حوزه معاونت خدمات شهری شهرداری در صف اول مجموعه مدیریت شهری برای خدمات‌رسانی به شهروندان قرار دارد و برای ارتقای کیفی و کمی خدمات شهری گام برمی‌دارد؛ معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایمنا به تشریح اقدامات این معاونت برای افزایش سطح کیفی و کمی شهر پرداخته است.
معاونت خدمات شهری به‌عنوان ستاد هماهنگی و نظارت بر وظایف شهرداری اصفهان در این بخش، وظیفه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی، هدایت و نظارت بر عملکرد مناطق و سازمان‌های زیر مجموعه در توسعه و احداث پروژه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری از آن‌ها و ارائه خدمات به مردم را برعهده دارد و فعالیت در این حوزه تعطیل‌بردار نیست.
معاونت خدمات شهری شهرداری در دوره ششم مدیریت شهری اصفهان تلاش کرده است با افزایش اعتبارات، جلب مشارکت عمومی، تقویت سازمان‌ها و بهره‌گیری از مراکز علمی و پژوهشی در راستای بهبود محیط زیست شهری و ارتقای کیفی و کمی خدمات شهری که امروزه به‌عنوان یکی از ضرورت‌های زندگی شهرنشینی و شاخص‌های اصلی سنجش رفاه عمومی شناخته می‌شود، همچنین در مسیر هوشمندسازی خدمات اقدامات مؤثری انجام دهد.
سازمان‌های آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، مدیریت پسماند، آرامستان‌ها، زیباسازی، پارک‌ها و فضای سبز، خدمات موتوری و ساماندهی مشاغل شهری و فراورده‌های کشاورزی جزو سازمان‌های تابعه این معاونت است که به انجام اقداماتی از جمله مدیریت، جمع‌آوری، پردازش، بازیافت، تبدیل و دفع پسماندهای عادی و هماهنگی دفع سایر پسماندها، حفظ و توسعه بوستان‌ها و انواع فضای سبز شهری و جنگلی، مدیریت پیشگیری و مقابله با حوادث شهری و ارائه خدمات امداد، نجات و مقابله با حوادث غیرمترقبه، ساماندهی مشاغل و محیط‌های کسب‌وکار شهری، بهینه‌سازی، حفظ و توسعه زیبایی‌ها، اسباب و لوازم و تجهیزات، رنگ و نور، ارتباطات تصویری و هنر شهری، حفظ و توسعه آرامش با اجرای حقوق و قوانین شهروندی و پیشگیری و رفع تخلفات شهری، ایجاد، توسعه، حفظ و نگهداری آرامستان‌ها می‌پردازد.
مدیریت پیشگیری و نظارت بر رفع تخلفات شهری نیز یکی دیگر از مدیریت‌های معاونت خدمات شهری است که مباحث جلوگیری از ساخت و سازهای خلاف، کنترل ساختمان، سدمعبر، جمع‌آوری متکدیان و کودکان خیابانی و تحویل به محل‌های مرتبط، ساماندهی مشاغل مزاحم از فعالیت‌های اصلی این مدیریت است، همچنین مدیریت بهینه‌سازی و نگهداری و تعمیرات تأسیسات و تجهیزات فعالیت‌هایی از قبیل روشنایی پارک‌ها، نورپردازی ابنیه و محیط‌های شهری، همکاری در احداث آب‌نماها، طراحی و نمونه‌سازی مبلمان شهری، ایمن‌سازی محوطه‌های بازی کودکان و ساخت ادوات حرکت‌درمانی و اسباب‌بازی کودکان را بر عهده دارد.
با توجه به گستردگی فعالیت معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان می‌توان گفت که این حوزه یکی از ارکان مهم در ارائه خدمات به شهروندان است که مسئولیت نظافت، زیباسازی، بهداشت شهری و دیگر خدمات مربوط به بهبود کیفیت زندگی شهری را بر عهده دارد و برای خدمات بیست‌وچهارساعته به شهروندان فعالیت‌های گسترده‌ای را انجام می‌دهد تا زندگی روزمره شهروندان اصفهانی با کمترین مشکل همراه باشد.
معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان با استفاده از شیوه‌های نوین و تجهیزاتی پیشرفته، نقش حیاتی در ارتقای کیفیت زندگی شهری ایفا می‌کند و در راستای رفاه و آسایش شهروندان در تمام ساعات شبانه‌روز فعالیت دارد.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با مهدی بقایی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان به‌منظور بررسی اقدامات این معاونت در راستای جمع‌آوری پسماند از سطح شهر، حفظ فضای سبز، تاب‌آوری شهر در مواقع بحرانی از جمله سیلاب و پیگیری طرح زوج و فرد جمع‌آوری زباله است.
مهم‌ترین برنامه‌ها و دستاوردهای معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان در مدیریت شهری ششم چه بوده است؟
بقایی: معاونت خدمات شهری شهرداری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تعامل با شهروندان و لبه ارتباط با آن‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی مداوم و به‌روزرسانی است؛ این حوزه به‌دلیل تغییرات روزمره شهری، همواره نیازمند اقدامات فوری و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت است؛ در این راستا مدیریت شهری در دوره‌های مختلف بر محورهای خاصی تمرکز کرده و تلاش دارد تا زیرساخت‌های لازم را تقویت کند.
سال ۱۴۰۰ برنامه‌ای با عنوان «افق ۱۴۱۰ در زیستگاه شهری» پیشنهاد دادیم؛ هدف آن ارائه چشم‌انداز ۱۰ ساله برای توسعه پایدار فضای شهری بود؛ این برنامه که در بازنگری طرح‌های پیشین همچون برنامه ۱۴۰۵ شکل گرفت، تلاش دارد چالش‌های زیرساختی را شناسایی کند و برای آن‌ها راهکارهای اجرایی ارائه دهد.
برنامه افق ۱۴۱۰ با هدف کاهش آلودگی و بهبود زیرساخت‌ها تدوین شده است و طبق گزارش‌ها در دو سال اخیر تلاش شده است که این برنامه با کمترین انحراف اجرا شود و برای ارزیابی پیشرفت‌ها، شاخص‌های مشخصی تعیین شده و سازمان‌های مختلف موظف به حرکت بر اساس این شاخص‌ها است.
با وجود بعضی چالش‌ها، مدیریت شهری اصفهان در بعضی حوزه‌ها جلوتر از برنامه و در بعضی دیگر کمی عقب‌تر از اهداف تعیین‌شده قرار دارد؛ با این حال تلاش‌های صورت‌گرفته برای هماهنگی و بهبود زیرساخت‌ها در مسیر کلی برنامه، مورد قبول ارزیابی شده است.
البته تحقق اهداف بلندمدت زیست‌محیطی و خدمات شهری نیازمند تمرکز بر اصلاح زیرساخت‌ها، مدیریت منابع و همکاری مستمر میان تمام نهادهای مسئول است.
تمیزی و زیبایی شهر اصفهان شهرت جهانی دارد؛ با توجه به شرایط آبی این کلان‌شهر چه تدابیری برای حفظ سبزینگی آن اندیشیدید؟
بقایی: یکی از جدی‌ترین مسائل زیست‌محیطی، کمبود منابع آبی است؛ برای آبیاری کامل فضای سبز شهر، سالانه به ۹۰ میلیون متر مکعب آب نیاز است که در شرایط حداقلی و با کاهش مصرف، این مقدار به ۶۰ میلیون متر مکعب آب کاهش پیدا می‌کند، اما حتی این مقدار نیز با منابع موجود فاصله دارد و تحقیقات نشان می‌دهد که در شرایط خشکسالی، تأمین حداقلی آب برای حفظ فضای سبز به میزان ۳۶ میلیون متر مکعب است.
در حال حاضر منابع آبی شهر شامل چاه‌ها، پساب‌ها و رودخانه است، اما که اکثر چاه‌ها خشک شده و ظرفیت محدودی دارد؛ هم‌اکنون ۶۲۰ لیتر در ثانیه پساب تولید می‌شود، اما این پساب‌ها نیازمند تصفیه تکمیلی است و تنها ۳۷۸ لیتر در ثانیه آن قابل استفاده است، این در حالی است که جریان رودخانه تقریباً قطع شده و نقش آن در تأمین آب شهر ناچیز است.
