بزرگراه شهید خرازی در مسیر رینگ سوم ترافیکی کلان‌شهر اصفهان سال‌ها به یکی از گره‌های کور ترافیکی این شهر تبدیل شده بود، از این‌رو در دوره ششم مدیریت شهری اصفهان با اجرای طرح تعریض، تا حد زیادی از ترافیک سرسام‌آور نجات پیدا کرد، اما برای رفع کامل این مشکل لازم است اقدامات دیگری نیز انجام شود.
امروزه ترافیک در بسیاری از کلان‌شهرهای کشورهای در حال توسعه به مسئله‌ای بغرنج تبدیل شده است؛ افزایش مهاجرت به شهرها، تمایل مردم به داشتن خودروهای شخصی برای افراد مختلف خانواده و تنوع نداشتن گونه‌های حمل‌ونقل عمومی، بسیاری اوقات خیابان‌های شهرهای بزرگ را به پارکینگی عظیم تبدیل کرده است.
«توقف خودروهای روشن» روزانه هزاران لیتر بنزین را تلف می‌کند و آلودگی ناشی از دود آن‌ها بسیاری اوقات از حد مجاز فراتر رفته است و سلامت مردم را تهدید می‌کند؛ ارزش اقتصادی ازدست‌رفته در نتیجه تصادفات، به‌طور معمول در محدوده یک تا دو درصد تولید ناخالص ملی است و برای رفع این مشکل باید راهکارهای اساسی مدیریتی و اجرایی مورد توجه قرار گیرد.
برخی کارشناسان حوزه حمل‌ونقل بر این باور هستند عوامل متعددی در تشدید ترافیک شهرها که در بسیاری از محله‌ها و کوچه پس‌کوچه‌های شهر نیز تسری پیدا کرده است، نقش‌آفرین است و اگر برای این چالش شهر به‌سرعت کاری انجام نشود، بیش از گذشته شاهد اتلاف وقت شهروندان پشت ترافیک‌های سنگین خواهیم بود.
بزرگراه شهید خرازی که در رینگ سوم ترافیکی اصفهان واقع شده است، به‌دلیل تداخل رینگ‌های حفاظتی این کلان‌شهر از سال‌ها پیش در بسیاری از ساعات روز ترافیک سنگین داشت که موجب کلافه شدن شهروندان و مسافران می‌شد، زیرا رینگ سوم از این بزرگراه و بزرگراه‌های شهیدان ردانی‌پور، چمران، اردستانی، آقابابایی، صیاد شیرازی، همت، کشوری، پل شهدای دفاع‌مقدس، شهدای صفه، شهید اقارب‌پرست، میرزاکوچک‌خان و پل وحید تشکیل شده است و در بیشتر مواقع حدفاصل پل وحید تا پایان بزرگراه شهید خرازی بار ترافیکی تردد خودروها را با کندی همراه می‌کند.
از این‌رو معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان برای رفع گلوگاه ترافیکی بزرگراه شهید خرازی مطالعاتی انجام داد، همچنین طراحی پل روگذر صاحب‌روضات برای اتصال خیابان‌های آذرمهر و صاحب‌روضات در دستور کار شهرداری اصفهان قرار گرفت تا با اتصال این دو خیابان از طریق احداث پل روگذر از روی بزرگراه شهید خرازی ترافیک خیابان‌های آتشگاه و این بزرگراه کاهش پیدا کند.
بر اساس بررسی‌ها و مطالعات انجام شده، همچنین تصویب طرح نهایی، با حذف فضای سبز بزرگراه شهید خرازی، حدفاصل خیابان شهید اشرفی اصفهانی و خیابان آتشگاه و اضافه شدن به خط سواره‌رو با توجه به تبادل‌ها و رمپ‌ها، بازگشایی و روان‌سازی ترافیکی در بزرگراه صورت گرفت؛ طراحی این پروژه در اداره طراحی شهرداری انجام شد و هم‌زمان با پل صاحب روضات که خیابان صاحب‌روضات را به خیابان بهستان متصل کرد، تعریض بزرگراه شهید خرازی نیز صورت گرفت، اما به‌رغم کاهش محسوس ترافیک، همچنان تردد در این بزرگراه با مشکلاتی همراه است.
