فرهنگ عمومی و نامگذاری روزهای آن
سیدیننیا با اشاره به برنامههای هفته فرهنگ عمومی گفت: بر اساس مصوبه شورای فرهنگ عمومی کشور، روز پنجشنبه هشتم آبان با عنوان فرهنگ عمومی محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی نامگذاری شده که علت آن تأکید بر جایگاه محیطبان و ضرورت حفاظت از طبیعت است. جمعه نهم آبان با عنوان فرهنگ عمومی خانواده و سبک زندگی ایرانی اسلامی تعیین شده که همزمانی آن با عید بزرگ اسلامی، اهمیت خانواده را برجسته میکند.
وی ادامه داد: شنبه دهم آبان بهعنوان فرهنگ عمومی کار و اصلاح الگوی مصرف نامگذاری شده، زیرا آغاز هفته کاری است. یکشنبه یازدهم آبان، فرهنگ عمومی شهروندی، قانونمداری و مسئولیتپذیری، دوشنبه دوازدهم آبان، فرهنگ عمومی هویت دینی، اخلاق و معنویت، سهشنبه سیزدهم آبان، فرهنگ عمومی مقاومت، همبستگی و دفاع ملی و چهارشنبه چهاردهم آبان، فرهنگ عمومی گفتگو و مشارکت اجتماعی نامگذاری شدهاند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان خاطرنشان کرد: امسال، چهلمین سالگرد تأسیس شورای فرهنگ عمومی است و به همین مناسبت، تشکیل شوراهای فرهنگ عمومی در همه شهرستانها در دستور کار قرار گرفته است. همچنین سند پنج اولویت فرهنگی استان که در اردیبهشتماه امسال با حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور در استانداری ابلاغ شد، در این هفته مورد بررسی قرار میگیرد.
وی افزود: این پنج اولویت شامل هویت ملی، مذهبی، ایرانی و قومی؛ سبک زندگی؛ سرمایه و اعتماد اجتماعی؛ حکمرانی فرهنگی؛ و هنر و رسانه است. فرهنگ شهروندی نیز بهعنوان اولویت ششم پیشنهاد شده است.
بازآرایی ساختار فرهنگی استان بر اساس پنج کمیته تخصصی
سیدیننیا ادامه داد: برای تحقق این اهداف، بیش از دو سال پژوهش انجام شده و اکنون برنامهها در قالب پنج کمیته تخصصی در حال اجراست. در سطح استان حدود ۲۸ دستگاه فرهنگی فعال وجود دارد که در قالب این کمیتهها شامل هویت، سبک زندگی، حکمرانی فرهنگی، هنر و رسانه فعالیت میکنند. در تقسیمبندی جدید، سازمان تبلیغات اسلامی مسئول کمیته هویت، آموزش و پرورش مسئول سبک زندگی، ادارهکل امور اجتماعی استانداری مسئول حکمرانی فرهنگی و ادارهکل ارشاد اسلامی مسئول کمیته هنر و رسانه است. همچنین کمیته اقتصاد فرهنگ به ادارهکل میراث فرهنگی واگذار شده است.
وی با اشاره به تغییر ساختار شورا گفت: پیشتر ۹ کمیته فعال وجود داشت که با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی به پنج کمیته کاهش یافت. در کمیته هنر و رسانه تقریباً همه نهادهای مرتبط حضور دارند؛ از دانشگاه هنر و صداوسیما گرفته تا حوزه هنری، سینمای جوان و معاونان فرهنگی دانشگاهها.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان بیان کرد: یکی از مأموریتهای اصلی شورای فرهنگ عمومی، گفتمانسازی است که در سه مرحله تبیین، تعمیق و تثبیت دنبال میشود. ابتدا باید مسئله تبیین شود، سپس در باور مردم رسوخ کند و در نهایت تثبیت شود. برای نمونه، موضوع آب در اصفهان زمانی به گفتمان ملی تبدیل میشود که از مردم و مسئولان گرفته تا نمایندگان مجلس و رئیسجمهور درباره آن سخن بگویند؛ اگر چنین نشود، هنوز به مرحله گفتمان ملی نرسیدهایم.
فرهنگ عمومی و تأثیر آن بر نظم اجتماعی و سلامت جامعه
سیدیننیا با اشاره به نقش فرهنگ عمومی در نظم اجتماعی گفت: برای نمونه، در کشورهای توسعهیافته رانندگان پیش از خط عابر سرعت خود را کم میکنند، اما در کشور ما اغلب برعکس است. در حالی که در تعالیم اسلامی آمده است «پیاده مقدم بر سوار است». اگر در جامعه تقوا و نظم نهادینه شود، علم رشد میکند، آسیبهای اجتماعی کاهش مییابد و روابط میان مردم بهبود مییابد.
وی افزود: حتی در زمینهای مانند تولید و تفکیک زباله، اگر به فرهنگ عمومی تبدیل شود، میتواند میلیاردها تومان صرفهجویی اقتصادی و زیستمحیطی ایجاد کند. وضعیت فعلی زباله در شمال کشور و جنگلها نشان میدهد که فرهنگ رعایت حقوق طبیعت هنوز نهادینه نشده است. اگر مردم به حقوق طبیعت، حیوانات و گیاهان احترام بگذارند، وضعیت زیستمحیطی کشور بهمراتب بهتر خواهد شد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان اظهار داشت: فرهنگ عمومی میتواند سرمایه اجتماعی و انسجام ملی را تقویت کند، اما برای ماندگار شدن این انسجام باید به گفتمان تبدیل شود. همانطور که تورم در ایران به یک گفتمان منفی تبدیل شده است؛ مردم ناخودآگاه در افزایش قیمتها با یکدیگر رقابت میکنند و این رفتار به یک عادت فرهنگی بدل شده است.
وی تأکید کرد: اگر فرهنگ عمومی اصلاح شود، بسیاری از ناممکنها ممکن خواهد شد. مقام معظم رهبری نیز در سال ۱۳۷۲ فرمودند اگر بر فرهنگ عمومی سرمایهگذاری و آن را ساماندهی کنید، بخش عمده مأموریت فرهنگی کشور محقق میشود.
سیدیننیا در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله فرهنگ سلامت اشاره کرد و گفت: سند فرهنگ سلامت توسط دانشگاه علوم پزشکی تدوین و ابلاغ شده است. اکنون در کشور حدود ۱۲ میلیون موتورسیکلت وجود دارد که نیمی از آنها بدون گواهینامه در حال تردد هستند. در اصفهان نیز ۵۰ درصد تختهای بیمارستانها به مصدومان تصادفات اختصاص دارد که نیمی از این حوادث مربوط به موتورسواران است.
وی افزود: اگر فرهنگ ایمنی و رعایت قانون در جامعه نهادینه شود، کسی به خود اجازه تخلف نمیدهد و تخلف در نگاه عمومی، امری ناپسند تلقی خواهد شد. زمانی که رانندگان برای عبور عابران توقف کنند، میتوان گفت جامعه در مسیر صحیح نظم عمومی قرار گرفته است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان در پایان خاطرنشان کرد: اصلاح فرهنگ عمومی، نهتنها از آسیبهای جسمی، روانی و اقتصادی جلوگیری میکند، بلکه سرمایه اجتماعی و امنیت روانی جامعه را افزایش میدهد. در واقع، سرمایهگذاری در فرهنگ عمومی، سرمایهگذاری برای آینده جامعه است.