شهر اصفهان در حال حاضر توان تأمین ۲۷ میلیون متر مکعب آب در سال را دارد که از این مقدار، ۱۸ میلیون متر مکعب از چاه‌ها و ۱۰ میلیون متر مکعب از پساب تأمین می‌شود؛ این شرایط برای حفظ فضای سبزی که میراثی از گذشته است، کافی نیست، زیرا درختان پرآبی همچون چنار به آب بیشتر و فضای مرطوب نیاز دارند، اما امکانات موجود چنین نیازی را برآورده نمی‌کند.
با توجه به قوانین موجود، باید پساب تصفیه‌شده در اختیار قرار گیرد، اما پسابی که در حال حاضر به دست اصفهان می‌رسد، از لحاظ بهداشتی در درجه پایین قرار دارد و این موضوع موجب می‌شود که برای استفاده از آن در فضای شهری، نیاز به تصفیه‌های تکمیلی باشد که این فرایند علاوه‌بر هزینه‌های مالی به زمان و پروژه‌های گسترده‌ای نیاز دارد؛ به‌عنوان مثال تا پیش از سال ۱۴۰۰ تنها ۱۵۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه می‌شد که بخشی از آن نیز در رده‌های B و C قرار داشت.
بعضی پروژه‌ها نیز به دلیل مشکلات واردات تجهیزات به‌دلیل تحریم‌ها متوقف شده بود، با این حال، تلاش‌ها برای افزایش ظرفیت تصفیه ادامه داشته و تا پایان این دوره، ظرفیت تصفیه به حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ لیتر بر ثانیه (۷ تا ۸ برابر میزان گذشته) خواهد رسید.
تصفیه‌خانه‌های جدیدی نیز در حال احداث است؛ از جمله تصفیه‌خانه شمال با ظرفیت ۲۰۰ لیتر بر ثانیه آماده بهره‌برداری hsj و تصفیه‌خانه جنوب با ظرفیت ۲۵۰ لیتر بر ثانیه به‌زودی تکمیل خواهد شد.
اصفهان زودتر از سایر شهرهای کشور به موضوع مدیریت پساب و حفظ فضای سبز پرداخت؛ چقدر می‌توان به استفاده از آب زاینده‌رود امیدوار بود؟
بقایی: در مدیریت پساب سه مرحله اصلی تأمین، تصفیه و توزیع وجود دارد و در زمینه تصفیه، با استفاده از دانش بومی و توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان، سطح بالایی از گندزدایی از طریق اوزون و سایر فناوری‌های پیشرفته حاصل شده است.
در حوزه توزیع نیز طرح جامع فضای سبز، شامل دو رینگ (یک رینگ برای آب پاک و دیگری برای پساب) در دستور کار قرار گرفته است و این رینگ‌ها امکان انتقال آب و پساب از یک نقطه به نقاط دیگر را فراهم می‌کنند و زیرساختی مهم برای آینده به‌شمار می‌رود.
اصفهان از جمله شهرهایی است که زودتر از سایر مناطق وارد حوزه استفاده از پساب شده است، زیرا با بحران خشکسالی زودهنگام روبه‌رو بود و فضای سبز آن اهمیت ویژه‌ای داشت و برخلاف بعضی شهرها که از سیستم‌های تصفیه محلی کوچک استفاده می‌کنند، اصفهان با توجه به تراکم جمعیتی، تصفیه‌خانه‌های بزرگ‌تر و رینگ توزیع گسترده‌تری را طراحی کرده است که این طرح با طول ۲۶ کیلومتر، حدود ۶۰ درصد پیشرفت داشته و به مناطقی از جمله پل خواجو و پل فلزی رسیده است.
مدیریت شهری اصفهان هیچ‌گاه از زاینده‌رود و حقابه‌ها غافل نشده است و برخلاف بسیاری از شهرها که رودخانه‌های خود را به خیابان یا پارکینگ تبدیل کرده‌اند، اصفهان همچنان بر حفظ زاینده‌رود و استفاده از حقابه‌های آن تأکید دارد.
در خصوص استحصال آب‌های سطحی اقداماتی انجام شده، در این خصوص توضیح بفرمائید.
بقایی: در این زمینه استفاده از پژوهش‌ها و مطالعات علمی اهمیت زیادی دارد؛ به‌عنوان نمونه طرح استحصال آب‌های سطحی که توسط دانشگاه یزد و در شش فاز اجرا شد، به‌طور جامع نیازهای شهر اصفهان را در زمینه مدیریت آب‌های سطحی بررسی کرده است و طبق این طرح، برای رفع بحران‌های آبی، احداث ۱۶ هزار چاه جذبی و ۳۷۵ کیلومتر کانال برای هدایت آب‌های باران به مادی‌ها توصیه شده است.