بهبود اساسی در کاهش ترافیک غرب اصفهان با احداث نیمه غربی رینگ چهارم
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره می‌گوید: احداث بزرگراه شهید خرازی به کاهش ترافیک بخش غربی شهر اصفهان کمک زیادی کرد، اما به مرور زمان با افزایش جمعیت و تردد خودروها، همچنین افزایش سفرهای شهری، این بزرگراه به محل تجمع خودروها و ترافیک سنگین تبدیل شد که نارضایتی شهروندان را به همراه داشت.
وی می‌افزاید: مطالعات زیادی در دوره‌های مختلف مدیریت شهری اصفهان برای تعیین مسیرهای جایگزین بزرگراه شهید خرازی انجام شد؛ یکی از این موارد آن بود که تا حد امکان با حذف فضای سبز حاشیه بزرگراه و افزودن آن به مسیر باند تردد خودروها تعریض بزرگراه اتفاق بیفتد.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: در دوره‌های قبل مدیریت شهری نیز این موضوع مطرح شد، اما به تعویق افتاده بود تا اینکه در دوره ششم مدیریت شهری اصفهان علاوه بر مطالعات میدانی و آماری، از طریق نرم‌افزارهای هوشمندی که در اختیار معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان قرار دارد و با دریافت عرض گذرها، جهت عبور و آمار روزانه ترددها، متناسب با اتفاقات، میزان حجم ترافیک را اعلام می‌کند؛ بررسی‌های لازم انجام و مسجل شد که جمع‌آوری فضای سبز حاشیه بزرگراه و اضافه شدن به عرض آن در کاهش ترافیک بسیار مؤثر خواهد بود.
نورصالحی ادامه می‌دهد: بر این اساس، تعریض بخشی از بزرگراه شهید خرازی در بودجه شهرداری قرار گرفت و سازمان عمران شهرداری اصفهان به‌نحو مطلوبی این پروژه را اجرا کرد و شاهد روان‌تر شدن ترددها و کاهش حجم ماندگاری خودروها در این بزرگراه هستیم.
احداث «گذرگاه ۴۵ متری» حدفاصل محل قدیمی کارخانه روغن نباتی ناز به طرف خیابان‌های آتشگاه و کهندژ به کاهش ترافیک بزرگراه شهید خرازی کمک می‌کند
وی با بیان اینکه برای بهبود اساسی در کاهش ترافیک غرب شهر اصفهان لازم است نیمه غربی رینگ چهارم ترافیکی شهر اجرا شود، خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر نیمه شرقی رینگ چهارم اصفهان اجرا شده است و تا پایان سال جاری یا اوایل سال آینده از بلوار فرزانگان تا جنوب سپاهان‌شهر و تقاطع بزرگراه شهید دستجردی به بهره‌برداری می‌رسد و روان‌شدن ترددها را شاهد خواهیم بود؛ نیمه غربی رینگ چهارم نیز که از شهرستان‌های خمینی‌شهر، درچه و باغ ابریشم عبور می‌کند، باید احداث شود تا قفل ترافیک غرب این کلان‌شهر باز شود.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: مدیران شهری شهرستان‌های مذکور اعلام کرده‌اند که به‌لحاظ مالی و اجرایی توانایی لازم برای اجرای بخشی از مسیر رینگ چهارم در محدوده شهرهای خود را ندارند، البته به‌نظر می‌رسد تشکیل «شرکت پروژه» و کمک دولت و وزارت راه و شهرسازی به این شهرستان‌ها موجب می‌شود نیمه غربی رینگ چهارم ترافیکی شهر اصفهان اجرا شود تا تردد خودروها روان‌تر شود.
نورصالحی تصریح می‌کند: پروژه‌های دیگری از جمله راه‌های فرعی همچون «گذرگاه ۴۵ متری» حدفاصل محل قدیمی کارخانه روغن نباتی ناز به طرف خیابان‌های آتشگاه و کهندژ که بر اساس طرح تفصیلی اجرا می‌شود و آزادسازی تدریجی مسیر آن در حال انجام است، در کاهش حجم ترافیک بزرگراه شهید خرازی مؤثر باشد، زیرا کمک می‌کند حجمی از ترافیک به سمت خیابان‌های آتشگاه و کهندژ تا انتهای خیابان امام خمینی (ره) و بزرگراه شهید خرازی نرسد و اواسط خیابان امام خمینی (ره) در محدوده مناطق ۱۱ و ۹ شهرداری تعداد زیادی از خودروها ادامه مسیر دهند.
