معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: سرمازدگی پس از خشکسالی دومین عامل خسارت به بخش کشاورزی است، به طوری که سال گذشته خسارتی که به کشاورزان و وارد شد ۴۱ هزار میلیارد تومان بود.
مسعود برهانی اظهار کرد: در مرکز تحقیقات کشاورزی استان به دلیل اینکه مباحث مختلف حوزه کشاورزی اعم از راهکارهای بهبود تولید و کاهش خسارت‌ها را به عنوان یک مسئولیت پیگیری می‌کنیم یکی از این مباحث سرمازدگی بوده است که حداقل از ۱۸ ماه پیش بسیار متمرکز روی این موضوع ورود کرده‌ایم که به غیر از اصفهان شِش استان مرکزی کشور را نیز در این باره فعال کرده‌ایم.
وی افزود: سرمازدگی پس از خشکسالی دومین عامل خسارت به بخش کشاورزی است. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۱ خسارتی که به کشاورزان و به ویژه باغداران در اثر سرمازدگی وارد شده است ۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم در سه ماهه اول امسال ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است که ثابت می‌کند سرمازدگی یک عامل بسیار خسارت زا است که البته برآوردهای غیررسمی خسارت‌ها بسیار بیشتر از این ارقام است که باید به دنبال راهکارهای کاهش این خسارت‌ها باشیم.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، گفت: به همین دلیل در منطقه استان اصفهان و با مشارکت استان‌های قم، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، بوشهر و هرمزگان برنامه مدیریت این حوزه را پیاده‌سازی کردیم و در ۲۲ شهریور «رویداد ملی سرمازدگی در بخش کشاورزی» را در اصفهان برگزار می‌کنیم.
برهانی درباره این رویداد ملی، بیان کرد: برنامه به طور کلی یک رویداد است که شامل سه بخش همایش ملی، رویداد استارتاپی(تمام ایده‌ها برای حل مشکل سرمازدگی در حوزه‌های مختلف باغداری، تجهیزات مناسب، بیمه و مدیریت صحیح) و نمایشگاه می‌شود که در بخش نمایشگاه محصولاتی که در حال حاضر برخی شرکت‌ها برای مقابله با سرمازدگی تولید کرده‌اند به نمایش در می‌آید.
وی ادامه داد: انتظار داریم ماحصل رویداد ملی سرمازدگی در بخش کشاورزی تبدیل به یک بسته حمایتی(اعم از علمی، اجرایی و فنی) برای حل مشکل در سطح ملی شود تا کشاورزان کمترین خسارت را ببینند. در نظر داریم در آینده یک دبیرخانه دائمی برای این حوزه داشته باشیم تا بتوانیم تمام این تکنولوژی‌ها و ایده‌ها را رصد کنیم و به نتیجه نهایی برسانیم.
سرمازدگی به یک پدیده رایج تبدیل شده است
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، تصریح کرد: در این همایش و رویداد ملی همچنین با شرکت‌های دانش‌بنیانی که در حوزه سرمازدگی فعالیت می‌کنند، آشنا می‌شویم. سرمازدگی در گذشته ممکن بود به عنوان یک پدیده نادر رخ دهد، اما با تغییر اقلیم، سرمازدگی به یک پدیده رایج تبدیل شده است به طوری که هر سال خسارت‌های هنگفتی را به بخش کشاورزی شاهد هستیم.
برهانی افزود: برای مثال در منطقه سمیرم که محصول سیب آن در سطح جهان معروف است، امسال با پدیده سرمازدگی مواجه بودیم که خسارت زیادی به این محصول وارد شد. این مشکل در شش استانی که ذکر شد نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه برای مقابله با سرمازدگی می‌توان چند راهکار در پیش گرفت، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین این راهکارها مدیریت صحیح است که باید از ارقام دیرگل یا مقاوم به سرمازدگی استفاده کنند چراکه دو سرمازدگی عمده شامل سرمازدگی زمستانه و بهاره داریم که در استان اصفهان سرمازدگی بهاره نمود بیشتری داشته است. در منطقه سمیرم و بوئین میاندشت در تیرماه سرمازدگی داشتیم به طوری که در یک شب دما به ۳ درجه سانتیگراد کاهش یافت و حتی به زیر صفر هم رسید. گلی که در مرحله حساس قرار دارد و قرار است به میوه تبدیل شود در اثر سرمازدگی از بین می‌رود.
اهمیت پیش‌بینی وقوع سرمازدگی
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، افزود: مدیریت این موضوع بسیار مشکل است. سیستم مدیریت باغ و مزرعه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به طوری که کشاورزان باید بدانند در چه زمانی و با چه حجمی از کود استفاده کنند تا مقاومت درخت‌ها بالا برود. یکی دیگر از اقدامات مؤثر، پیش‌بینی وقوع سرمازدگی است و اگر بخواهیم تنها به گزارش هواشناسی اکتفا کنیم موفق نخواهیم بود چراکه برخی باغات در مناطقی هستند که ایستگاه هواشناسی در آن ناحیه وجود ندارد که در نتیجه اطلاعات به روز نداریم.