مجموع نظرها به این سمت بوده است که آب باران باید وارد مادی‌ها شود، زیرا با ورود این آب به مادی‌ها، آب خوبی به آبخوان‌های شهر تزریق می‌شود؛ این طرح که به حدود هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد، از سال جاری با تخصیص ۸۰ میلیارد تومان در حال اجرا است.
سال گذشته در بارش‌های شدید، به‌رغم فعالیت بی‌وقفه ستاد سیل شهرداری، شاهد آبگرفتگی‌هایی در بعضی نقاط شهر از جمله محدوده سپاهان‌شهر، ارغوانیه و گورت بودیم؛ برای پیشگیری از این شرایط و افزایش تاب‌آوری شهر در فصل سرد سال چه اقداماتی انجام شده است؟
بقایی: با تغییر مدل بارش‌ها از سال ۱۳۹۸، که به‌شکل بارش‌های موسمی و با شدت زیاد در زمان کوتاه‌تر مشاهده می‌شود، اصفهان نیز با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده است و این تغییرات موجب شده تا شهرها نیازمند بازنگری در طراحی‌ها و شیوه‌های مهندسی زیرساخت‌ها باشد؛ به‌عنوان مثال در بعضی محله‌ها همچون سپاهان‌شهر، بارش‌های شدید و نامناسب بودن سیستم‌های دفع آب، موجب وقوع سیلاب‌هایی شده است که خیابان‌ها و جاده‌ها توانایی عبور این حجم آب را ندارد.
به‌منظور مقابله با این بحران‌ها، تجهیزات مناسبی از جمله مکنده‌های آب که به‌تازگی تعداد آن‌ها افزایش یافته و در مناطق بحرانی مستقر شده است و در راستای تقویت زیرساخت‌های بحران، طرح‌های جدیدی برای ایجاد چهار سوله بحران و بهبود تجهیزات مقابله‌ای نظیر ماشین‌آلات برف‌روبی و سیستم‌های جلوگیری از انسداد مجاری آب در نظر گرفته شده است.
در مجموع، با وجود پیشرفت‌های صورت‌گرفته، همچنان نیاز به تقویت زیرساخت‌ها و افزایش هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف احساس می‌شود و مدیریت بحران‌های طبیعی نیازمند رویکردهای علمی و عملی است که از پیش‌بینی دقیق تا آمادگی و مقابله با شرایط بحرانی در سطوح مختلف شهری و منطقه‌ای را شامل می‌شود.
برای مقابله با بحران‌های طبیعی و مدیریت بهینه منابع آبی، لازم است که اقدامات اصولی و تدابیر پیشگیرانه به‌طور مستمر در دستور کار قرار گیرد؛ مدیریت هوشمند و اصلاحات تدریجی در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پیشنهاد احداث حداقل ۴ سوله بحران در شهر اصفهان اعلام شده است
به‌عنوان مثال آبان ۱۴۰۰ پس از بارش‌های شدید و وقوع سیلاب‌های گسترده در استان اصفهان، نخستین گام‌هایی که برای رفع مشکلات انجام شد، شناسایی نقاط بحرانی و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی‌آی‌اس) برای شناسایی ۲۰۰ نقطه حساس در شهر اصفهان بود که این ۲۰۰ نقطه بحرانی در حال حاضر اصلاح شده است و به‌طور مستمر بر اساس تغییرات جوی و بارش‌ها به‌روز می‌شود و هر بارش جدید، منجر به شناسایی نقاط جدید بحران می‌شود.
تجربیات گذشته نشان داده که وقوع بحران‌ها به‌ویژه در مناطق شهری، نیازمند شناسایی دقیق مشکلات و رفع آن‌ها است؛ به‌عنوان مثال، بارش باران شدید باران می‌تواند موجب جمع شدن آب در محله‌ها و ایجاد مشکلاتی همچون انسداد مجاری آب باشد، بنابراین اقدامات پیشگیرانه‌ای همچون اصلاح شیب‌بندی زمین و استفاده از سپتیک‌های مناسب برای جلوگیری از تجمع آب در مناطق مختلف، ضروری است و در این راستا با شناسایی مشکلات زیرساختی همچون چاه‌های جذبی و نیاز به طراحی کانال‌های جدید برای هدایت آب به مادی‌ها، سعی در بهبود وضعیت جاری آب و جلوگیری از سیلاب‌های گسترده داریم.