احداث خیابان زیرزمینی راهی برای فرار از ترافیک بزرگراه خرازی
محمدرضا فلاح، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره اظهار می‌کند: چندین سال است که در تدوین طرح جامع شهر اصفهان دیدگاه مدیریت شهری کوتاه‌مدت است، در حالی که تمام معابر شهر نجف‌آباد از دوره صفویه بر اساس اصول و معماری شهرسازی طراحی شده است و در حال حاضر هیچ گره ترافیکی وجود ندارد، چرا که تمام معابر به‌هم راه دارد، هرچند به مرور زمان بعضی از خیابان‌ها را از بین بردند.
وی با بیان اینکه برای تدوین و بازنگری طرح جامع و تفصیلی باید مشاورانی را انتخاب کنیم که دیدگاه بلندی داشته باشند، می‌افزاید: بیشتر معابری که در طرح تفصیلی در نظر گرفته می‌شود، با عرض کم است و تنها استانداردهای امروز در نظر گرفته می‌شود، نه آینده، از این‌رو هرچه پیش می‌رویم وضعیت حمل‌ونقل بدتر می‌شود، چرا که تعداد خودروها سال به سال افزایش پیدا می‌کند و معابر پاسخگوی آن‌ها نیست.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با انتقاد از نحوه طراحی و اجرای بزرگراه شهید خرازی تصریح می‌کند: بزرگراه، اتوبان و خیابان استانداردهای مشخصی دارد، اما استانداردها در بزرگراه شهید خرازی رعایت نشده و در واقع یک خیابان احداث شده است.
فلاح با بیان اینکه در دوره چهارم مدیریت شهری اصفهان یکی از سوالاتی که مطرح کردم، درباره عرض این بزرگراه و دلیل اجرا نشدن باندهای کندروی آن بود، ادامه می‌دهد: تنها پاسخی که از سوی برخی مدیران شهرداری گرفتیم این بود که در این مکان ساخت‌وساز انجام شده بود و هزینه آزادسازی برای شهرداری به‌شدت سنگین بود، از این‌رو اینگونه با عرض کم طراحی کردیم، در نتیجه می‌توان گفت که آزادسازی‌ها بر اساس استانداردهای لازم انجام نشده است.
وی با بیان اینکه سال‌های ابتدایی احداث بزرگراه، این مسیر پاسخگوی ترافیک روان خودروها بود، اما در حال حاضر این چنین نیست، از این‌رو باید تدابیر جدیدی اندیشیده شود، می‌گوید: یکی از راه‌حل‌ها برای بازگشایی گره ترافیکی بزرگراه شهید خرازی این بود که خیابان کمکی احداث شود، البته در این رابطه اقدامات ناقصی انجام شد، اما هنوز به‌صورت کامل احداث نشده است و معتقدم یکی از مواردی که می‌تواند ترافیک این خیابان را کاهش دهد، احداث کامل خیابان کمکی این بزرگراه است.
یک‌طرفه کردن خیابان‌هایی همچون احمدآباد، ولی‌عصر (عج) و مطهری در کاهش ترافیک شهر کارساز است
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه برای آینده شهر و رفع گره‌های ترافیکی باید اقدامات دیگری انجام شود، هرچند هزینه سرسام‌آوری دارد، گفت: در این راستا پیشنهاد می‌کنم خیابان‌های زیرزمینی احداث شود، زیرا دیگر امکان تعریض بزرگراه شهید خرازی وجود ندارد، اما می‌توانیم خیابان‌های دو یا سه‌طبقه زیر زمین احداث کنیم؛ شاید این پیشنهاد در نگاه نخست غیرممکن به‌نظر برسد، اما در کشورهای اروپایی شاهد این اقدام هستیم، حتی در تهران تونل‌هایی احداث می‌شود که همچون خیابان‌های زیرزمینی حرکت خودروها چندین کیلومتر زیرِ زمین انجام می‌شود.
وی تصریح می‌کند: مشاوران بسیار قوی باید به‌کارگیری شوند تا طبق طرح مطالعاتی، در بزرگراه شهید خرازی و خیابان‌هایی که گره ترافیکی دارند، خودروها به زیر زمین انتقال داده شوند و این موضوع شدنی است، همان‌طور که مترو برای حمل‌ونقل شهروندان احداث می‌شود، باید خیابانی نیز زیر شهر احداث شود.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: شاید در حال حاضر جرقه این طرح زده شود، اما ۳۰ سال آینده اجرا شود، اما اگر بخواهیم ۵۰۰ سال آینده شهر اصفهان را در نظر بگیریم.
