اگرچه عبور مترو درست در نزدیکی مسجد جامع اصفهان حدیث پر دردی است که تمامی ندارد، اما سرویس‌های بهداشتیِ موجود در شمال غربیِ این پایگاه جهانی نیز چالش و تهدیدی جدی برای این بنای تاریخی به‌شمار می‌رود و به نظر می‌رسد نهادهای متولی هنوز به راهکاری در این خصوص نرسیده‌اند!
میدان امام علی یکی از محدوده‌های پر تردد اصفهان در طول شب و روز است، اما میدانی فاقد سرویس بهداشتی برای استفادۀ عموم! متأسفانه فقدان همین زیرساخت ساده موجب شده تا نه‌تنها کسبه‌های زیادی که در بافت مسجد جامع حضور دارند، بلکه بسیاری از عابران نیز برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی به مسجد جامع وارد شوند.
همین ترددها و استفادۀ گسترده از سرویس‌های بهداشتی پایگاه جهانی مسجد جامع اصفهان آسیب‌های بسیاری را به بنای مسجد وارد کرده که مهم‌ترین آن رطوبت صعودی حاصل از استفاده بیش از اندازه از سرویس‌های بهداشتی این مسجد و البته فرسودگی آن‌ها است. آسیب‌هایی که از سال‌ها قبل شروع شده و به‌مرور افزایش یافته است، به‌طوری‌که دیوارهای شمال غرب مسجد جامع به دلیل حجم بالای استفاده از سرویس‌های بهداشتی و رطوبت موجود، با مشکلات جدی مواجه شده است.
یازدهم تیرماه امسال بود که شهردار اصفهان در خصوص جابه‌جایی سرویس‌های بهداشتیِ این مسجد به فضایی در بیرون از این بنا تأکید و قول همراهی جدی این نهاد درباره احداث سرویس بهداشتی بیرون از بافت مسجد جامع را مطرح کرد، اما هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته است.
ناتوانی سه نهاد پرطمطراق در احداث یک زیرساخت ساده!
اما سید مهدی موسوی موحد، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان با بیان اینکه اخیراً این موضوع را از طریق ارتباط با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان پیگیری کرده است، به ایسنا گفت: اولویت بر این است که در مرحله اول، مجموعه سرویس‌های بهداشتی اطراف مسجد از جمله سرویس بهداشتی مجموعه علامه مجلسی و بازارهای اطراف فعال شود و در مرحله بعد نیز مجموعه سرویس بهداشتی در نزدیکی جلوخان میدان ساخته شود تا کسبه و بازاریان از آن‌ها استفاده کنند.
او ادامه داد: در مرحله آخر، کلیۀ سرویس‌های بهداشتی مسجد جامع مطابق نیازهای نمازگزاران و گردشگران داخلی و خارجی، نوسازی و بهسازی شود که این امر نیازمند گذران مراحل اول و دوم خواهد که در حال انجام است.
علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان نیز دراین‌باره توضیح داد: در این خصوص بین شهرداری، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و همچنین اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تعاملی صورت گرفته ولی هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌ایم.
او اضافه کرد: این پروژه بسیار خاص است و باید زمین مناسب برای این منظور را پیدا کنیم تا در آنجا سرویس‌های بهداشتی جدیدی ساخته شود و به‌این‌ترتیب آمدوشد به سرویس‌های بهداشتی مسجد جامع محدود شود، چراکه در حال حاضر کسبه بازارهم از سرویس بهداشتی این مسجد استفاده می‌کنند و حجم بار روی آن خیلی زیاد است.
شهردار اصفهان تأکید کرد: پیگیر این موضوع هستیم تا ان‌شاءالله محل مناسب برای ساخت سرویس‌های بهداشتی مشخص شود؛ ضمن اینکه چون به دنبال زمینی در همین محدوده هستیم یعنی در نزدیکی مسجد جامع، بنابراین شکلِ ساخت‌وساز آن‌هم باید کاملاً کارشناسی شده و زیرنظر اداره میراث فرهنگی استان و با دقت روی معماری آن لحاظ شود.