برای پیشگیری از بحران‌ها، چهار مرحله اصلی از جمله پیش‌بینی و پیشگیری، آمادگی، مقابله و توان‌بخشی و بازسازی در نظر گرفته شده و این مراحل به‌طور مستمر در مدیریت شهری در حال پیگیری است؛ به‌عنوان مثال تشکیل کارگروه‌های سیلاب و برگزاری جلسات دوره‌ای با دیگر دستگاه‌های شهری به‌منظور هماهنگی و ارتقای اقدامات مقابله‌ای، جزو این تدابیر است.
در سطح زیرساخت‌های شهری، توجه به شیب جاده‌ها، مدل آسفالت و ساختار چاه‌ها بر اساس پیش‌بینی‌های بارش‌های آینده می‌تواند به‌طور قابل توجهی از وقوع سیلاب‌ها جلوگیری کند، اما تجهیزات برای مقابله با همه بحران‌ها کافی نیست و در این راستا پیشنهاد احداث حداقل چهار سوله بحران اعلام شده است.
شهرداری اصفهان برای مقابله با بحران خاک چه برنامه‌ای دارد؟
بقایی: علاوه بر بحران آب، اصفهان با بحران خاک نیز روبه‌رو است؛ خاک‌های این منطقه به دلیل کاهش نفوذپذیری دچار تراکم شده است و برای مقابله با این وضعیت، بودجه اصلاح خاک دو برابر شده و روش‌هایی همچون چال‌کود و تخلخل خاک در دستور کار قرار گرفته است.
با تلاش‌های صورت‌گرفته، تصفیه‌خانه‌ها هم‌اکنون پساب را با کیفیت مناسب‌تری مهیای استفاده در چمن‌ها می‌کند که این اقدامات نه‌تنها موجب حفظ فضای سبز موجود می‌شود، بلکه شادابی و زیبایی محیط شهری را نیز ارتقا می‌بخشد؛ این رویکردها به‌ویژه در مناطقی همچون منطقه ۱۳ که از لحاظ منابع آبی بسیار محدود است، اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند به رفع مشکلات اساسی شهر کمک کند.
شهرداری اصفهان برای کاهش آلودگی‌ها و مخاطرات زیست‌محیطی چقدر طبق برنامه ۱۴۱۰ حرکت کرده است؟
بقایی: در حال حاضر شهر روزانه حدود ۳۰۰۰ تن پسماند تولید می‌کند و خط پردازش فعلی که به سال ۱۳۶۳ بازمی‌گردد، پاسخگوی نیازهای کنونی نیست و خطوط جدید نیز با چالش‌هایی روبه‌رو است و برای مدیریت بهینه این حجم پسماند، نیاز به بازنگری و تعیین تکلیف اساسی وجود دارد.
مسائل مربوط به انرژی و سایر زیرساخت‌ها نیز نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است و در راستای برنامه افق ۱۴۱۰ تلاش شده است تا برنامه‌ریزی‌ها دقیق‌تر و شاخص‌هایی برای همه سازمان‌های مرتبط تعریف شود.
در حال حاضر، مدیریت پسماند شهری به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولان و شهروندان تبدیل شده است و یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، بهینه‌سازی فرایند جمع‌آوری زباله‌ها و تفکیک آن‌ها به‌ویژه در شهرهایی همچون اصفهان است.
مسئولان اصفهان به تفکیک زباله‌ها از جمله تفکیک زباله‌های تر و خشک تأکید دارند و هدف از این اقدام، کاهش میزان پسماندهای مخلوط و بهبود فرایند بازیافت است؛ به گفته مسئولان، تفکیک صحیح زباله‌ها می‌تواند به کاهش قابل توجهی در میزان پسماندهایی که به مراکز دفع زباله منتقل می‌شود، منجر شود.
سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد تومان به‌واسطه تفکیک نادرست پسماندها از دست می‌رود
این تفکیک، علاوه بر کاهش مشکلات زیست‌محیطی از جنبه‌های اقتصادی نیز برای شهر مفید خواهد بود و به‌عنوان مثال در اصفهان طرح تفکیک زباله‌های تر به‌طور جدی در حال پیگیری است تا زباله‌های تر همچون تفاله‌های چای و باقی‌مانده‌های غذا از زباله‌های خشک جدا شود.
در کنار این تلاش‌ها، نکته‌ای که مسئولان بر آن تأکید دارند، ارزش اقتصادی پسماندهای شهری است؛ به‌عنوان نمونه، تفاله‌های چای که به‌طور معمول جزو زباله‌های تر محسوب می‌شود، در صورت تفکیک و بازیافت می‌تواند ارزش اقتصادی زیادی ایجاد کند.
طبق برآوردها، سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد تومان به‌واسطه تفکیک نادرست پسماندها از دست می‌رود و این مسئله نشان‌دهنده اهمیت فرایند تفکیک زباله‌ها و مدیریت منابع به‌طور صحیح است.
مسئولان شهری با بررسی شرایط کنونی، تلاش دارند تا فرایند جمع‌آوری پسماند را به‌صورت هوشمند و مطابق با استانداردهای روز دنیا پیش ببرند و یکی از مهم‌ترین ابتکارات این طرح، استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند «اصپاک» برای جمع‌آوری پسماند است که می‌تواند بر اساس درخواست و زمان‌بندی شهروندان عمل کند؛ طرح‌های متنوعی برای تشویق شهروندان به استفاده از اصپاک و تحویل پسماند خشک در نظر گرفته شده است.
چه راهکارهایی برای پردازش پسماندهای ساختمانی در نظر گرفتید؟
بقایی: مسئولان شهری به موضوع اهمیت پسماندهای ساختمانی اشاره کرده‌اند و طبق گزارش‌ها، روزانه حدود ۱۸۰۰ تن پسماند ساختمانی در اصفهان تولید می‌شود که باید به‌طور خاص جمع‌آوری و پردازش شود؛ در این زمینه، احداث کارخانه‌ای برای پردازش این نوع پسماندها در دست انجام است که قادر خواهد بود ۵۰ تن از پسماندهای ساختمانی را به‌طور روزانه مدیریت کند و از سوی دیگر، برای پردازش پسماندهای خشک و تر نیز راهکارهای مختلفی در حال بررسی است که شامل استفاده از زباله‌سوزها و هاضم‌های بیولوژیکی می‌شود.
طرح جمع‌آوری پسماندهای تر بر اساس روزهای زوج و فرد هفته از درِ منازل شهروندان از تیر ۱۴۰۱ اجرا شد؛ به نظر شما اهداف در نظر گرفته شده برای این طرح محقق شده است؟
بقایی: طرح جمع‌آوری پسماند به‌صورت زوج و فرد ۱۰ سال مورد بحث و تحقیق قرار گرفته بود، در نهایت سال ۱۴۰۱ به اجرا درآمد و پیشرفت‌های بسیاری در این زمینه به دست آمد؛ این طرح که ابتدا در معاونت خدمات شهری مطرح شد، از سوی این معاونت با توجه به مطالعات و بررسی‌های کارشناسی پیگیری شد.
این طرح که به‌منظور بهبود شرایط زیست‌محیطی و سلامتی شهروندان طراحی شده بود، ابتدا با چالش‌هایی همراه بود، اما بسیاری از مطالعات انجام شده در این راستا به این نتیجه رسید.
جمع‌آوری پسماند بر اساس روزهای زوج و فرد، روزهای زوج هفته شامل شنبه، دوشنبه و چهارشنبه و روزهای فرد هفته شامل یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه بر اساس برنامه‌ریزی از درِ منازل شهروندان انجام می‌شود تا پاکبانان نیز روزهای جمعه را در کنار خانواده خود باشند.
از جمله راهکارهای مؤثر برای کاهش مشکلات زیست‌محیطی است و در این زمینه، استانداردهای جهانی بهداشت به‌ویژه اصول هرم پسماند، بر کاهش تولید زباله و کم کردن بار حمل آن تأکید دارد.