فلاح با بیان اینکه مُسَکن‌های زودبازدهی از جمله احداث خیابان‌های کمکی و هدایت خودروها به خیابان‌های همجوار وجود دارد، می‌گوید: راه‌حلی دیگری که به‌سرعت جواب می‌دهد، یک‌طرفه کردن خیابان‌ها است، به‌عنوان مثال در خیابان‌های احمدآباد، ولی‌عصر (عج) و مطهری حتی می‌توان در بعضی ساعات روز یک‌طرفه‌سازی را انجام داد.
احداث لوپ در تقاطع امام خمینی (ره) و بزرگراه شهید ردانی‌پور راهی برای کاهش ترافیک بزرگراه شهید خرازی
حمید آقایی، مدیرکل اجرایی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان در این‌باره می‌گوید: بزرگراه شهید خرازی یک بزرگراه استاندارد است، تنها مشکل این است که رینگ دوم و سوم هم‌سو شده و به همین دلیل حجم ترافیک به‌شدت زیاد است.
وی با بیان اینکه آمار پیک ترافیک در بزرگراه شهید خرازی ۸۰۰۰ وسیله نقلیه است که در یک ساعت عبور می‌کنند، می‌افزاید: هر خط عبور در زمان پیک گنجایش عبور ۲۲۰۰ وسیله نقلیه است، در واقع در سه خط ۶۶۰۰ ظرفیت وجود دارد، هنگامی که از این تعداد بیشتر می‌شود، بزرگراه پاسخگو نیست.
مدیرکل اجرایی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با بیان اینکه پنج کیلومتر از رینگ دوم و سوم روی هم قرار دارد، می‌گوید: نمی‌توانیم بگوییم با بهره‌برداری رینگ چهارم مشکل رفع می‌شود، چرا که رینگ چهارم خارج از شهر است و فاصله زیادی با رینگ سوم دارد.
فاز پنجم طرح تعریض بزرگراه شهید خرازی به پایان رسیده است
آقایی با بیان اینکه به‌تازگی تعدادی راهکار برای این موضوع در نظر گرفته شده است، تصریح می‌کند: با احداث لوپ در تقاطع امام خمینی (ره) و بزرگراه شهید ردانی‌پور، خودروهایی که به سمت غرب بزرگراه شهید خرازی و آتشگاه حرکت می‌کنند، می‌توانند از کندروی بزرگراه شهید خرازی وارد خیابان شهیدان یا صمدیه لباف شوند که این اتفاق تا حدی زیادی تأثیرگذار است.
وی با اشاره به اجرای طرح تعریض بخشی از بزرگراه شهید خرازی می‌گوید: فاصله رمپ‌های ورود و خروج در بزرگراه بسیار به هم نزدیک است، طبق آئین‌نامه این فاصله باید ۴۰۰ متر باشد، اما کمتر از ۳۰۰ متر است، از این‌رو باید یک خط عرض به بزرگراه اضافه شود که همین اقدام نیز انجام شده است.
مدیرکل اجرایی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: به‌دلیل روان‌سازی در فاصله میان رمپ‌های ورود و خروجی، اضافه فضای سبز حذف و به مسیر بزرگراه اضافه شد که بین ۲۰ تا ۲۵ درصد در کاهش ترافیک مؤثر بوده است، چرا که در حال حاضر سه لاین عبور خودروها به چهار لاین افزایش پیدا کرده است.
آقایی تصریح می‌کند: در حال حاضر فاز پنجم طرح تعریض بزرگراه شهید خرازی به پایان رسیده و اجرای فاز نهایی پروژه در دستور کار شهرداری است.
هر چند توسعه و احداث بزرگراه در شهرها می‌تواند منجر به کاهش ترافیک شود، اما بنا بر تجارب شهرهای دنیا کاهش ترافیک و در نتیجه آن کاهش آلودگی هوا نیازمند توسعه حمل‌ونقل عمومی و تسهیل در دسترسی آسان‌تر شهروندان و ترغیب مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی در سفرهای درون‌شهری است تا بتوان با کاستن از حجم تقاضای استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی برای مدیریت ترافیک اقدامات مؤثری انجام داد. موضوعی که از سال‌های گذشته در کلان‌شهرها مطرح‌شده و توسعه خطوط مترو، بی‌آرتی و ایستگاه‌های دوچرخه در نتیجه این سناریو دنبال شده است و همچنان نیز به‌صورت جدی باید مورد توجه قرار بگیرد.
