در میان همه پروژههای عمرانی کشور، شاید هیچ کاری به اندازه ساخت مدرسه، اثر ماندگاری بر آینده نداشته باشد. مدرسهسازی نه صرفاً ساخت دیوار و سقف، بلکه بنای آیندهای روشن برای نسلهای بعد است؛ جایی که علم، فرهنگ و انسانیت در کنار هم شکل میگیرند.
ناصر فتحی، مدیرکل نوسازی مدارس استان اصفهان با همین نگاه گفت: «سرمایهگذاری در ساخت مدارس، بازدهی چندبرابر دارد؛ زیرا هر کلاس تازه، زمینهساز رشد جامعهای آگاه و توانمند است.»
فتحی در نشست خبری بیستوهفتمین جشنواره خیرین مدرسهساز، از نقش بیبدیل خیرین در توسعه فضاهای آموزشی اصفهان یاد کرد و افزود: «خیرین در کنار دولت، بار سنگین تجهیز و تکمیل مدارس را به دوش کشیدهاند. نتیجه این همکاری، آیندهای استوار برای آموزش کشور است.»
مدرسه؛ زیربنای عدالت اجتماعی
فتحی معتقد است که مدرسهسازی فقط اقدامی عمرانی نیست، بلکه بخشی از مسیر عدالت اجتماعی است. او گفت: «نهضت عدالت در فضاهای آموزشی و پرورشی، با مشارکت مردم، محور اصلی جشنواره امسال است.» این طرح که بهگفته فتحی با دستور رئیسجمهور و ابلاغ وزارت آموزش و پرورش در قالب هفت برنامه طراحی شده، تمرکز خود را بر حل مسائل فوری آموزشی هر استان گذاشته است؛ از پروژههای نیمهتمام و مدارس سنگی گرفته تا کانکسها و سولههای آموزشی.
در اصفهان، برای اجرای دقیق این طرح، بیش از ۲۰ جلسه با حضور فرمانداران، بخشداران، مدیران آموزش و پرورش و اعضای مجمع خیرین تشکیل شده است. فتحی توضیح داد: «برای هر پروژه، یک مسئول مردمی تعیین شده که وظیفهاش پیگیری، گزارشدهی و تأمین منابع مالی از طریق مشارکت مردم است.»
این مدل، نوعی مردمپایهکردن فرآیند توسعه آموزشی است؛ یعنی مدرسه دیگر صرفاً پروژهای دولتی نیست، بلکه با حضور مستقیم شهروندان ساخته و نگهداری میشود.
مشارکت مردم؛ از خیرخواهی تا مهندسی اجتماعی
فتحی درباره شیوه جدید جشنواره نیز گفت: «در دوره امسال، خانواده خیرین هم دعوت شدهاند تا ارزش و جایگاه خانوادههای نیکوکار در جامعه مورد توجه قرار گیرد.» این تغییر رویکرد، به گفته کارشناسان، نشانهای از بلوغ اجتماعی در فرهنگ نیکوکاری است؛ زیرا مدرسهسازی از سطح کمک مالی فراتر رفته و به نوعی کنش فرهنگی و اجتماعی بدل شده است.
در سال گذشته، ۲۹۰ پروژه عمرانی آموزشی در استان اصفهان اجرا یا آغاز شد و بیش از ۱۹ هزار کلاس درس استانداردسازی شدند. مدیرکل نوسازی مدارس استان از بهرهبرداری ۱۲۸ پروژه با بیش از ۱۴۹۵ کلاس درس و سرمایهای بالغ بر هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان خبر داد و افزود: «حمایت دولت نیز در قالب تخصیص قیر رایگان برای آسفالتسازی مدارس ادامه دارد و تاکنون بیش از ۵۵۰ هزار مترمربع از محوطه مدارس استان آسفالت شده است.»
مدرسهسازی در مسیر توسعه پایدار
کارشناسان حوزه آموزش باور دارند که توسعه پایدار بدون توسعه آموزشی ممکن نیست. جامعهای که مدارس ایمن، استاندارد و مجهز نداشته باشد، نمیتواند سرمایه انسانی مورد نیاز خود را پرورش دهد. در همین راستا، استان اصفهان در سالهای اخیر تمرکز ویژهای بر نوسازی فضاهای فرسوده آموزشی و بهسازی زیرساختهای بهداشتی مدارس داشته است.
فتحی با اشاره به توجه ویژه به سلامت دانشآموزان گفت: «در سال گذشته ۱۱۰ سرویس بهداشتی در مدارس بازسازی شد و امسال نیز طرح تفکیک سرویسهای مختلط در دستور کار قرار دارد تا محیط مدرسه از نظر بهداشتی و روانی امنتر شود.»
او همچنین بر ضرورت فراهمکردن امکانات ورزشی و آموزشی تأکید کرد و از خرید تجهیزات به ارزش حدود ۱۷۰ میلیارد تومان خبر داد.
نهضت عدالت آموزشی؛ از شعار تا عمل
با وجود تلاشهای گسترده، هنوز بخشهایی از استان با مدارس فرسوده یا کمبود فضاهای آموزشی مواجهاند. مسئولان میدانند که برای رسیدن به عدالت آموزشی، باید فاصله میان مناطق برخوردار و محروم را کاهش دهند. طرح ملی «نهضت عدالت در آموزش و پرورش» که اکنون در اصفهان اجرایی شده، تلاشی در همین راستاست.
بر اساس این طرح، تمرکز اصلی بر پروژههای نیمهتمام است تا هیچ ساختمان آموزشی در میانه راه رها نشود. از سوی دیگر، ایجاد سامانههای دیجیتال برای ثبت گزارشهای مردمی باعث شده نظارت و شفافیت در روند اجرا افزایش یابد.
خیرین؛ قهرمانان خاموش توسعه
در پشت بسیاری از مدارس نوساز اصفهان، نام خیرینی دیده میشود که بیهیاهو، اما با باور به آیندهای روشن، هزینههای سنگین ساخت مدارس را برعهده گرفتهاند. از دید فتحی، این خیرین قهرمانان خاموش توسعهاند. او میگوید: «اگر هر خانواده بتواند حتی در حد تجهیز یک کلاس یا ساخت یک فضا مشارکت کند، گامی بزرگ در توسعه پایدار آموزشی برداشتهایم.»
به گفته او، امروز بیش از هر زمان دیگری باید میان مردم و دولت در ساخت مدارس پلی از اعتماد و همکاری ایجاد کرد؛ چرا که آموزش، مهمترین سرمایه هر جامعه است و مدرسهسازی، ماندگارترین نوع نیکوکاری.
آیندهای که از کلاسها آغاز میشود
در نهایت، مدرسهسازی فقط درباره آجر و سیمان نیست، بلکه درباره ساختن آیندهای است که از پشت نیمکتها آغاز میشود. هر مدرسه تازه، چراغی است در مسیر عدالت، آگاهی و پیشرفت.
در روزگاری که توسعه پایدار در گرو دانش و فرهنگ است، شاید هیچ جملهای بهتر از سخن ناصر فتحی نتواند روح این مسیر را بازگو کند: «هر مدرسهای که امروز ساخته میشود، سرمایهای است برای دهها سال آینده؛ جایی که کودک امروز، مدیر، معلم و سازنده فردای ایران خواهد شد.»