زیرساخت‌های اجرای طرح فراهم بود؟
بقایی: در حالی که بعضی موانع همچون کمبود ماشین‌آلات و مشکلات مالی در ابتدای اجرای طرح وجود داشت، مدیران مربوطه به فکر اورهال (تعمیرات اساسی) و تعمیر ماشین‌آلات بودند تا بتوانند طرح را به بهترین شکل اجرا کنند.
یکی دیگر از مشکلات موجود، نبودن زمان استراحت مناسب برای کارگران جمع‌آوری پسماند بود که یکی از اهداف اصلی اجرای این طرح ارتقای رفاه کارگران شهرداری است تا آن‌ها بتوانند حداقل یک شب در هفته را در جمع خانواده خود باشند.؛ با این حال نگاه زیست‌محیطی مسئولان، حرکت به سوی بهبود شرایط را در اولویت قرار داد.
درباره زمان‌بندی اجرای طرح، باید گفت که در ابتدا بسیاری از مردم مخالف طرح جمع‌آوری پسماند به‌صورت زوج و فرد بودند، زیرا تا پیش از این، جمع‌آوری زباله‌ها به‌صورت روزانه انجام می‌شد و شهروندان عادت به قراردادن سطل‌های زباله در طول شب نداشتند، با این حال پس از مدتی و با تغییرات تدریجی در فرهنگ شهروندی، میزان تولید زباله در شهر کاهش یافته است، زیرا در مقایسه با سایر شهرهای کشور، سرانه تولید زباله در این شهر کمتر کاهش پیدا کرده است.
این طرح نه‌تنها از جنبه‌های زیست‌محیطی، بلکه از نظر اقتصادی نیز تأثیراتی داشته است و طبق نظرسنجی‌ها و مطالعات انجام شده، مشخص شد که حدود ۲۰ درصد از شهروندان ممکن است فراموش کنند که چه زمانی زباله‌ها را خارج کنند؛ به همین دلیل، این مسئله نیز باید از طریق فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب مورد توجه قرار می‌گرفت.
طرح جمع‌آوری پسماندهای تر بر اساس روزهای زوج و فرد هفته از درِ منازل شهروندان به ارتقای کیفیت زندگی و محیط زیست کمک می‌کند
اطلاع‌رسانی به شهروندان به شکلی گسترده و هدفمند از طریق نصب بنرها و ارسال پیام‌های مختلف انجام شد و به گفته مسئولان، این نوع اطلاع‌رسانی که در سطح وسیعی از شهر انجام شد، در تاریخ شهرداری سابقه نداشته است.
از دیگر اقدامات این طرح، توجه ویژه به بحث نظرسنجی و بازخوردهای شهروندان بوده است که در این راستا جلساتی با حضور کارشناسان و نهادهای مختلف برگزار شد تا نظرها و پیشنهادهای مختلف بررسی شود.
مسئولان شهری تأکید داشتند که این طرح را باید با دقت پیش برد و در هر مرحله از اجرا، بررسی‌های لازم صورت گیرد.
البته اجرای این طرح نیازمند صبر و تلاش مستمر است و برای رسیدن به نتایج مطلوب، باید همه نهادهای مرتبط از جمله محیط زیست، بهداشت و رسانه‌ها وارد عمل شوند و به فرهنگ‌سازی در این حوزه بپردازند، زیرا مسئولان شهری به این باور رسیده‌اند که این طرح نه‌تنها برای آینده شهر و رفاه شهروندان ضروری است، بلکه به ارتقای کیفیت زندگی و محیط زیست نیز کمک خواهد کرد؛ آن‌ها تأکید دارند که برای رسیدن به هدف پسماند صفر تا سال ۱۴۱۰، باید تمام زیرساخت‌ها و برنامه‌های مورد نیاز برای مدیریت پسماندها فراهم شود.
این هدف نه‌تنها در راستای حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی است، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک حرکت کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه پایدار شهری نیز محسوب شود؛ به همین منظور، مسئولان از رسانه‌ها خواسته‌اند که در این راستا همکاری کنند و ضمن فرهنگ‌سازی، شهروندان را به مشارکت در این طرح‌های زیست‌محیطی ترغیب کنند.
این پروژه‌ها و طرح‌ها می‌تواند به‌طور مؤثری به کاهش مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی شهر کمک کند و زمینه‌ساز تحول مثبت در مدیریت پسماند در اصفهان و سایر شهرها باشد.