همچنین حجت‌الاسلام محمدحسین بلک، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان نیز بیان کرد: درآمدهایی که مسجد جامع دارد صرف هزینه‌های جاری خودِ مسجد می‌شود و برای مسائل مرمتی آن بسیار ناچیز است. از سوی دیگر یک نفر نمی‌تواند کارهای روزانه این مسجد را انجام دهد، ضمن اینکه مسجد جامع در طول سال محل بازدید و برگزاری مراسم زیادی است و ازاین‌رو درآمدهای اندکِ آن حتی کفاف هزینه‌های جاری خودش را هم نمی‌کند. ازسوی دیگر بحث عملیات ساختمانی و پروژه‌های مسجد جامع حتماً باید زیر نظر مجموعه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اتفاق بیفتد.
او افزود: در مورد مسئله سرویس‌های بهداشتی مسجد جامع دو مسئله وجود دارد؛ یکی اینکه ما وظیفه داریم برای رفاه مردم و با توجه به جایگاه و آبرویی که باید در مقابل بازدیدکنندگان درنظرگرفته شود، همچنین برای حفظ این مسجد و از همه بالاتر به دلیل قداست آن، در حد امکانات خود به این بنا توجه کنیم؛ به همین منظور مذاکراتی در خصوص وضعیت سرویس‌های بهداشتی مسجد جامع با شهرداری و میراث فرهنگی انجام‌شده و شهردار محترم قائل بودند که به این پروژه کمک کنند، عزیزان ما در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز همین نظر را داشتند، اما متأسفانه این موضوع یک مقدار بغرنج و با کندی مواجه شده و آن کاری که مورد انتظار بود اتفاق نیفتاده است.
بلک تصریح کرد: من خواهش می‌کنم که رسانه‌ها هم کمک کنند تا از مبادی اعتبارات و بودجه‌های اصلی بتوانیم سهمی برای برآورده کردن نیازهای مسجد جامع داشته باشیم.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اضافه کرد: در فرصت‌هایی که برای بودجه‌گذاری فراهم آمده بود این امید می‌رفت که به این اماکن توجه خاصی شود، ولی متأسفانه اداره اوقاف از بودجه‌های رسمی در این رابطه محروم بوده است، به‌طوری‌که کل اعتبار پیشنهادی در شهرستان اصفهان ۱۰۰ میلیون تومان است و شما مستحضر هستید که بااین‌همه آثار ارزشمند ثبت شده و نیازهایی که اماکن مذهبیِ ما دارند ترجیح می‌دهیم که حتی این تخصیص را هم قبول نکنیم؛ بنابراین می‌شود گفت که ما در این رابطه بودجه‌ای را نداریم که این نیاز اصلی یعنی طهارت و پاکی و بهداشت که برای مسجد جامع مورد نظر است را به‌طور مستقیم و بدون فوت وقت و در زمان کوتاه برآورده کنیم.
بلک گفت: البته لازم است عرض کنم که جناب آقای مهندس ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سفرهایی به اصفهان داشتند ازجمله در ماه گذشته که از یکی از امامزاده‌های استان بازدید و از دست‌اندرکاران و افراد مسئول در خصوص رسیدگی به سرویس‌های بهداشتی آنجا تشکر کردند و توصیه‌شان این بود که ما حتماً به این مسئله مهم بپردازیم؛ لذا با نگاه مثبتی که مهندس ضرغامی داشتند قطعاً در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز این تمهید دیده شده است
او ادامه داد: خواهش من از این مجموعه و همچنین از مجموعه شهرداری است که در عین همکاری‌های مستمری که با هم داریم در مورد این پروژه هم دست یاری بدهند تا بتوانیم آن را با جدیت بیشتری حل‌وفصل کرده و امکانات لازم را فراهم کنیم، چراکه اقدام در این خصوص به دلیل محدودیت بافت آن منطقه، به‌تنهایی از عهده یک دستگاه برنخواهد آمد، ولی بازهم تأکید می‌کنم که ما آمادگی داریم و ان‌شاءالله مجدداً در اسرع وقت با عزیزانمان در شهرداری و میراث فرهنگی نیز این موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
احداث سرویس‌های بهداشتی در بناها و بافت‌های تاریخی باید با در نظرگرفتن و رعایت موازین خاص خود انجام شود که اولین نکته، جانمایی صحیح، توجه به ایمنی بنای تاریخی و عدم آسیب به بنا به دلیل رطوبت است. انتظار می‌رود سه نهاد شهرداری، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و نیز اداره کل اوقاف و امور خیریه استان، توجه به این زیرساخت ساده اما مهم را برای حفظ پایگاه جهانی مسجد جامع مورد توجه و در اولویت خود قرار دهند.