برهانی گفت: توپوگرافی و پستی بلندی‌ها در سرمازدگی تأثیر زیادی دارند به طوری که در مناطق پست‌تر جبهه سرد توقف بیشتری دارد و سبب سرمازدگی زیاد می‌شود. بنابراین برای پیش‌بینی سرمازدگی در مناطقی که اطلاعات هواشناسی از آن منطقه نداریم باید راهکارهای خاصی در نظر بگیریم. یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از سرمازدگی شناسایی مناطق مختلف است و اگر منطقه‌ای مستعد سرمازدگی است برای برنامه‌ریزی کشاورزی در آینده و الگوی کشتِ این مناطق را به گونه‌ای نگاه کنیم که از کِشت مقاوم‌تر استفاده کنیم.
وی ادامه داد: یکی دیگر از راهکارهای مقابله با سرمازدگی ارتقای تکنولوژی است. برخی مواد ضد یخ گیاهی را اگر در زمان مناسب روی درخت و گیاه بپاشیم مقاومت آن محصول و گیاه را در برابر سرمازدگی افزایش می‌دهد. در داخل کشور شرکت‌های دانش‌بنیان موادی را تولید کرده‌اند که کارآیی آن حتی از مواد خارجی هم بهتر است.
استفاده از تجهیزات به روز برای مقابله با سرمازدگی
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، افزود: یکی دیگر از راه‌های مقابله با سرمازدگی استفاده از تجهیزات به روز است که طیف وسیعی را در بر می‌گیرد. اگر سایبان‌ها و پوشش‌ها تراکم لازم را داشته باشند می‌توانند در جلوگیری از سرمازدگی نقش زیادی ایفا کنند. استفاده از بخاری‌های باغی یکی دیگر از این راهکارها است. چاه‌های معکوس، لوله‌کشی مناسب و فن‌ها از دیگر تجهیزات مقابله با سرمازدگی هستند.
برهانی گفت: کشاورزانی که دارای تمکن مالی هستند می‌توانند از راهکارهای ذکر شده استفاده کنند. البته کشاورزانی هم بوده‌اند که از این فنّاوری‌ها استفاده کرده‌اند، اما به نتیجه نرسیده‌اند. در رویداد ملی که برگزار می‌کنیم به ارزیابی کارآیی این تکنولوژی‌ها می‌پردازیم. اکثر کشاورزانِ استان تمکن مالی برای استفاده از این تکنولوژی‌ها را ندارند که مقرر شد صندوق بیمه و بانک‌ها تسهیلاتی را برای جبران خسارت‌ها به کشاورزان ارائه دهند.
مکانیزم فعلی پرداخت خسارات، کشاورزان را راضی نمی‌کند
وی اظهار کرد: باید از کشاورزان برای استفاده از تکنولوژی‌هایی که تایید شده‌اند حمایت کنیم و این حمایت‌ها در قالب وام‌های دراز مدت با بهره کم است که در این رویداد ملی به این مهم خواهیم پرداخت. صندوق بیمه مکانیزم جبران خسارت را دارد و عملاً یک حق بیمه را از کشاورز دریافت و خسارت وارد شده را تا حد زیادی جبران می‌کند. اکنون مکانیزم به گونه‌ای است که کشاورزان را راضی نمی‌کند چراکه مبلغ پرداختی به هیچ وجه جبران آن خسارت هنگفت را نمی‌کند. برای این مشکل هم در تلاش هستیم که با کمک صندوق بیمه و شناسایی جامعه هدف راهکار مناسبی ارائه دهیم.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، گفت: روی ارقام مقاوم به سرمازدگی در حال کار هستیم. موسسه‌ای با عنوان موسسه گواهی بذر و نهال داریم که نهال‌ها و بذوری که در کشور تولید می‌شود را گواهی می‌کند. در این حوزه سازمان تحقیقات کشاورزی که ۲۱ موسسه در کشور دارد به این تحقیقات می‌پردازد و در مباحث مدیریت باغ و مزرعه کارهای بسیار خوبی از جمله مدیریت تغذیه، کنترل آفات، مبارزه با علف‌های هرز و آبیاری انجام شده است.
برهانی افزود: بنابراین سیستم حل مسئله را باید عمومیت دهیم و سرعت عمل و کارایی را بالا ببریم. همچنین پیشنهاد دادیم برای مقابله با پشه سالک اجزای چالش را شناسایی کنیم و فراخوان بزنیم تا افرادی که در این حوزه در حال تحقیق هستند دور هم جمع کنیم تا به بیان ایده بپردازند و از ایده‌های قابل اجرا حمایت کنیم.
